Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (307) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div769" type="section" level="2" n="142">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s23291" xml:space="preserve">
                <pb o="307" file="514.01.339" n="339" rhead="NONVS."/>
              gnomonis apex, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23292" xml:space="preserve">diducto circino ad gnomonis longitudinem circulus fiat, qui meridianum circulum referat,
                <lb/>
              in quo Solem eſſe imaginamur, eadem enim diuidendi ratio eſt parui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23293" xml:space="preserve">magni circuli,ſi paralleli ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s23294" xml:space="preserve">Ha-
                <lb/>
              bemus igitur planum,in quod umbra proijcitur, gnomonem, qui umbram facit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23295" xml:space="preserve">meridianum,m quo Solem
                <lb/>
              eſſe fingimus: </s>
              <s xml:id="echoid-s23296" xml:space="preserve">hic oportet umbræ longitudinem ſumere, quod fit hoc modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s23297" xml:space="preserve">loquimur modo de ea inclinatione,
                <lb/>
              quæ est Romæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s23298" xml:space="preserve">Cum ſciamus ex nouem partibus gnomonis octo dari umbræ æquinoctiali, ac meridianæ longi-
                <lb/>
              tudinis, gnomon in partes nouem diuidetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23299" xml:space="preserve">octo ex eis ab imo gnomonis in linea planitiei ponentur, inde
                <lb/>
              ab umbræ termino per apicem gnomonis ad meridianum circulum ducetur linea, quæradius æquinoctialis
                <lb/>
              dicetur, quoniam refert æquinoctialem radium in meridie, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23300" xml:space="preserve">terminat meridianam umbræ longitudinem
                <lb/>
              in linea planitiæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s23301" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s23302" xml:space="preserve">Tunc ab centro diducto circino ad lineam planitiæ æquilatatio ſignetur, ubi erit litera e. </s>
              <s xml:id="echoid-s23303" xml:space="preserve">ſini=
                <lb/>
              ſteriore parte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23304" xml:space="preserve">i. </s>
              <s xml:id="echoid-s23305" xml:space="preserve">dexteriore in extrem is lineis circinationis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23306" xml:space="preserve">per centrum perducenda linea, ut
                <lb/>
              æquè duo hemicyclia ſint diuiſa. </s>
              <s xml:id="echoid-s23307" xml:space="preserve">hæc autem linea a Mathematicis dicitur Horizon.</s>
              <s xml:id="echoid-s23308" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s23309" xml:space="preserve">Duobus uerbis abſoluere poterat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s23310" xml:space="preserve">quod docere uolebat, ides̃t: </s>
              <s xml:id="echoid-s23311" xml:space="preserve">Horizonta deſcribes in analemmate,
                <lb/>
              ſi per apicem gnom onis parallelam planitiæ lineam duxeris.</s>
              <s xml:id="echoid-s23312" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s23313" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Deinde</emph>
              circinationis totius ſumenda eſt pars quintadecima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23314" xml:space="preserve">circini centrum collocandum
                <lb/>
              eſt in linea circinationis, quo loci ſecat eam lineam æquinoctialis radius, ubi erit litera f. </s>
              <s xml:id="echoid-s23315" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23316" xml:space="preserve">ſignan
                <lb/>
              dum dextra, ac ſiniſtra ubi ſunt literæ g h. </s>
              <s xml:id="echoid-s23317" xml:space="preserve">Deinde ab his, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23318" xml:space="preserve">per centrum lineæ uſque ad lineam
                <lb/>
              planitiæ perducendæ ſunt, ubi erunt literæ t r. </s>
              <s xml:id="echoid-s23319" xml:space="preserve">ita erit Solis radius unus hybernus, alter æſtiuus.</s>
              <s xml:id="echoid-s23320" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s23321" xml:space="preserve">Quærit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s23322" xml:space="preserve">in analemma transferre radios ſolſtitij, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23323" xml:space="preserve">brumæ, qui ſunt extrema Solis curſus: </s>
              <s xml:id="echoid-s23324" xml:space="preserve">hos autem
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.339-02" xlink:href="note-514.01.339-02a" xml:space="preserve">20</note>
              inuenit ex maxima Solis declinatione ab æquinoctiali circulo, quam ipſe facit partium uigintiquatuor, quæ
                <lb/>
              ſunt quintadecima pars meridiani, qui in 360. </s>
              <s xml:id="echoid-s23325" xml:space="preserve">diuiſus eſſe intelligitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s23326" xml:space="preserve">Sed poſteriores maximam Solis
                <lb/>
              declinationem inuenerunt eſſe partium uiginti trium & </s>
              <s xml:id="echoid-s23327" xml:space="preserve">dimidiæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s23328" xml:space="preserve">quam Ptolomæus uiginti trium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23329" xml:space="preserve">minutia-
                <lb/>
              rum quinquaginta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23330" xml:space="preserve">ſecundarum uiginti ſuo tempore obſeruauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s23331" xml:space="preserve">Poſito igitur circino in f. </s>
              <s xml:id="echoid-s23332" xml:space="preserve">ubiradius æ-
                <lb/>
              quinoctialis meridianum ſecat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23333" xml:space="preserve">diducto ad quintamdecimam totius meridiani partem, ſignetur utrinque
                <lb/>
              g h. </s>
              <s xml:id="echoid-s23334" xml:space="preserve">in linea circinationis, quæ puncta tropicorum radios indicabunt, ſiquidem a punctis g & </s>
              <s xml:id="echoid-s23335" xml:space="preserve">h. </s>
              <s xml:id="echoid-s23336" xml:space="preserve">perdu-
                <lb/>
              centur lineæ, ad lineam planitiæ, quæ per apicem gnomonis ad meridianam circinationem pertingent, quarum
                <lb/>
              linearum altera brumalem, altera ſolſtitij radium deſcribet. </s>
              <s xml:id="echoid-s23337" xml:space="preserve">ideo una ex his radius æſtiuus, alia radius hyber-
                <lb/>
              nus dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s23338" xml:space="preserve">æs̃tiui autem radij umbra b r. </s>
              <s xml:id="echoid-s23339" xml:space="preserve">hyberni autem b t. </s>
              <s xml:id="echoid-s23340" xml:space="preserve">inter hos terminos Solis declinatio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23341" xml:space="preserve">
                <lb/>
              abſceſſus ab æquinoctiali concluſus eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s23342" xml:space="preserve">nunc ad alios meridianos radios, cum Sol in alijs ſignis eſt, inue-
                <lb/>
              niendos accedamus.</s>
              <s xml:id="echoid-s23343" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <figure number="138">
              <variables xml:id="echoid-variables95" xml:space="preserve">l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t</variables>
            </figure>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s23344" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Contra</emph>
              autem e, litera i, erit, ubi ſecat circinationem linea, quę eſt traiecta per centrum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23345" xml:space="preserve">
                <lb/>
              contra g & </s>
              <s xml:id="echoid-s23346" xml:space="preserve">h. </s>
              <s xml:id="echoid-s23347" xml:space="preserve">literæ erunt, k & </s>
              <s xml:id="echoid-s23348" xml:space="preserve">l. </s>
              <s xml:id="echoid-s23349" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23350" xml:space="preserve">contra c & </s>
              <s xml:id="echoid-s23351" xml:space="preserve">f & </s>
              <s xml:id="echoid-s23352" xml:space="preserve">a, erit litera n. </s>
              <s xml:id="echoid-s23353" xml:space="preserve">Tunc perducendæ
                <lb/>
              ſuntdiametri ab g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23354" xml:space="preserve">ad l. </s>
              <s xml:id="echoid-s23355" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23356" xml:space="preserve">ab h. </s>
              <s xml:id="echoid-s23357" xml:space="preserve">ad k. </s>
              <s xml:id="echoid-s23358" xml:space="preserve">quæ erit inferior, partis erit ęſtiuæ, ſuperior hybernæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s23359" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>