Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (298) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div753" type="section" level="2" n="139">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22550" xml:space="preserve">
                <pb o="298" file="514.01.330" n="330" rhead="LIBER"/>
              patet ex bominum experientia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22551" xml:space="preserve">ſcriptorum teſtimonio. </s>
              <s xml:id="echoid-s22552" xml:space="preserve">Natura enim bis prouidit: </s>
              <s xml:id="echoid-s22553" xml:space="preserve">Luna frequentius eos
                <lb/>
              illuminat: </s>
              <s xml:id="echoid-s22554" xml:space="preserve">crepuſcula maxime producuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s22555" xml:space="preserve">Sol diutius impreſſas uires ineas regiones relinquit; </s>
              <s xml:id="echoid-s22556" xml:space="preserve">montes uen-
                <lb/>
              tos arcent; </s>
              <s xml:id="echoid-s22557" xml:space="preserve">infle xus eſt regionis ſitus, caloremq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22558" xml:space="preserve">melius recipit: </s>
              <s xml:id="echoid-s22559" xml:space="preserve">precioſiſſimæ ibi pelles; </s>
              <s xml:id="echoid-s22560" xml:space="preserve">mare quoque, quod
                <lb/>
              ſalſedine adustionis inditium aliquod præbet, bis adest innumerabili piſcium copia: </s>
              <s xml:id="echoid-s22561" xml:space="preserve">robuſti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22562" xml:space="preserve">proceri bomi-
                <lb/>
              nes ſunt, nec terra dedignatur uirentes berbas emittere, metalla plurima continere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22563" xml:space="preserve">alia multa hominibus
                <lb/>
              commoda continenter afferre. </s>
              <s xml:id="echoid-s22564" xml:space="preserve">Sed ad rem redeam. </s>
              <s xml:id="echoid-s22565" xml:space="preserve">Sol percurrit primum ſigniferi quadrantem, uernum ſci-
                <lb/>
              licet, ſpatio dierum 94. </s>
              <s xml:id="echoid-s22566" xml:space="preserve">horarum 12. </s>
              <s xml:id="echoid-s22567" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22568" xml:space="preserve">ſui eccentrici gradus 193 minutias 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s22569" xml:space="preserve">ſecundum quadrantem per
                <lb/>
              meat ſpatio dierum 92. </s>
              <s xml:id="echoid-s22570" xml:space="preserve">borarum 12. </s>
              <s xml:id="echoid-s22571" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22572" xml:space="preserve">ſui eccentrici gradus 91. </s>
              <s xml:id="echoid-s22573" xml:space="preserve">minutias 11. </s>
              <s xml:id="echoid-s22574" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22575" xml:space="preserve">æſtiua quarta hæc nomi-
                <lb/>
              natur, tertiam uero, autumnalis dicitur, percurrit diebus 88. </s>
              <s xml:id="echoid-s22576" xml:space="preserve">horis tribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22577" xml:space="preserve">ſui eccentrici gradus facit 86.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22578" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.330-01" xlink:href="note-514.01.330-01a" xml:space="preserve">10</note>
              minutias 41. </s>
              <s xml:id="echoid-s22579" xml:space="preserve">Demum quadrantem hyemalem peragit diebus 90. </s>
              <s xml:id="echoid-s22580" xml:space="preserve">horis 2. </s>
              <s xml:id="echoid-s22581" xml:space="preserve">partibus horarum 55. </s>
              <s xml:id="echoid-s22582" xml:space="preserve">portiunculis
                <lb/>
              duabus, quas ſecundas uocant: </s>
              <s xml:id="echoid-s22583" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22584" xml:space="preserve">ſui eccentrici gradus facit 88. </s>
              <s xml:id="echoid-s22585" xml:space="preserve">minutijs 99. </s>
              <s xml:id="echoid-s22586" xml:space="preserve">Vnde ſigniferi dimidium alterũ
                <lb/>
              peruagatur ſpatio dierum 187. </s>
              <s xml:id="echoid-s22587" xml:space="preserve">alterum uero dierum 178. </s>
              <s xml:id="echoid-s22588" xml:space="preserve">horarum 55. </s>
              <s xml:id="echoid-s22589" xml:space="preserve">partium 55. </s>
              <s xml:id="echoid-s22590" xml:space="preserve">particularum 12. </s>
              <s xml:id="echoid-s22591" xml:space="preserve">quare
                <lb/>
              in parte ſeptentrionali mor atur amplius quàm in parte meridiana dies 8. </s>
              <s xml:id="echoid-s22592" xml:space="preserve">bor is 18. </s>
              <s xml:id="echoid-s22593" xml:space="preserve">partes 4. </s>
              <s xml:id="echoid-s22594" xml:space="preserve">particulas 48.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22595" xml:space="preserve">His expeditis, quæ ad Solis curſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22596" xml:space="preserve">dierum creſcentium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22597" xml:space="preserve">decreſcentium ſpatia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22598" xml:space="preserve">ad eas imagines, quæ
                <lb/>
              in ſigniferi latitudine ſunt, pertinent, proponit ſe dicturum de cæteris ſyderibus, ideſt ſyderum figurationibus,
                <lb/>
              quæ ſunt dextra, ac ſiniſtra zonam ſignorum ſtellis diſpoſita. </s>
              <s xml:id="echoid-s22599" xml:space="preserve">Vocat autem ſydera multarum ſtellarum in unam
                <lb/>
              figur ationem conſenſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22600" xml:space="preserve">stellam autem unicum tantum aſtrum.</s>
              <s xml:id="echoid-s22601" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div755" type="section" level="2" n="140">
            <head xml:id="echoid-head148" style="it" xml:space="preserve">De ſyderibus, quæ ſunt a Zodiaco ad Septentrio-
              <lb/>
            nem. Cap.
              <emph style="sc">VI</emph>
            .</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s22602" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">NAnqve</emph>
              Septentrio, quem Græci nominantarcton, ſiue helicen, habet poſt ſe colloca-
                <lb/>
              tum cuſtodem. </s>
              <s xml:id="echoid-s22603" xml:space="preserve">Ab eo non longe conformata eſt Virgo, cuius ſupra humerum dextrum
                <lb/>
              lu cidiſsima ſtella nititur, quam noſtri prouindemiam, maiorem Græci protrygeton, uo-
                <lb/>
              citant, ca ndens autem magis ſpecies eius eſt colorata. </s>
              <s xml:id="echoid-s22604" xml:space="preserve">Item alia contra eſt ſtella media
                <lb/>
              genuorum cuſtodis Arcti, qui Arcturus dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22605" xml:space="preserve">Eſt ibi dedicatus e regione capitis ſeptentrionis
                <lb/>
              tranſuerſus ad pedes Geminorum, Auriga, ſtatq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22606" xml:space="preserve">in ſummo cornu Tauri. </s>
              <s xml:id="echoid-s22607" xml:space="preserve">Itemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22608" xml:space="preserve">in ſummo cornu
                <lb/>
              læuo ad aurigæ pedes una tenet parte ſtellam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22609" xml:space="preserve">appellatur aurigæ manus, ubi ſunt hædi.</s>
              <s xml:id="echoid-s22610" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22611" xml:space="preserve">Imagines, quas in cœlo aſtrorum periti obſeruauere, ſunt octo & </s>
              <s xml:id="echoid-s22612" xml:space="preserve">quadraginta, nonulli plures, nonnulli
                <lb/>
              pauciores poſuere, nam uel plures in unam, uel unam in plures diuiſere. </s>
              <s xml:id="echoid-s22613" xml:space="preserve">Ptolemæus prædicto numero con-
                <lb/>
              tentus eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s22614" xml:space="preserve">Nominantur imagines aut ab animatis, aut ab inanimis rebus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22615" xml:space="preserve">ſi ab animatis, aut ratione caren-
                <lb/>
              tibus, aut a ratione utentibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22616" xml:space="preserve">Gemini, Virgo, Aquarius bis inſeruiunt, quæ ratione utuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22617" xml:space="preserve">Ex ratione
                <lb/>
              carentibus quædam domestica, quædam fera ſunt, ſiue maritima, ſive terrena ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s22618" xml:space="preserve">ut Aries, Taurus domeſti-
                <lb/>
              ca: </s>
              <s xml:id="echoid-s22619" xml:space="preserve">Leo, Vrſus, Lupus fera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22620" xml:space="preserve">terrestia: </s>
              <s xml:id="echoid-s22621" xml:space="preserve">Delſinus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22622" xml:space="preserve">Cetus maritima. </s>
              <s xml:id="echoid-s22623" xml:space="preserve">Si ex inanimis ſumuntur uocabu-
                <lb/>
              la, aut a figura, quemadmodum ſagitta, trigonum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22624" xml:space="preserve">corona, aut ab effectu, quem faciunt in mundo, ita qui
                <lb/>
              ſub ara naſcitur ſacerdos, qui ſub Argo nauta, qui ſub Delfino natator euadet. </s>
              <s xml:id="echoid-s22625" xml:space="preserve">Sed adulatio demum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22626" xml:space="preserve">pri-
                <lb/>
              morum inſtitutorum appetitus ut æternam factorum memoriam redderent, uel ut principibus aſſentarentur,
                <lb/>
              ſedes in cœlo inuenere, quibus aut res amatas, aut principum imagines ponerentur, cum ipſi ad cœlum euo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.330-04" xlink:href="note-514.01.330-04a" xml:space="preserve">40</note>
              lare non poſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s22627" xml:space="preserve">Ita Virgilius inter articulos Scorpionis Iulium ſydus collocat, ita ita Berenicis crines ab adu-
                <lb/>
              latoribus in cœlo poſiti ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s22628" xml:space="preserve">Sed mirum eſt Græcos tantum authoritatis habuiſſe, ut cœlum impleuerint no-
                <lb/>
              minibus flagitiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22629" xml:space="preserve">fabulæ eorum inter Canones receptæ fuerint, licet multo ante eos ſtellæ cognitæ fue-
                <lb/>
              rint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22630" xml:space="preserve">nominatæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s22631" xml:space="preserve">Sed eorum ſcelerum leuitas aufugiſſet, niſi cœlo hærens infixa fuiſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s22632" xml:space="preserve">Mentionem quoq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22633" xml:space="preserve">faciunt eorum nominum ſacræ litteræ: </s>
              <s xml:id="echoid-s22634" xml:space="preserve">Iob enim de Dei potentia loquens, inquit, qui facit Arcturum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22635" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Oriona, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22636" xml:space="preserve">hyadas & </s>
              <s xml:id="echoid-s22637" xml:space="preserve">interiora Auſtri. </s>
              <s xml:id="echoid-s22638" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22639" xml:space="preserve">alibi quoque ait. </s>
              <s xml:id="echoid-s22640" xml:space="preserve">Nunquid coniungere ualebis micantes ſtellas
                <lb/>
              pleiadas, aut gyrum Arcturi poteris diſſipare, nunquid producis Luciferum in tempore ſuo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22641" xml:space="preserve">veſperum ſu-
                <lb/>
              per fines terræ conſur gere facis. </s>
              <s xml:id="echoid-s22642" xml:space="preserve">Sed nos adrem. </s>
              <s xml:id="echoid-s22643" xml:space="preserve">Imaginum quædam in Zona ſignorum collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22644" xml:space="preserve">de ijs
                <lb/>
              dictum eſt ſupra. </s>
              <s xml:id="echoid-s22645" xml:space="preserve">Sunt autem numero duodenario incluſæ, quædam ultra, quædam citra eam Zonam ponun-
                <lb/>
              tur, de ijs aptè loquitur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22646" xml:space="preserve">vtinam non haberemus locum hunc luxatum, mendoſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22647" xml:space="preserve">obſcuratum. </s>
              <s xml:id="echoid-s22648" xml:space="preserve">nam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.330-05" xlink:href="note-514.01.330-05a" xml:space="preserve">50</note>
              facile imagines in noſtris deſcriptionibus deformaremus, cum Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s22649" xml:space="preserve">eas ſcitè admodum diſtribuat, collocetq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22650" xml:space="preserve">ea figuratione conformatas, quam antiqui illi obſeruatores ſyderum poſuere, ſed huic difficultati Ioannes Sta-
                <lb/>
              bius, Albertus Durerus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22651" xml:space="preserve">Vulparia Florentinus diligenter & </s>
              <s xml:id="echoid-s22652" xml:space="preserve">ſubtiliter prouidentes, tabellas duas ima-
                <lb/>
              ginum cœleſtium communi conſilio conſtruxere, ac non mediocriter in ea parte studioſos iuuare tentauerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s22653" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Nos ex bis tabellis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22654" xml:space="preserve">aliorum authoritate doctorum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22655" xml:space="preserve">emendauimus, ut puto rectẽ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22656" xml:space="preserve">commodè ad le-
                <lb/>
              gentium utilitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s22657" xml:space="preserve">Inquit igitur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22658" xml:space="preserve">Eum Septentrionem, qui a Græcis arcton dicitur, aut helix, nos vr-
                <lb/>
              ſam maiorem uocamus, alij Currum a figura nominant, post ſe habere custodem, quem Bootem dicunt, ſub
                <lb/>
              quo non longe eſt Virgo, quæ Aſtrea dicitur, cuius ſupra humerum dextrum lucidiſſima ſtella nititur, quam
                <lb/>
              noftri prouindemiam, Græci protrygeton nominant. </s>
              <s xml:id="echoid-s22659" xml:space="preserve">dicitur autem prouindemia ex eo, quod uindemiæ matu-
                <lb/>
              ritatem, cuius ſigna ſunt acini colore mutati, pollicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22660" xml:space="preserve">ſtella hæc ſimilis eſt candenti ferro, ideo Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s22661" xml:space="preserve">dicit,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.330-06" xlink:href="note-514.01.330-06a" xml:space="preserve">60</note>
              eam magis eſſe candentem, quàm coloratam, mirabili enim ſplendore præfulget. </s>
              <s xml:id="echoid-s22662" xml:space="preserve">Præterea inter genua </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>