Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[1] CVM PRIVILEGIIS.
[Figure 2]
[Figure 3]
[4] CARrATIDES.
[5] PERS AE CAPTIVI.
[6] 12 3 16
[7] PIANTA ICHN OGRA PHIAPRONAO
[8] Pars ubi eſt I. orthographia est, ubiuero O. ſciographia.I O
[9] a b. recta.d c. flexa.e. angulirecti.f. anguli obtuſi.o. anguli acuti.h.i.K. circulus.g h i. diametros.g k. radius.g. centrum.l. m.n. arcus inte ger.L m. chorda.n p. ſagitta.r. arcus diminu-tus.f. arcus compoſi-tus. a b d c e f o h i k g l m n L p r
[10] Turris diſpoſito in parte interiori.A. ſucula uectibus reducta, quæ catenam continet, a quatignorum capita ſiiſpenduntur, in centroB. Tigna autem ueluti incumbis impoſita ex altera parte non ſunt clauis affixa, ſed ſuperpoſita ut ſuculæ redu- ctione poſſint ſine impeditione relaxari. ſuper ea tigna fit tabulatus.G. prominentia a turri tignorum capi- ta pro contignatione & itineribus in interioribus partibus.C. tabulatus.D. murus interior.E. Mœnia.F. mœniorum planitia.K I. eraſsitudines.H. ſcala admuri conſcenſum. A B G C D E F K I H L R
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
< >
page |< < (1) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div39" type="section" level="2" n="39">
            <pb o="1" file="514.01.033" n="33"/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="2" n="40">
            <head xml:id="echoid-head41" xml:space="preserve">M. VITR V VII DE
              <lb/>
            ARCHITETTVRA
              <lb/>
            LIBER PRIMVS.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s86" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">GRaecorvm</emph>
              mos eſt, ſi quos ſibi authores exponendos, ac interpretandos ſuſce-
                <lb/>
              perint; </s>
              <s xml:id="echoid-s87" xml:space="preserve">præponere aliqua in gratiam ſtudioſorum: </s>
              <s xml:id="echoid-s88" xml:space="preserve">quæ facilem ad id, quod pro-
                <lb/>
              poſitum eſt, aditum faciant. </s>
              <s xml:id="echoid-s89" xml:space="preserve">Nos optimum hunc morem ſequentes,id magis ex
                <lb/>
              animo conſtituemus initio Architecturæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s90" xml:space="preserve">quæſola omnium artium princeps, ac
                <lb/>
              domina, ſola iudex, ſola ( ut ita dicam ) Regina eſt artificiorum,et inuentorum
                <lb/>
              omnium. </s>
              <s xml:id="echoid-s91" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s92" xml:space="preserve">quemadmodum ſapientia ſuas babet partes;</s>
              <s xml:id="echoid-s93" xml:space="preserve">quarum ſingulæ in præ-
                <lb/>
              fationibus ab ijs explicantur; </s>
              <s xml:id="echoid-s94" xml:space="preserve">ut ad quam quæque ſcientia referatur, agnoſcere,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s95" xml:space="preserve">quid quæ præſtare queat, intelligere poſſimus: </s>
              <s xml:id="echoid-s96" xml:space="preserve">ita in bac præcipua opificio-
                <lb/>
              rum gubernatrice faciendum iudicamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s97" xml:space="preserve">Nam de ui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s98" xml:space="preserve">natura ipſius artis
                <lb/>
              dicendum est prius, unde ortum, incrementum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s99" xml:space="preserve">abſolutionẽ artes ſuſcipiant:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s100" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.033-02" xlink:href="note-514.01.033-02a" xml:space="preserve">20</note>
              quo inter ſe quæque diſcrimine differant. </s>
              <s xml:id="echoid-s101" xml:space="preserve">deinde propius de Architectura ediſſerendum eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s102" xml:space="preserve">quid ſit, qua ratio-
                <lb/>
              ne, quo fine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s103" xml:space="preserve">officio dignoſcatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s104" xml:space="preserve">Multæ ſunt eius generis, quod Græci ποiτήτα, qualitatem latinorum
                <lb/>
              plerique uocant, formæ, acſpecies: </s>
              <s xml:id="echoid-s105" xml:space="preserve">ex his una eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s106" xml:space="preserve">quæ habitus, uel inhærens affectio nominatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s107" xml:space="preserve">quam nos ad
                <lb/>
              eas res transferre ſolemus; </s>
              <s xml:id="echoid-s108" xml:space="preserve">quæ cum inſint, ægrè ab ijs, in quibus inſunt, dimoueri poſſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s109" xml:space="preserve">buiuſmodi uir-
                <lb/>
              tus ipſa eſt, uitium item, & </s>
              <s xml:id="echoid-s110" xml:space="preserve">ſcientia omnis, necnon ars quælibet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s111" xml:space="preserve">affectio firma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s112" xml:space="preserve">inhærens animi ſiue cor-
                <lb/>
              poris, ac ut præteream,quæ nobis diuinitus, atq; </s>
              <s xml:id="echoid-s113" xml:space="preserve">aſpiratione aliqua adueniunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s114" xml:space="preserve">de ijs tantum nunc agimus, quæ
                <lb/>
              ipſi labore noſtro, ac ſtudio comparamus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s115" xml:space="preserve">in animos nostros adiuuante natura, uſu, atque arte induci-
                <lb/>
              mus. </s>
              <s xml:id="echoid-s116" xml:space="preserve">Harum quædam mentis, quædam uoluntatis affectiones, uel habitus uocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s117" xml:space="preserve">Mens tribus afficitur
                <lb/>
              modis: </s>
              <s xml:id="echoid-s118" xml:space="preserve">aut enim ad falſum ducitur errore principiorum decepta: </s>
              <s xml:id="echoid-s119" xml:space="preserve">aut bæret; </s>
              <s xml:id="echoid-s120" xml:space="preserve">aut ad uerum directa, illud tan-
                <lb/>
              tum amplectitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s121" xml:space="preserve">ſi fallitur, cæca, & </s>
              <s xml:id="echoid-s122" xml:space="preserve">ignorans, & </s>
              <s xml:id="echoid-s123" xml:space="preserve">peruerſa: </s>
              <s xml:id="echoid-s124" xml:space="preserve">ſi bæret, incerta hæſitans & </s>
              <s xml:id="echoid-s125" xml:space="preserve">inconſtans, ſi ue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.033-03" xlink:href="note-514.01.033-03a" xml:space="preserve">30</note>
              rum tenet, ſciens, & </s>
              <s xml:id="echoid-s126" xml:space="preserve">ſapiens habetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s127" xml:space="preserve">Cæterum, quia duplex in rebus eſt ueritas: </s>
              <s xml:id="echoid-s128" xml:space="preserve">aut enim neceſſario, aut
                <lb/>
              utcunque ineſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s129" xml:space="preserve">Si mens uerum illud neceſſarium fouet; </s>
              <s xml:id="echoid-s130" xml:space="preserve">aut primis notionibus inbæret, aut cauſarum conſe-
                <lb/>
              quutioni, aut utriſque pariter. </s>
              <s xml:id="echoid-s131" xml:space="preserve">Sunt enim notiones quædam rerum in animis hominum inſignitæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s132" xml:space="preserve">quarum uo-
                <lb/>
              cabula qui certo tenet, rem quoque fateri neceſſario cogitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s133" xml:space="preserve">quis enim non planè ſentiet totum ſua parte ma-
                <lb/>
              ius, ubi quid totum, quid ſit pars nouerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s134" xml:space="preserve">Quæ tertio ſunt æqualia, quis neget ea inter ſe quoq; </s>
              <s xml:id="echoid-s135" xml:space="preserve">æqualia eſſe,
                <lb/>
              ubi quid ſit æquale intelliget? </s>
              <s xml:id="echoid-s136" xml:space="preserve">ex ijs altera illx mentis affectio habet ortum: </s>
              <s xml:id="echoid-s137" xml:space="preserve">quæ cauſis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s138" xml:space="preserve">ſe conſequentibus
                <lb/>
              rebus obfirmatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s139" xml:space="preserve">unde firma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s140" xml:space="preserve">conſtans rationis concluſio est profecta. </s>
              <s xml:id="echoid-s141" xml:space="preserve">Prior autem illa mentis nomine
                <lb/>
              inſignitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s142" xml:space="preserve">posterior hæc ſcientia nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s143" xml:space="preserve">Verum ſiſolo, unicoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s144" xml:space="preserve">mentis obtutu; </s>
              <s xml:id="echoid-s145" xml:space="preserve">tum notiones illas, tum
                <lb/>
              rerum conſequutiones in unaquaque ſcientia percipiet: </s>
              <s xml:id="echoid-s146" xml:space="preserve">nulli dubium,quin ſapiens uocari debeat. </s>
              <s xml:id="echoid-s147" xml:space="preserve">Hæcigitur
                <lb/>
              ea ueri ratio præſtat, quæ neceſſarium conſequitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s148" xml:space="preserve">quod ſimens in his uerſatur, quæſecus fieri poſſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s149" xml:space="preserve">aut in
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.033-04" xlink:href="note-514.01.033-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ijs dirigendis laborabit, in quibus actio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s150" xml:space="preserve">uit& </s>
              <s xml:id="echoid-s151" xml:space="preserve">moderatio poſita eſt, ut ſibi, familiæ, ac patriæ conſulere ac
                <lb/>
              prodeſſe queat. </s>
              <s xml:id="echoid-s152" xml:space="preserve">aut in his, quæ ad humanos pertinent uſus, inuigilabit. </s>
              <s xml:id="echoid-s153" xml:space="preserve">Sic ædificia, mercaturam, uenatio-
                <lb/>
              nem, militiam: </s>
              <s xml:id="echoid-s154" xml:space="preserve">agrorum cultum, medicinam, ſic demum inſtituet quæcunque hominum commodis, utilitatiq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s155" xml:space="preserve">conducant. </s>
              <s xml:id="echoid-s156" xml:space="preserve">prudentia igitur aget( ex eius enim ratione iuſti, fortes, temperantes, munifici,amici, ueraces, boni
                <lb/>
              denique ac uirtute præditi,& </s>
              <s xml:id="echoid-s157" xml:space="preserve">præterea ſumma illa heroica uirtute illustres efficimur) arte uero conficiet. </s>
              <s xml:id="echoid-s158" xml:space="preserve">unde
                <lb/>
              quid ſit ars apertè iam uidemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s159" xml:space="preserve">Mentis enim habitus,& </s>
              <s xml:id="echoid-s160" xml:space="preserve">inhærens affectio eſt quædam: </s>
              <s xml:id="echoid-s161" xml:space="preserve">qua opera omnia ra-
                <lb/>
              tione,& </s>
              <s xml:id="echoid-s162" xml:space="preserve">directione perficiuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s163" xml:space="preserve">ut homines bene ſe habeant in his rebus quæ ſpectant ad uitæ utilitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s164" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Cauendum igitur eſt nè peruerſa huiuſmodi aliqua affectio in noſtris inſideat animis: </s>
              <s xml:id="echoid-s165" xml:space="preserve">quod enim diu perma-
                <lb/>
              net, ægrè dimouetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s166" xml:space="preserve">cauendum etiam eſt, nè temere ( id quod ſæpè fit ) alicuius artis uocabulo, ſeu titulo
                <lb/>
              quoslibet ornemus: </s>
              <s xml:id="echoid-s167" xml:space="preserve">non enim ſemper eſt integrum, nel mediocris peritiæ, aut Fabrum, aut Architectum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.033-05" xlink:href="note-514.01.033-05a" xml:space="preserve">50</note>
              uocare aliquem: </s>
              <s xml:id="echoid-s168" xml:space="preserve">ſtudio nanque, & </s>
              <s xml:id="echoid-s169" xml:space="preserve">labore, & </s>
              <s xml:id="echoid-s170" xml:space="preserve">cognitione multa opus eſt, antequam in menteimpreſſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s171" xml:space="preserve">in-
                <lb/>
              ſignita ſit affectio illa, quæ tanquam regula futura ſit operum noſtrorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s172" xml:space="preserve">Sed hactenus de ui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s173" xml:space="preserve">ratione
                <lb/>
              Artis: </s>
              <s xml:id="echoid-s174" xml:space="preserve">nunc de ortu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s175" xml:space="preserve">incremento artium dicendum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s176" xml:space="preserve">Experimento oritur Ars. </s>
              <s xml:id="echoid-s177" xml:space="preserve">Experimentum
                <lb/>
              est ſimilium rerum animaduerſio conferens ad Artis principia inuenienda. </s>
              <s xml:id="echoid-s178" xml:space="preserve">quemadmodum ueſtigium ad inue-
                <lb/>
              niendum leporem. </s>
              <s xml:id="echoid-s179" xml:space="preserve">Non enim leporis pars eſt ueſtigium: </s>
              <s xml:id="echoid-s180" xml:space="preserve">Sed occaſio inueniendi leporis: </s>
              <s xml:id="echoid-s181" xml:space="preserve">ita frequens ex ſen-
                <lb/>
              ſu orta memoria: </s>
              <s xml:id="echoid-s182" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s183" xml:space="preserve">rerum ſimilium comparatio efficit, ut id, quod ſeparatim ſæpius factum est,in uniuerſum
                <lb/>
              colligatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s184" xml:space="preserve">communi comprebenſione mens ipſaproloquium quoddam effciat, quod eſt Artis principium.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s185" xml:space="preserve">Ex multis ergo huiuſmodi præceptionibus in rem unam conſentientibus,& </s>
              <s xml:id="echoid-s186" xml:space="preserve">quaſi conſpirantibus quæque
                <lb/>
              Ars ortum habuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s187" xml:space="preserve">Quod ſiquis experientiam arti conferat; </s>
              <s xml:id="echoid-s188" xml:space="preserve">effcax certè aliquanto magis in opere perfi-
                <lb/>
              ciundo experientia eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s189" xml:space="preserve">manus enim experti ob conſuetudinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s190" xml:space="preserve">exercitium promptior eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s191" xml:space="preserve">ſed Ars excel-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.033-06" xlink:href="note-514.01.033-06a" xml:space="preserve">60</note>
              lit, multo magis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s192" xml:space="preserve">Præstat: </s>
              <s xml:id="echoid-s193" xml:space="preserve">quippè quæ ad ſcientiam proximè accedit. </s>
              <s xml:id="echoid-s194" xml:space="preserve">docet enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s195" xml:space="preserve">quæſitis refpondet;</s>
              <s xml:id="echoid-s196" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>