Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 412
>
Scan
Original
31
32
33
1
34
2
35
3
36
4
37
5
38
6
39
7
40
8
41
9
42
10
43
11
44
12
45
13
46
14
47
15
48
16
49
17
50
18
51
19
52
20
53
21
54
22
55
23
56
24
57
25
58
26
59
27
60
28
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 412
>
page
|<
<
(335)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div795
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
146
">
<
pb
o
="
335
"
file
="
514.01.367
"
n
="
367
"
rhead
="
DECIMVS.
"/>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div801
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
147
">
<
head
xml:id
="
echoid-head155
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">De Aedium ſacrum, publicorum̈, operum machina-
<
lb
/>
tionibus tractorijs # Cap. II.</
head
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25412
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">PRimvm</
emph
>
q́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25413
"
xml:space
="
preserve
">inſtituemus de ijs, quæ ædibus ſacris, operumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25414
"
xml:space
="
preserve
">publicorum perfectionem
<
lb
/>
neceſsitate comparantur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25415
"
xml:space
="
preserve
">quæ ſiunt ita. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25416
"
xml:space
="
preserve
">Tigna tria ad onerum magnitudinem ratione
<
lb
/>
expediuntur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25417
"
xml:space
="
preserve
">a capite fibula coniuncta, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25418
"
xml:space
="
preserve
">in imo diuaricata eriguntur funibus in capi-
<
lb
/>
tibus collocatis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25419
"
xml:space
="
preserve
">ijs item circa diſpoſitis erecta retinentur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25420
"
xml:space
="
preserve
">Alligatur in ſummo trochlea,
<
lb
/>
quam etiam nonnulli rechamum dicunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25421
"
xml:space
="
preserve
">In trochleam induntur orbiculi duo, per axiculos uerſa-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.367-01
"
xlink:href
="
note-514.01.367-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
tiones habentes, per cuius orbiculum ſummum traijcitur ductarius funis: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25422
"
xml:space
="
preserve
">deinde demittitur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25423
"
xml:space
="
preserve
">tra-
<
lb
/>
ducitur circa orbiculi imum trochleæ inferioris, refertur autem ad orbiculum imum trochleæ ſupe-
<
lb
/>
rioris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25424
"
xml:space
="
preserve
">ita deſcendit ad inferiorem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25425
"
xml:space
="
preserve
">in foramine eius caput funis religatur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25426
"
xml:space
="
preserve
">Altera pars funis re-
<
lb
/>
fertur inter imas machiuæ partes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25427
"
xml:space
="
preserve
">In quadris autem tignorum poſterioribus, quo lociſunt diuaricata,
<
lb
/>
ſiguntur chelonia, in quæ conijciuntur ſucularum capita, ut faciliter axes uerſentur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25428
"
xml:space
="
preserve
">Eæ ſuculæ pro-
<
lb
/>
xime capita habent foramina bina ita temperata, ut uectes in ea conuenire poſsint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25429
"
xml:space
="
preserve
">Ad rechamum
<
lb
/>
autem imum ferrei forfices religantur, quorum dentes in ſax forata accommodantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25430
"
xml:space
="
preserve
">Cum autem
<
lb
/>
funis habet caput ad ſuculam religatum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25431
"
xml:space
="
preserve
">uectes ducentes eam uerſaznt, funis ſe inuoluendo circa
<
lb
/>
ſuculam extenditur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25432
"
xml:space
="
preserve
">ita ſubleuat onera ad altitudinem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25433
"
xml:space
="
preserve
">operum collocationes.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25434
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s25435
"
xml:space
="
preserve
">Docet hoc loco Vitruuius qua ratione machinæ fiant ad onera ſublenanda, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25436
"
xml:space
="
preserve
">ſuis locis in ædiſicijs im-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.367-02
"
xlink:href
="
note-514.01.367-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
ponenda. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25437
"
xml:space
="
preserve
">De trochlea primum loquitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25438
"
xml:space
="
preserve
">Trochlea a noſtris talea, ab alijs rechamus dicitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25439
"
xml:space
="
preserve
">Com-
<
lb
/>
ponitur autem hoc modo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25440
"
xml:space
="
preserve
">Scinditur lignum ad formam Θ literæ græce octauæ, in ea orbiculus, quem no-
<
lb
/>
ſtri radium appellant, axiculo traiecto collocatur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25441
"
xml:space
="
preserve
">axiculum noſtri marſionem uocant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25442
"
xml:space
="
preserve
">in cultro inſerti orbi-
<
lb
/>
culi canalis eſt funis rotuditatis capax. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25443
"
xml:space
="
preserve
">ſuſpenditur uncino ad trabes, quæ hoc modo accommodantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25444
"
xml:space
="
preserve
">Tria
<
lb
/>
tigna eriguntur ea magnitudine, quæ ad opera ſubleuanda ſatis eſſe iudicabuntur, aſuperiori parte fibulis,
<
lb
/>
quas nos pirones dicimus, alligabuntur, ab inferieri diuaricantur, ut stare poſſint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25445
"
xml:space
="
preserve
">huiuſmodi collocationem,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25446
"
xml:space
="
preserve
">tigna ſic compoſita, ganriam, aut gauernam noſtri dicunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25447
"
xml:space
="
preserve
">appenditur trochlea una in ſuperiori parte, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25448
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
altera in inferiori. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25449
"
xml:space
="
preserve
">Textura autem funis, quam nos ordimentum uocanms, hoc modo ſit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25450
"
xml:space
="
preserve
">Sumitur funis du-
<
lb
/>
ctarius (menalẽ nos uocamus, )caput eius inſeritur in canalem orbiculi ſuperioris, deinde demittitur ad orbi-
<
lb
/>
culum trochleæ inferioris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25451
"
xml:space
="
preserve
">per eius canalem traiectus, refertur ad inferiorem orbiculum trochleæ ſuperio-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.367-03
"
xlink:href
="
note-514.01.367-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
ris: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25452
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25453
"
xml:space
="
preserve
">per eius canalem inductus demittitur ad orbiculum ſuperiorem trochleæ inferioris, ibiq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25454
"
xml:space
="
preserve
">alligatur:
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25455
"
xml:space
="
preserve
">Caput alterum ductar ij funis liberum eſt, uel ut manibus trahatur, ſi leuiora ſunt onera, uel ut ſuculæ allige-
<
lb
/>
tur, quæ inter pedes tignorum diuaricatos affigitur ſuis anſis, quas chelona Vitruuius, noſtri auriculas uocant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25456
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Sucula uectibus, quos noſtri ſtangas, aut baſtones dicunt, uerſatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25457
"
xml:space
="
preserve
">pondera forficibus, quas Ganzos dicimus,
<
lb
/>
uel uncinos attrahuntur, ſunt enim appenſi forfices inferiori trochleæ, ut eſt in diagrammate ubi A. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25458
"
xml:space
="
preserve
">verum
<
lb
/>
ut trochlea recta ratione perficiatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25459
"
xml:space
="
preserve
">ſuos commenſus habeat, funis primo conſideranda est
<
lb
/>
tanquam modulus, deinde ex ea partienda eſt trochlea hoc modo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25460
"
xml:space
="
preserve
">Fiat circulus cuius ſemidiameter tres ha-
<
lb
/>
beat funis craſſitudines, tam magni erant minores trochleæ orbiculi, maiores autem orbiculi conſtabunt dia-
<
lb
/>
metris duplis minor: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25461
"
xml:space
="
preserve
">bus orbiculis, ab ijsq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25462
"
xml:space
="
preserve
">distabunt maiorum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25463
"
xml:space
="
preserve
">minorum centra tribus diametris & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25464
"
xml:space
="
preserve
">dimi-
<
lb
/>
dia minorum orbiculorum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25465
"
xml:space
="
preserve
">ab extremis autem maioribus orbiculis ducentur lineæ contingentes extrema mi-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.367-04
"
xlink:href
="
note-514.01.367-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
norum orbiculorum quemadmodum ex diagrammate uidetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25466
"
xml:space
="
preserve
">ubi A. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25467
"
xml:space
="
preserve
">minor orbiculus, cuius diametros ſex
<
lb
/>
funis craßitudines habet, B. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25468
"
xml:space
="
preserve
">maior, cuius diamttros dupla erit diametro minoris orbiculi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25469
"
xml:space
="
preserve
">centra horum
<
lb
/>
tribus diametris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25470
"
xml:space
="
preserve
">dimidia minoris distabunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25471
"
xml:space
="
preserve
">lineæ uero contingentes extrema orbiculorum ſunt d e. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25472
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25473
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
e f. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25474
"
xml:space
="
preserve
">Centrum uero orbiculi medij ubi C. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25475
"
xml:space
="
preserve
">aminore distabit ſemidiametris tribus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25476
"
xml:space
="
preserve
">ducetur in centro c.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25477
"
xml:space
="
preserve
">tam magna circinatio, quanta est latitudo linearum contingentium extrema orbiculorum, quorum propor-
<
lb
/>
tiones ſimiles erunt, idest ſic ſe habebit maior ad medium orbiculum, ut medius ad minorem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25478
"
xml:space
="
preserve
">Totius aut lo-
<
lb
/>
culamenthuei trochleæ longitudo diametris octo minoris orbiculi conſtabit, eriq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25479
"
xml:space
="
preserve
">e g. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25480
"
xml:space
="
preserve
">orgiculorum autem
<
lb
/>
craßitudo in qua canalis eſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25481
"
xml:space
="
preserve
">funis inducitur, aliquanto fune amplior facienda eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25482
"
xml:space
="
preserve
">Poſita igitur trochlearũ
<
lb
/>
compoſitione ad rationem illarum ueniam, ut non modo ſignificatares, effectus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25483
"
xml:space
="
preserve
">opus, ſedres quæſigni-
<
lb
/>
ficat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25484
"
xml:space
="
preserve
">cauſa & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25485
"
xml:space
="
preserve
">ratio intelligatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25486
"
xml:space
="
preserve
">Nulli dubium eſt, quod ſi funiculo ſimplici appendatur onus centum pon-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.367-05
"
xlink:href
="
note-514.01.367-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
do, quin omnis oneris uis ſolo illo ſuſtineatur, quodſi duplex fumiculus efficiatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25487
"
xml:space
="
preserve
">in trochleam indatur, onus
<
lb
/>
partietur ac diuidetur, ita ut minus laboret funiculus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25488
"
xml:space
="
preserve
">is, qui ſuniculum cum onere trabet, facilius trahet,
<
lb
/>
quam ſimplici funiculo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25489
"
xml:space
="
preserve
">Quid ergo credendum eſt ſi plures trochleæ & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25490
"
xml:space
="
preserve
">orbiculi applicentur? </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25491
"
xml:space
="
preserve
">nonne in mino-
<
lb
/>
res partes ſemper onus diſtribustur ? </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25492
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25493
"
xml:space
="
preserve
">nullo fere negotio trahetur? </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25494
"
xml:space
="
preserve
">certe hoc euidentißimum eſt, unde ſi
<
lb
/>
duplicatio dimidium laboris imminuet, quid aget radiorum, ſeu orb culorum, funisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25495
"
xml:space
="
preserve
">duplicata, uel etiam
<
lb
/>
triplicata adiectio? </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25496
"
xml:space
="
preserve
">Verum niſi eſſet funiculorum onus, radiorum aſperitas, motionis ob multiplices inuolu-
<
lb
/>
tiones tarditas, qui ſunt materiæ, non formæ defectus, certe puerulus ingentia onera ſubleuaret. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25497
"
xml:space
="
preserve
">Verum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25498
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
ijs aliquod remedium adhibent, nam ſapone funes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25499
"
xml:space
="
preserve
">canales orbiculorum inungunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25500
"
xml:space
="
preserve
">quam rectißime in orbi-
<
lb
/>
culos axes imponunt ductarios funes abſque impeditione contexunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25501
"
xml:space
="
preserve
">axiculos inſtaratione ad orbiculos com-
<
lb
/>
parant, adduntq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25502
"
xml:space
="
preserve
">ſuculas, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25503
"
xml:space
="
preserve
">ergata, quæ omnia facilitati trahentium conſulere ſolent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25504
"
xml:space
="
preserve
">Eſt autẽ fibula circulus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.367-06
"
xlink:href
="
note-514.01.367-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>