Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
< >
page |< < (1) of 412 > >|
331
M. VITR V VII DE
ARCHITETTVRA

LIBER
PRIMVS.
1110
GRaecorvm mos eſt, ſi quos ſibi authores exponendos, ac interpretandos ſuſce-
perint
;
præponere aliqua in gratiam ſtudioſorum: quæ facilem ad id, quod pro-
poſitum
eſt, aditum faciant.
Nos optimum hunc morem ſequentes,id magis ex
animo
conſtituemus initio Architecturæ:
quæſola omnium artium princeps, ac
domina
, ſola iudex, ſola ( ut ita dicam ) Regina eſt artificiorum,et inuentorum
omnium
.
& quemadmodum ſapientia ſuas babet partes; quarum ſingulæ in præ-
fationibus
ab ijs explicantur;
ut ad quam quæque ſcientia referatur, agnoſcere,
&
quid quæ præſtare queat, intelligere poſſimus: ita in bac præcipua opificio-
rum
gubernatrice faciendum iudicamus.
Nam de ui, & natura ipſius artis
dicendum
est prius, unde ortum, incrementum, &
abſolutionẽ artes ſuſcipiant:
2220 quo inter ſe quæque diſcrimine differant. deinde propius de Architectura ediſſerendum eſt: quid ſit, qua ratio-
ne
, quo fine, &
officio dignoſcatur. Multæ ſunt eius generis, quod Græci ποiτήτα, qualitatem latinorum
plerique
uocant, formæ, acſpecies:
ex his una eſt: quæ habitus, uel inhærens affectio nominatur: quam nos ad
eas
res transferre ſolemus;
quæ cum inſint, ægrè ab ijs, in quibus inſunt, dimoueri poſſunt. buiuſmodi uir-
tus
ipſa eſt, uitium item, &
ſcientia omnis, necnon ars quælibet, & affectio firma, & inhærens animi ſiue cor-
poris
, ac ut præteream,quæ nobis diuinitus, atq;
aſpiratione aliqua adueniunt: de ijs tantum nunc agimus, quæ
ipſi
labore noſtro, ac ſtudio comparamus, &
in animos nostros adiuuante natura, uſu, atque arte induci-
mus
.
Harum quædam mentis, quædam uoluntatis affectiones, uel habitus uocantur. Mens tribus afficitur
modis
:
aut enim ad falſum ducitur errore principiorum decepta: aut bæret; aut ad uerum directa, illud tan-
tum
amplectitur.
ſi fallitur, cæca, & ignorans, & peruerſa: ſi bæret, incerta hæſitans & inconſtans, ſi ue-
3330 rum tenet, ſciens, &
ſapiens habetur. Cæterum, quia duplex in rebus eſt ueritas: aut enim neceſſario, aut
utcunque
ineſt.
Si mens uerum illud neceſſarium fouet; aut primis notionibus inbæret, aut cauſarum conſe-
quutioni
, aut utriſque pariter.
Sunt enim notiones quædam rerum in animis hominum inſignitæ: quarum uo-
cabula
qui certo tenet, rem quoque fateri neceſſario cogitur.
quis enim non planè ſentiet totum ſua parte ma-
ius
, ubi quid totum, quid ſit pars nouerit.
Quæ tertio ſunt æqualia, quis neget ea inter ſe quoq; æqualia eſſe,
ubi
quid ſit æquale intelliget?
ex ijs altera illx mentis affectio habet ortum: quæ cauſis, & ſe conſequentibus
rebus
obfirmatur:
unde firma, & conſtans rationis concluſio est profecta. Prior autem illa mentis nomine
inſignitur
.
posterior hæc ſcientia nominatur. Verum ſiſolo, unicoq́; mentis obtutu; tum notiones illas, tum
rerum
conſequutiones in unaquaque ſcientia percipiet:
nulli dubium,quin ſapiens uocari debeat. Hæcigitur
ea
ueri ratio præſtat, quæ neceſſarium conſequitur.
quod ſimens in his uerſatur, quæſecus fieri poſſunt. aut in
4440 ijs dirigendis laborabit, in quibus actio, &
uit& moderatio poſita eſt, ut ſibi, familiæ, ac patriæ conſulere ac
prodeſſe
queat.
aut in his, quæ ad humanos pertinent uſus, inuigilabit. Sic ædificia, mercaturam, uenatio-
nem
, militiam:
agrorum cultum, medicinam, ſic demum inſtituet quæcunque hominum commodis, utilitatiq;
conducant. prudentia igitur aget( ex eius enim ratione iuſti, fortes, temperantes, munifici,amici, ueraces, boni
denique
ac uirtute præditi,&
præterea ſumma illa heroica uirtute illustres efficimur) arte uero conficiet. unde
quid
ſit ars apertè iam uidemus.
Mentis enim habitus,& inhærens affectio eſt quædam: qua opera omnia ra-
tione
,&
directione perficiuntur: ut homines bene ſe habeant in his rebus quæ ſpectant ad uitæ utilitatem.
Cauendum
igitur eſt peruerſa huiuſmodi aliqua affectio in noſtris inſideat animis:
quod enim diu perma-
net
, ægrè dimouetur.
cauendum etiam eſt, temere ( id quod ſæpè fit ) alicuius artis uocabulo, ſeu titulo
quoslibet
ornemus:
non enim ſemper eſt integrum, nel mediocris peritiæ, aut Fabrum, aut Architectum
5550 uocare aliquem:
ſtudio nanque, & labore, & cognitione multa opus eſt, antequam in menteimpreſſa, & in-
ſignita
ſit affectio illa, quæ tanquam regula futura ſit operum noſtrorum.
Sed hactenus de ui, & ratione
Artis
:
nunc de ortu, & incremento artium dicendum eſt. Experimento oritur Ars. Experimentum
est
ſimilium rerum animaduerſio conferens ad Artis principia inuenienda.
quemadmodum ueſtigium ad inue-
niendum
leporem.
Non enim leporis pars eſt ueſtigium: Sed occaſio inueniendi leporis: ita frequens ex ſen-
ſu
orta memoria:
& rerum ſimilium comparatio efficit, ut id, quod ſeparatim ſæpius factum est,in uniuerſum
colligatur
, &
communi comprebenſione mens ipſaproloquium quoddam effciat, quod eſt Artis principium.
Ex multis ergo huiuſmodi præceptionibus in rem unam conſentientibus,& quaſi conſpirantibus quæque
Ars
ortum habuit.
Quod ſiquis experientiam arti conferat; effcax certè aliquanto magis in opere perfi-
ciundo
experientia eſt:
manus enim experti ob conſuetudinem, & exercitium promptior eſt. ſed Ars excel-
6660 lit, multo magis, &
Præstat: quippè quæ ad ſcientiam proximè accedit. docet enim & quæſitis refpondet;

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index