Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (311) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div769" type="section" level="2" n="142">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s23643" xml:space="preserve">
                <pb o="311" file="514.01.343" n="343" rhead="NONVS."/>
              f g, facti. </s>
              <s xml:id="echoid-s23644" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23645" xml:space="preserve">t. </s>
              <s xml:id="echoid-s23646" xml:space="preserve">centrum in diametro k l. </s>
              <s xml:id="echoid-s23647" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23648" xml:space="preserve">u. </s>
              <s xml:id="echoid-s23649" xml:space="preserve">demum centrum in q r. </s>
              <s xml:id="echoid-s23650" xml:space="preserve">Quoniam uero diuerſæ ſunt
                <lb/>
              cali inclinationes, ut dictum eſt, alia Romæ alia Athenis, alia alibi: </s>
              <s xml:id="echoid-s23651" xml:space="preserve">ideo ſtatuendum est pro qua inclinatio-
                <lb/>
              ne horologium ſit conficiendum, ut & </s>
              <s xml:id="echoid-s23652" xml:space="preserve">finitoris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23653" xml:space="preserve">uerticalis diametros analemmati inſcrib amus. </s>
              <s xml:id="echoid-s23654" xml:space="preserve">Statuamus
                <lb/>
              crgo borologium deſcribere ad eam inclinationem, quæ eſt Venetijs, quæ ad quadraginta quinque tetrantis
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.343-01" xlink:href="fig-514.01.343-01a" number="141">
                  <variables xml:id="echoid-variables97" xml:space="preserve">1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5</variables>
                </figure>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.343-01" xlink:href="note-514.01.343-01a" xml:space="preserve">10</note>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.343-02" xlink:href="note-514.01.343-02a" xml:space="preserve">20</note>
              partes extollitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s23655" xml:space="preserve">numeretur altitudo dicta a puncto
                <lb/>
              b, uerſus d. </s>
              <s xml:id="echoid-s23656" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23657" xml:space="preserve">fiat ſignum in meridiana circina-
                <lb/>
              tione, ubi est litera x. </s>
              <s xml:id="echoid-s23658" xml:space="preserve">ducatur ab x, per cen-
                <lb/>
              trum e, ad oppoſitam partem meridiani linea X
                <lb/>
              e y. </s>
              <s xml:id="echoid-s23659" xml:space="preserve">quæ finitoris diametro reſpondebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s23660" xml:space="preserve">Ducatur
                <lb/>
              deinde diameter uerticalis, quæ gnomon dicitur ad
                <lb/>
              angulos rectos finitoris diametrum ſecans, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23661" xml:space="preserve">ſit il-
                <lb/>
              la z e &</s>
              <s xml:id="echoid-s23662" xml:space="preserve">. His expeditis ducendæ ſunt lineæ a
                <lb/>
              ſingulis diametrorum ſectionibus finitoris, uerbi
                <lb/>
              gratia ubi diameter f g, ſecat finitorem x e y.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s23663" xml:space="preserve">ubi eſt 2. </s>
              <s xml:id="echoid-s23664" xml:space="preserve">ducenda est linea ad circinationem he-
                <lb/>
              micycli Cancri ad punctum i. </s>
              <s xml:id="echoid-s23665" xml:space="preserve">ſimili modo ubi dia-
                <lb/>
              meter k l, ſecat finitorem x e y, in ſigno 4. </s>
              <s xml:id="echoid-s23666" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ducenda eſt linea ad ſemicirculi ſui circinationem
                <lb/>
              in ſignum 3. </s>
              <s xml:id="echoid-s23667" xml:space="preserve">eadem ratione a diametro q r. </s>
              <s xml:id="echoid-s23668" xml:space="preserve">in
                <lb/>
              ſectione eius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23669" xml:space="preserve">finitoris ducenda eſt linea b s. </s>
              <s xml:id="echoid-s23670" xml:space="preserve">
                <lb/>
              hæ igitur erunt communes eorum circulorum cum
                <lb/>
              finitore ſectiones, quæ quotam partem eorum circu-
                <lb/>
              lorum extantem ſupra finitorem ostendunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s23671" xml:space="preserve">itaque
                <lb/>
              ſi ducamus ſemicirculum g 1 f. </s>
              <s xml:id="echoid-s23672" xml:space="preserve">ad integrum cir-
                <lb/>
              culum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23673" xml:space="preserve">ſectionem 1 2, producamus ad alteram
                <lb/>
              partẽ circuli, ſane pars illa 1 g, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23674" xml:space="preserve">extremo lineæ
                <lb/>
              1 2 comprehenſa, oſtendet portionẽ quæ ſub finitore
                <lb/>
              erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s23675" xml:space="preserve">reliqua uero 1 f, et alterum extremũ, partem
                <lb/>
              extantem declarabit. </s>
              <s xml:id="echoid-s23676" xml:space="preserve">Eadem erit reliquarum diame
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.343-03" xlink:href="note-514.01.343-03a" xml:space="preserve">30</note>
              trorum ſpeculatio. </s>
              <s xml:id="echoid-s23677" xml:space="preserve">Sumamus ergo in alio loco circulum diametri f s g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23678" xml:space="preserve">qui ſit 1 f 7 g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23679" xml:space="preserve">ita ut 1, ad
                <lb/>
              dextram collocetur ubi ortus 7. </s>
              <s xml:id="echoid-s23680" xml:space="preserve">ad ſiniſtram ubi occaſus, g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23681" xml:space="preserve">in imo, f. </s>
              <s xml:id="echoid-s23682" xml:space="preserve">in ſummo ſit: </s>
              <s xml:id="echoid-s23683" xml:space="preserve">iam diuidendus est
                <lb/>
              circulus is iuxta id genus horarum, quod propoſitum eſt, nam diuerſorum gener um horarum, diuerſas faciunt
                <lb/>
              illius circuli partitiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s23684" xml:space="preserve">Sumamus nos ante alia, horas antiquas: </s>
              <s xml:id="echoid-s23685" xml:space="preserve">diuidatur ergo portio circuli huius 1
                <lb/>
              g 7. </s>
              <s xml:id="echoid-s23686" xml:space="preserve">quæſupra finitorem eſſe fingitur, in partes duodenas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23687" xml:space="preserve">ubi eſt litera 1. </s>
              <s xml:id="echoid-s23688" xml:space="preserve">ad ortum notandum est 1
                <lb/>
              2. </s>
              <s xml:id="echoid-s23689" xml:space="preserve">diuidatur quoque portio i g 7. </s>
              <s xml:id="echoid-s23690" xml:space="preserve">infra 1. </s>
              <s xml:id="echoid-s23691" xml:space="preserve">in duodenas partes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23692" xml:space="preserve">in prima parte tam ſupra, quam in-
                <lb/>
              fra 1. </s>
              <s xml:id="echoid-s23693" xml:space="preserve">noteur 11. </s>
              <s xml:id="echoid-s23694" xml:space="preserve">in ſecundis 10. </s>
              <s xml:id="echoid-s23695" xml:space="preserve">in tertijs 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s23696" xml:space="preserve">in quartis octo, in quintis ſeptem, in ſextis 6. </s>
              <s xml:id="echoid-s23697" xml:space="preserve">in ſep-
                <lb/>
              timis quinque, in octauis 4. </s>
              <s xml:id="echoid-s23698" xml:space="preserve">in nonis 3. </s>
              <s xml:id="echoid-s23699" xml:space="preserve">in decimis 2. </s>
              <s xml:id="echoid-s23700" xml:space="preserve">in undecimis 1. </s>
              <s xml:id="echoid-s23701" xml:space="preserve">Ita enim diuiſæ erunt portiones
                <lb/>
              circuli tam ſupra, quam infra finitorem, nec te moueat quod portio 1 g 7. </s>
              <s xml:id="echoid-s23702" xml:space="preserve">inferior Cancri inſeruiat par-
                <lb/>
              titioni minoris diei, quoniam conſider anda eſt tanquam portio ſuperior Capricorni. </s>
              <s xml:id="echoid-s23703" xml:space="preserve">His rationibus omnium
                <lb/>
              ſignorum circuli partiendi ſunt, uidebis autem in omni ſigno portionem horarum extantem finitori. </s>
              <s xml:id="echoid-s23704" xml:space="preserve">post hæc
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.343-04" xlink:href="note-514.01.343-04a" xml:space="preserve">40</note>
              fiat diameter circuli 1 f 7 g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23705" xml:space="preserve">qui meridiano reſpondeat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23706" xml:space="preserve">ſit f g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23707" xml:space="preserve">ad eam diametrum rectæ ducantur a
                <lb/>
              ſingulis partibus in circinationis linea ſignatis, ita ab 11. </s>
              <s xml:id="echoid-s23708" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23709" xml:space="preserve">1. </s>
              <s xml:id="echoid-s23710" xml:space="preserve">cadet linea in f g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23711" xml:space="preserve">diametrum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23712" xml:space="preserve">ſi-
                <lb/>
              mili ratione ab 10. </s>
              <s xml:id="echoid-s23713" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23714" xml:space="preserve">2. </s>
              <s xml:id="echoid-s23715" xml:space="preserve">ab 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s23716" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23717" xml:space="preserve">3, ab 8. </s>
              <s xml:id="echoid-s23718" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23719" xml:space="preserve">4. </s>
              <s xml:id="echoid-s23720" xml:space="preserve">ab 7. </s>
              <s xml:id="echoid-s23721" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23722" xml:space="preserve">5. </s>
              <s xml:id="echoid-s23723" xml:space="preserve">erunt autem ſigna ubi 6. </s>
              <s xml:id="echoid-s23724" xml:space="preserve">in
                <lb/>
              meridiana linea, nam ſexta hora antiquorum meridies erat. </s>
              <s xml:id="echoid-s23725" xml:space="preserve">Sunt autem lineæ buiuſmodi ea de cauſa ductæ
                <lb/>
              ut ſciamus ſectiones horarias cum plano horologij, uel finitoris. </s>
              <s xml:id="echoid-s23726" xml:space="preserve">Nunc ex anal emmate Solis altitudines eli-
                <lb/>
              ciendæ, ut protenſiones umbrarum ſingulis horis indicemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s23727" xml:space="preserve">Sumatur igitur ab analemmate meridianus a
                <lb/>
              b c d, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23728" xml:space="preserve">diameter tropici Cancri f g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23729" xml:space="preserve">ſecundum partitiones iam factas in diagrammate O. </s>
              <s xml:id="echoid-s23730" xml:space="preserve">Sumatur
                <lb/>
              etiam finitor x e y. </s>
              <s xml:id="echoid-s23731" xml:space="preserve">quemadmodum eſt in analemmate, traijciantur autem lineæ per diuiſiones ſingulas Cã
                <lb/>
              cri, quæ æquidiſtent finitori x e y. </s>
              <s xml:id="echoid-s23732" xml:space="preserve">quæ altero extremo cir cinationem meridiani, altero verticalem diame-
                <lb/>
              trum contingant. </s>
              <s xml:id="echoid-s23733" xml:space="preserve">post hæc gnomonis longitudinem ſtatuas quantam libet. </s>
              <s xml:id="echoid-s23734" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23735" xml:space="preserve">eam pones ſub e. </s>
              <s xml:id="echoid-s23736" xml:space="preserve">ubi apex
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.343-05" xlink:href="note-514.01.343-05a" xml:space="preserve">50</note>
              gnomonis eſt ad z. </s>
              <s xml:id="echoid-s23737" xml:space="preserve">in diametro uerticali z e &</s>
              <s xml:id="echoid-s23738" xml:space="preserve">. & </s>
              <s xml:id="echoid-s23739" xml:space="preserve">per z. </s>
              <s xml:id="echoid-s23740" xml:space="preserve">ubi pes gnomonis eſſe fingitur tranſeat linea
                <lb/>
              finitori æque distans, quæ ſit T Z V. </s>
              <s xml:id="echoid-s23741" xml:space="preserve">linea hæc planitiæ linea eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s23742" xml:space="preserve">ad eliciendas aut em umbrarum produ-
                <lb/>
              ctiones ſingulis horis, duces occultas lineas ab horis in meridiana circinatione ſignatis per centrum e, ad
                <lb/>
              lineam planitiæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s23743" xml:space="preserve">metieris autem umbras a ſigno Z, ubi est pes gnomonis ad terminum ſingular um hora-
                <lb/>
              rum in lineam planitiæ ductarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s23744" xml:space="preserve">ſimili ratione, ſi lineam Q R S. </s>
              <s xml:id="echoid-s23745" xml:space="preserve">duxeris æque diſtantem finitori ſupra
                <lb/>
              centrum e. </s>
              <s xml:id="echoid-s23746" xml:space="preserve">pro gnomonis longitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s23747" xml:space="preserve">ad eã lineas occultas, ab horis in circinatione meridiani poſitis de-
                <lb/>
              duxeris, habebis longitudinem umbræ in horis hybernis: </s>
              <s xml:id="echoid-s23748" xml:space="preserve">quemadmodum ex diagrammmate noſces. </s>
              <s xml:id="echoid-s23749" xml:space="preserve">Sed
                <lb/>
              accedamus ad latitudinem umbræ ex analemmate elicienda. </s>
              <s xml:id="echoid-s23750" xml:space="preserve">Primum ergo ut confuſionem linearum fugiamus,
                <lb/>
              circulũut ſupra, facies a b c d. </s>
              <s xml:id="echoid-s23751" xml:space="preserve">in quo uerticalis diametrum z e &</s>
              <s xml:id="echoid-s23752" xml:space="preserve">. & </s>
              <s xml:id="echoid-s23753" xml:space="preserve">finitorem x e y. </s>
              <s xml:id="echoid-s23754" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s23755" xml:space="preserve">tropici
                <lb/>
              diametrum f g. </s>
              <s xml:id="echoid-s23756" xml:space="preserve">cum ſuis diuiſionibus ex diagrammate O. </s>
              <s xml:id="echoid-s23757" xml:space="preserve">ſumptis, inde duces per diuiſionis tropici ſigna,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.343-06" xlink:href="note-514.01.343-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>