Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
[81] Diateſſ. Diapente Diat. Diat. Diat.meseSumma regio diatonimedia regio chrom.Ima regio bannonproslamua nomenos Lycanosmeſonparanete ſymemenõparanete di ezeugmenõparanete hyperboleõparameſe parhypate hypateon parhypate meſon Trite ſynne menonTrite dieze ugmenonTrite hy-perboleonHypate meſon. Meſenete ſynne-menon parameſenete diezeu gmenon nete hyper-boleon.
[Figure 82]
[Figure 83]
[Figure 84]
[Figure 85]
[Figure 86]
[87] @ESTIGIVM THEATRI GRAECORVM.P D E B R
[88] I. Laconicum.H. Tepidarium.K. Frigidarium.L. Labrum.I. Fistulæ vaporarie. L K h I
[89] a. Frigidarium.b. Tepidarium.C. caldarium.e. Laconicum.d. clypeus æneus.f. Tepidarium.g. frigidarium.i. fistulæ uaporariæ d g f e a b c
[90] VESTIGIVM PALAESTRAE.A. Ephœbeum.B. coriceum.C. conis̃terium.D. frigida lauatio.E. elæotheſium.F. frigidarium.G. propignæus.H. concamerata ſudatio.I. Laconicum.K. calda la-uatio.#L. porticus exterior.M. duplex porticus ad ſeptentrionem.N. porticus ubi athletæ exercebantur xyſtos dicta.O. platanones.P. hypethræ ambulationes, ubi æstate exercebantur athletæ.Q. ſtadium, in quo ſpectabantur athletæ.†. oriens.O. Auſter.P. occidens.♐. Septentrio.I. I. I. I. stationes. reliqua ſunt exedræ, & ſcholæ. cum periſtylijs. O N P L D C B A E F G H K M O
< >
page |< < (4) of 412 > >|
364LIEER tæ multorum artes ornatæ ſunt pluribus diſciplinis, & uarijs eruditionib. Quemadmodum conſtat apud Tub-
lium;
& Galenum, & alios authores. Quare adduntur, & illa uerba. # Cuius iudicio probantur om-
nia, quæ cæteris artibus perficiuntur opera.
# Preſſius enim & propius rem oftendunt: nam iudicare ar
tificum operaſoli conuenit Architcturæ.
Artibus enim plurimis, atque laudatiſſimis, & præſtantiſſimis orna
tur Orator, Medicus item uarijs eruditionibus, &
diſciplinis præſtat. # Sed uterque alio fine, atque alio. Ille
enim ad perſuaſionem, opinionemq́;
inducendam affectibus, & argumentis ſe acconmmodat. hic ad ſanitatem
uel inducendam, uel conſeruandam.
Architctus autem ad iudicium, approbationemq́; artificiorum noti-
tiam rerum refert.
Quoniam uerò niſinotas res, & confectas iudicare poſſumus: ideò iudicium Architectu
ræ in his rebus eſt;
quæ a cæteris artibus proficiſcuntur. unde ſumma ueri Architecti diffinitio binc habetur.
1110 Architectus est, qui certa, ac admiranda quadam ratione ac uia, tum mente, animoq́; statuere, tum opere,
perficere nouerit eas res, quæ ad bumanæ uitæ uſum pertinere poterunt, onera ingentia mouendo, corpora
multiplicia partiendo, opera diuerſaſtruendo.
# Architectura igitur eſt ſcientia pluribus diſciplinis,& ua
rijs eruditionibus ornata.
# Doctrina, & diſciplina re ipſa idem ſunt, terminis differunt. doctrina eſt, quam
magiſter docet:
Diſciplina, quam diſcipulus addiſcit: nihil autem addiſcitur, niſi quod docetur. Oratio do-
centis, auditus addiſcentis, doctrina a docentis animo in orationem:
diſciplina ab addiſcentis aure in animum
deſinit:
aſcenſus, & deſcenſus idem ſunt re ipſa: ratione, habituq́; differunt. # Sed utile, pulchrumq́; eſt ratio
ne ſtatuere, &
uſu oſtendere, in eo doctrina, in hoc eruditio eſt. Cuiusiudicio probantur. Iudicare de re
bus excellentiſſimum eſt, non alijs datum, quam ſapientibus, &
prudentibus, iudicium enim eſt de rebus notis:
& ipſo probantur res ideſt fertur ſententia, oſtenditurq́; qua ratione aguntur, uel perficiuntur. approbat ue-
2220 rò Architectura omnia, quæ ab cæteris artibus perficiuntur opera.
Opus eſt res illa, quæconfecta uidetur,
ubi qui conficit a conficiendo ceſſauerit:
operatio eſtmotus conſicientis, dum conficit. actio eſt ciuile nego-
tium, &
officium; quo præſtito nullum opus inde reſtat: opera igitur probantur Architecturæ iudicio: opera
inquam artium, quarum rationes ad ipſam principem referuntur.
atque buiuſmodi eſt Architecturæ diffinitio,
in qua uis eſt rerum omnium, &
uirtus eorum, quæ in hac tractatione continentur. quod ut clarius expedia-
tur, nam mirum eſt, &
ſecrctum quod dicturus ſum. dico in omni ſcientia diffinitionem rei, qua de agitur: ad
quam ſcilicet, quicquid in ea ſcientia tractatur, referri ſolet.
uirtute continere quicquid ad dubiorum ſolutio-
nem, rerum inuentionem, &
ſecretorum illius explicationem ſpectat. Virtute continere intelligo poße effice
re, &
quaſi producere, quemadmodum ſemen nirtute continet ftores,folia, & fructus. Cum igitur res re-
ctè eſt diffinita:
tunc ea diffinitione obſcuræ quæſtiones explicantur: ordo rerum expeditur, inuentio, & pro-
3330 batio proficiſcitur;
huius ratio eſt, quoniàm rei diffinitio principium eſt; quod tanquàm artis præceptum, ue-
rum, utile, &
accommodatum eſſe debet, ( ut inquit Galenus, ) uerum, quia nil niſi uerum comprehenditur:
utile, quia ad finem tendit. Vtilitas enim aliud eſt nihil, niſi rerum comparatio adfinem: qui rationem bo-
ni habet;
uerè itaque ars nulla, quæutilis non eſt, ars merito uocaridebet: Accommodatum, & applicabile,
( ſic dicunt, ) quia niſi referatur ad id, cuius eſt principium, nihil inde ſequitur.
conſentanea igitur præce-
pta, &
principia eſſe debent: multa enim uera ſunt, quæ conſentanea non ſunt. Oportet igitur ut uera ſint,
&
utilia, et conſentanea: a ueritate babent quod ſub notitiam cadunt, ab utilitate, quod uerè conſtituunt,a
conformitate, quod probant, concludunt, &
lumen rebus afferunt: qualia ea ſunt, de quibus dixi: quorum
nocabula cum primum intelliguntur, cogitur mensipſis conſentire.
quæ poſtea rebus alijs accommodantur:
nam illud, &
alia eius generis: ſiab æqualibus æqualia auferantur, reliqua quæſunt, æqualiaſunt, non mo
4440 do uerum eſt;
ſed uirtutis maximæ: a Phyſicis enim ad motiones, tempora, & interualla: a Geometris, ad
menſuras, &
magnitudines: ab Arihmeticis ad numeros, a Muſicis ad ſonos, & interualla, a Medicis ad
uirtutes rerum, &
qualitates transfertur, cum ergo rei ſubiectæ diffinitio, & explicatio naturæ principium
efficiatur, &
præceptum, nulli dubium, quin principij, & præcepti conditionibus & notis affecta, lumen re
bus in ea arte, autſcientia, de qua tractatur, afferat, &
inducat. Quod ex prædicta Architecturædiffini-
tione facilè uidetur ex his, quæſequuntur.
Ea naſcitur ex fabrica, & ratiocinatione. Fabrica eſt continuata, ac trita uſus meditatio: quæ ma
nibus perficitur, è materia cuiuſcunque generis opus eſt ad propoſitum deformationis.
Ratiocina-
tio autem eſt quæ res fabricatas ſolertia, ac ratione proportionis demoſtare, atque explicare poteſb.
Ex fabrica, & ratiocinatione naſci Architecturam, potect eliciex eius diffinitione: quod ut clarius in-
5550 telligatur, diffiniendum eſt, quid ſit fabrica, &
quid ſit ratiocinatio; & hæ quoque diffinitiones uirtute con-
tinentur in Architecturæ diffinitione.
Fabrica eſt continuata, & trita uſus meditatio.
Diuinum ſane optatum; ac uotum eorum est, qui mentem ad ſpeculandas res conuertentes, cauſas ipſarum
inquirunt:
& tanquam ab alto, & a longè ueritatem difpicientes, adſtudia, & labores accenduntur: Sed
qui contrario modo affecti maximis in cælum laudibus doctos, &
præſtantes uiros extollunt: & admiratione
quadam ſuſpiciunt, ſcientias,&
doctrinas: cæterum à laboribus abborrentes, cætera potiũs cucta faciũt
ꝗ̃ ſtudere:
& ſunt qui cum uideant neceſſario ornari opotere ſcientiarum, & eruditionum plurimarum diuer-
ſitate, modo perfectè aliquam ſcientiam conſequi uelint, illas negligunt:
& eas ſequentes dammant. hi om-
nino relinquendiſunt.
Pulchrum eſt iudicare poſſe, atque diſcernere mortalium opera, iudicium enim eſt uirtu-
tis cuiuſdam præcellentisactio, ſed pauciſe laboribus dant, pauci ſtudium ſequuntur, pauciſe exercere, &
è
6660

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index