343311NONVS.
f g, facti.
&
t.
centrum in diametro k l.
&
u.
demum centrum in q r.
Quoniam uero diuerſæ ſunt
cali inclinationes, ut dictum eſt, alia Romæ alia Athenis, alia alibi: ideo ſtatuendum est pro qua inclinatio-
ne horologium ſit conficiendum, ut & finitoris, & uerticalis diametros analemmati inſcrib amus. Statuamus
crgo borologium deſcribere ad eam inclinationem, quæ eſt Venetijs, quæ ad quadraginta quinque tetrantis
141[Figure 141]1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 511102220 partes extollitur. numeretur altitudo dicta a puncto
b, uerſus d. & fiat ſignum in meridiana circina-
tione, ubi est litera x. ducatur ab x, per cen-
trum e, ad oppoſitam partem meridiani linea X
e y. quæ finitoris diametro reſpondebit. Ducatur
deinde diameter uerticalis, quæ gnomon dicitur ad
angulos rectos finitoris diametrum ſecans, & ſit il-
la z e & . His expeditis ducendæ ſunt lineæ a
ſingulis diametrorum ſectionibus finitoris, uerbi
gratia ubi diameter f g, ſecat finitorem x e y.
ubi eſt 2. ducenda est linea ad circinationem he-
micycli Cancri ad punctum i. ſimili modo ubi dia-
meter k l, ſecat finitorem x e y, in ſigno 4.
ducenda eſt linea ad ſemicirculi ſui circinationem
in ſignum 3. eadem ratione a diametro q r. in
ſectione eius, & finitoris ducenda eſt linea b s.
hæ igitur erunt communes eorum circulorum cum
finitore ſectiones, quæ quotam partem eorum circu-
lorum extantem ſupra finitorem ostendunt. itaque
ſi ducamus ſemicirculum g 1 f. ad integrum cir-
culum, & ſectionem 1 2, producamus ad alteram
partẽ circuli, ſane pars illa 1 g, & extremo lineæ
1 2 comprehenſa, oſtendet portionẽ quæ ſub finitore
erit. reliqua uero 1 f, et alterum extremũ, partem
extantem declarabit. Eadem erit reliquarum diame
3330 trorum ſpeculatio. Sumamus ergo in alio loco circulum diametri f s g. qui ſit 1 f 7 g. ita ut 1, ad
dextram collocetur ubi ortus 7. ad ſiniſtram ubi occaſus, g. in imo, f. in ſummo ſit: iam diuidendus est
circulus is iuxta id genus horarum, quod propoſitum eſt, nam diuerſorum gener um horarum, diuerſas faciunt
illius circuli partitiones. Sumamus nos ante alia, horas antiquas: diuidatur ergo portio circuli huius 1
g 7. quæſupra finitorem eſſe fingitur, in partes duodenas, & ubi eſt litera 1. ad ortum notandum est 1
2. diuidatur quoque portio i g 7. infra 1. in duodenas partes, & in prima parte tam ſupra, quam in-
fra 1. noteur 11. in ſecundis 10. in tertijs 9. in quartis octo, in quintis ſeptem, in ſextis 6. in ſep-
timis quinque, in octauis 4. in nonis 3. in decimis 2. in undecimis 1. Ita enim diuiſæ erunt portiones
circuli tam ſupra, quam infra finitorem, nec te moueat quod portio 1 g 7. inferior Cancri inſeruiat par-
titioni minoris diei, quoniam conſider anda eſt tanquam portio ſuperior Capricorni. His rationibus omnium
ſignorum circuli partiendi ſunt, uidebis autem in omni ſigno portionem horarum extantem finitori. post hæc
4440 fiat diameter circuli 1 f 7 g. qui meridiano reſpondeat, & ſit f g. ad eam diametrum rectæ ducantur a
ſingulis partibus in circinationis linea ſignatis, ita ab 11. & 1. cadet linea in f g. diametrum, & ſi-
mili ratione ab 10. & 2. ab 9. & 3, ab 8. & 4. ab 7. & 5. erunt autem ſigna ubi 6. in
meridiana linea, nam ſexta hora antiquorum meridies erat. Sunt autem lineæ buiuſmodi ea de cauſa ductæ
ut ſciamus ſectiones horarias cum plano horologij, uel finitoris. Nunc ex anal emmate Solis altitudines eli-
ciendæ, ut protenſiones umbrarum ſingulis horis indicemus. Sumatur igitur ab analemmate meridianus a
b c d, & diameter tropici Cancri f g. ſecundum partitiones iam factas in diagrammate O. Sumatur
etiam finitor x e y. quemadmodum eſt in analemmate, traijciantur autem lineæ per diuiſiones ſingulas Cã
cri, quæ æquidiſtent finitori x e y. quæ altero extremo cir cinationem meridiani, altero verticalem diame-
trum contingant. post hæc gnomonis longitudinem ſtatuas quantam libet. & eam pones ſub e. ubi apex
5550 gnomonis eſt ad z. in diametro uerticali z e & . & per z. ubi pes gnomonis eſſe fingitur tranſeat linea
finitori æque distans, quæ ſit T Z V. linea hæc planitiæ linea eſt. ad eliciendas aut em umbrarum produ-
ctiones ſingulis horis, duces occultas lineas ab horis in meridiana circinatione ſignatis per centrum e, ad
lineam planitiæ. metieris autem umbras a ſigno Z, ubi est pes gnomonis ad terminum ſingular um hora-
rum in lineam planitiæ ductarum. ſimili ratione, ſi lineam Q R S. duxeris æque diſtantem finitori ſupra
centrum e. pro gnomonis longitudine, & ad eã lineas occultas, ab horis in circinatione meridiani poſitis de-
duxeris, habebis longitudinem umbræ in horis hybernis: quemadmodum ex diagrammmate noſces. Sed
accedamus ad latitudinem umbræ ex analemmate elicienda. Primum ergo ut confuſionem linearum fugiamus,
circulũut ſupra, facies a b c d. in quo uerticalis diametrum z e & . & finitorem x e y. & tropici
diametrum f g. cum ſuis diuiſionibus ex diagrammate O. ſumptis, inde duces per diuiſionis tropici ſigna,
6660
cali inclinationes, ut dictum eſt, alia Romæ alia Athenis, alia alibi: ideo ſtatuendum est pro qua inclinatio-
ne horologium ſit conficiendum, ut & finitoris, & uerticalis diametros analemmati inſcrib amus. Statuamus
crgo borologium deſcribere ad eam inclinationem, quæ eſt Venetijs, quæ ad quadraginta quinque tetrantis
141[Figure 141]1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 511102220 partes extollitur. numeretur altitudo dicta a puncto
b, uerſus d. & fiat ſignum in meridiana circina-
tione, ubi est litera x. ducatur ab x, per cen-
trum e, ad oppoſitam partem meridiani linea X
e y. quæ finitoris diametro reſpondebit. Ducatur
deinde diameter uerticalis, quæ gnomon dicitur ad
angulos rectos finitoris diametrum ſecans, & ſit il-
la z e & . His expeditis ducendæ ſunt lineæ a
ſingulis diametrorum ſectionibus finitoris, uerbi
gratia ubi diameter f g, ſecat finitorem x e y.
ubi eſt 2. ducenda est linea ad circinationem he-
micycli Cancri ad punctum i. ſimili modo ubi dia-
meter k l, ſecat finitorem x e y, in ſigno 4.
ducenda eſt linea ad ſemicirculi ſui circinationem
in ſignum 3. eadem ratione a diametro q r. in
ſectione eius, & finitoris ducenda eſt linea b s.
hæ igitur erunt communes eorum circulorum cum
finitore ſectiones, quæ quotam partem eorum circu-
lorum extantem ſupra finitorem ostendunt. itaque
ſi ducamus ſemicirculum g 1 f. ad integrum cir-
culum, & ſectionem 1 2, producamus ad alteram
partẽ circuli, ſane pars illa 1 g, & extremo lineæ
1 2 comprehenſa, oſtendet portionẽ quæ ſub finitore
erit. reliqua uero 1 f, et alterum extremũ, partem
extantem declarabit. Eadem erit reliquarum diame
3330 trorum ſpeculatio. Sumamus ergo in alio loco circulum diametri f s g. qui ſit 1 f 7 g. ita ut 1, ad
dextram collocetur ubi ortus 7. ad ſiniſtram ubi occaſus, g. in imo, f. in ſummo ſit: iam diuidendus est
circulus is iuxta id genus horarum, quod propoſitum eſt, nam diuerſorum gener um horarum, diuerſas faciunt
illius circuli partitiones. Sumamus nos ante alia, horas antiquas: diuidatur ergo portio circuli huius 1
g 7. quæſupra finitorem eſſe fingitur, in partes duodenas, & ubi eſt litera 1. ad ortum notandum est 1
2. diuidatur quoque portio i g 7. infra 1. in duodenas partes, & in prima parte tam ſupra, quam in-
fra 1. noteur 11. in ſecundis 10. in tertijs 9. in quartis octo, in quintis ſeptem, in ſextis 6. in ſep-
timis quinque, in octauis 4. in nonis 3. in decimis 2. in undecimis 1. Ita enim diuiſæ erunt portiones
circuli tam ſupra, quam infra finitorem, nec te moueat quod portio 1 g 7. inferior Cancri inſeruiat par-
titioni minoris diei, quoniam conſider anda eſt tanquam portio ſuperior Capricorni. His rationibus omnium
ſignorum circuli partiendi ſunt, uidebis autem in omni ſigno portionem horarum extantem finitori. post hæc
4440 fiat diameter circuli 1 f 7 g. qui meridiano reſpondeat, & ſit f g. ad eam diametrum rectæ ducantur a
ſingulis partibus in circinationis linea ſignatis, ita ab 11. & 1. cadet linea in f g. diametrum, & ſi-
mili ratione ab 10. & 2. ab 9. & 3, ab 8. & 4. ab 7. & 5. erunt autem ſigna ubi 6. in
meridiana linea, nam ſexta hora antiquorum meridies erat. Sunt autem lineæ buiuſmodi ea de cauſa ductæ
ut ſciamus ſectiones horarias cum plano horologij, uel finitoris. Nunc ex anal emmate Solis altitudines eli-
ciendæ, ut protenſiones umbrarum ſingulis horis indicemus. Sumatur igitur ab analemmate meridianus a
b c d, & diameter tropici Cancri f g. ſecundum partitiones iam factas in diagrammate O. Sumatur
etiam finitor x e y. quemadmodum eſt in analemmate, traijciantur autem lineæ per diuiſiones ſingulas Cã
cri, quæ æquidiſtent finitori x e y. quæ altero extremo cir cinationem meridiani, altero verticalem diame-
trum contingant. post hæc gnomonis longitudinem ſtatuas quantam libet. & eam pones ſub e. ubi apex
5550 gnomonis eſt ad z. in diametro uerticali z e & . & per z. ubi pes gnomonis eſſe fingitur tranſeat linea
finitori æque distans, quæ ſit T Z V. linea hæc planitiæ linea eſt. ad eliciendas aut em umbrarum produ-
ctiones ſingulis horis, duces occultas lineas ab horis in meridiana circinatione ſignatis per centrum e, ad
lineam planitiæ. metieris autem umbras a ſigno Z, ubi est pes gnomonis ad terminum ſingular um hora-
rum in lineam planitiæ ductarum. ſimili ratione, ſi lineam Q R S. duxeris æque diſtantem finitori ſupra
centrum e. pro gnomonis longitudine, & ad eã lineas occultas, ab horis in circinatione meridiani poſitis de-
duxeris, habebis longitudinem umbræ in horis hybernis: quemadmodum ex diagrammmate noſces. Sed
accedamus ad latitudinem umbræ ex analemmate elicienda. Primum ergo ut confuſionem linearum fugiamus,
circulũut ſupra, facies a b c d. in quo uerticalis diametrum z e & . & finitorem x e y. & tropici
diametrum f g. cum ſuis diuiſionibus ex diagrammate O. ſumptis, inde duces per diuiſionis tropici ſigna,
6660
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib