Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
< >
page |< < (335) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div795" type="section" level="2" n="146">
            <pb o="335" file="514.01.367" n="367" rhead="DECIMVS."/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div801" type="section" level="2" n="147">
            <head xml:id="echoid-head155" style="it" xml:space="preserve">De Aedium ſacrum, publicorum̈, operum machina-
              <lb/>
            tionibus tractorijs # Cap. II.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25412" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">PRimvm</emph>
              q́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25413" xml:space="preserve">inſtituemus de ijs, quæ ædibus ſacris, operumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25414" xml:space="preserve">publicorum perfectionem
                <lb/>
              neceſsitate comparantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s25415" xml:space="preserve">quæ ſiunt ita. </s>
              <s xml:id="echoid-s25416" xml:space="preserve">Tigna tria ad onerum magnitudinem ratione
                <lb/>
              expediuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25417" xml:space="preserve">a capite fibula coniuncta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25418" xml:space="preserve">in imo diuaricata eriguntur funibus in capi-
                <lb/>
              tibus collocatis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25419" xml:space="preserve">ijs item circa diſpoſitis erecta retinentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25420" xml:space="preserve">Alligatur in ſummo trochlea,
                <lb/>
              quam etiam nonnulli rechamum dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25421" xml:space="preserve">In trochleam induntur orbiculi duo, per axiculos uerſa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-01" xlink:href="note-514.01.367-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tiones habentes, per cuius orbiculum ſummum traijcitur ductarius funis: </s>
              <s xml:id="echoid-s25422" xml:space="preserve">deinde demittitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25423" xml:space="preserve">tra-
                <lb/>
              ducitur circa orbiculi imum trochleæ inferioris, refertur autem ad orbiculum imum trochleæ ſupe-
                <lb/>
              rioris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25424" xml:space="preserve">ita deſcendit ad inferiorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25425" xml:space="preserve">in foramine eius caput funis religatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s25426" xml:space="preserve">Altera pars funis re-
                <lb/>
              fertur inter imas machiuæ partes. </s>
              <s xml:id="echoid-s25427" xml:space="preserve">In quadris autem tignorum poſterioribus, quo lociſunt diuaricata,
                <lb/>
              ſiguntur chelonia, in quæ conijciuntur ſucularum capita, ut faciliter axes uerſentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25428" xml:space="preserve">Eæ ſuculæ pro-
                <lb/>
              xime capita habent foramina bina ita temperata, ut uectes in ea conuenire poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s25429" xml:space="preserve">Ad rechamum
                <lb/>
              autem imum ferrei forfices religantur, quorum dentes in ſax forata accommodantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25430" xml:space="preserve">Cum autem
                <lb/>
              funis habet caput ad ſuculam religatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25431" xml:space="preserve">uectes ducentes eam uerſaznt, funis ſe inuoluendo circa
                <lb/>
              ſuculam extenditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25432" xml:space="preserve">ita ſubleuat onera ad altitudinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25433" xml:space="preserve">operum collocationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s25434" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25435" xml:space="preserve">Docet hoc loco Vitruuius qua ratione machinæ fiant ad onera ſublenanda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25436" xml:space="preserve">ſuis locis in ædiſicijs im-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-02" xlink:href="note-514.01.367-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ponenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s25437" xml:space="preserve">De trochlea primum loquitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25438" xml:space="preserve">Trochlea a noſtris talea, ab alijs rechamus dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25439" xml:space="preserve">Com-
                <lb/>
              ponitur autem hoc modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25440" xml:space="preserve">Scinditur lignum ad formam Θ literæ græce octauæ, in ea orbiculus, quem no-
                <lb/>
              ſtri radium appellant, axiculo traiecto collocatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s25441" xml:space="preserve">axiculum noſtri marſionem uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25442" xml:space="preserve">in cultro inſerti orbi-
                <lb/>
              culi canalis eſt funis rotuditatis capax. </s>
              <s xml:id="echoid-s25443" xml:space="preserve">ſuſpenditur uncino ad trabes, quæ hoc modo accommodantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25444" xml:space="preserve">Tria
                <lb/>
              tigna eriguntur ea magnitudine, quæ ad opera ſubleuanda ſatis eſſe iudicabuntur, aſuperiori parte fibulis,
                <lb/>
              quas nos pirones dicimus, alligabuntur, ab inferieri diuaricantur, ut stare poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s25445" xml:space="preserve">huiuſmodi collocationem,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s25446" xml:space="preserve">tigna ſic compoſita, ganriam, aut gauernam noſtri dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25447" xml:space="preserve">appenditur trochlea una in ſuperiori parte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25448" xml:space="preserve">
                <lb/>
              altera in inferiori. </s>
              <s xml:id="echoid-s25449" xml:space="preserve">Textura autem funis, quam nos ordimentum uocanms, hoc modo ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s25450" xml:space="preserve">Sumitur funis du-
                <lb/>
              ctarius (menalẽ nos uocamus, )caput eius inſeritur in canalem orbiculi ſuperioris, deinde demittitur ad orbi-
                <lb/>
              culum trochleæ inferioris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25451" xml:space="preserve">per eius canalem traiectus, refertur ad inferiorem orbiculum trochleæ ſuperio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-03" xlink:href="note-514.01.367-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ris: </s>
              <s xml:id="echoid-s25452" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25453" xml:space="preserve">per eius canalem inductus demittitur ad orbiculum ſuperiorem trochleæ inferioris, ibiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s25454" xml:space="preserve">alligatur:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25455" xml:space="preserve">Caput alterum ductar ij funis liberum eſt, uel ut manibus trahatur, ſi leuiora ſunt onera, uel ut ſuculæ allige-
                <lb/>
              tur, quæ inter pedes tignorum diuaricatos affigitur ſuis anſis, quas chelona Vitruuius, noſtri auriculas uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25456" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Sucula uectibus, quos noſtri ſtangas, aut baſtones dicunt, uerſatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25457" xml:space="preserve">pondera forficibus, quas Ganzos dicimus,
                <lb/>
              uel uncinos attrahuntur, ſunt enim appenſi forfices inferiori trochleæ, ut eſt in diagrammate ubi A. </s>
              <s xml:id="echoid-s25458" xml:space="preserve">verum
                <lb/>
              ut trochlea recta ratione perficiatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25459" xml:space="preserve">ſuos commenſus habeat, funis primo conſideranda est
                <lb/>
              tanquam modulus, deinde ex ea partienda eſt trochlea hoc modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25460" xml:space="preserve">Fiat circulus cuius ſemidiameter tres ha-
                <lb/>
              beat funis craſſitudines, tam magni erant minores trochleæ orbiculi, maiores autem orbiculi conſtabunt dia-
                <lb/>
              metris duplis minor: </s>
              <s xml:id="echoid-s25461" xml:space="preserve">bus orbiculis, ab ijsq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25462" xml:space="preserve">distabunt maiorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s25463" xml:space="preserve">minorum centra tribus diametris & </s>
              <s xml:id="echoid-s25464" xml:space="preserve">dimi-
                <lb/>
              dia minorum orbiculorum: </s>
              <s xml:id="echoid-s25465" xml:space="preserve">ab extremis autem maioribus orbiculis ducentur lineæ contingentes extrema mi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-04" xlink:href="note-514.01.367-04a" xml:space="preserve">40</note>
              norum orbiculorum quemadmodum ex diagrammate uidetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25466" xml:space="preserve">ubi A. </s>
              <s xml:id="echoid-s25467" xml:space="preserve">minor orbiculus, cuius diametros ſex
                <lb/>
              funis craßitudines habet, B. </s>
              <s xml:id="echoid-s25468" xml:space="preserve">maior, cuius diamttros dupla erit diametro minoris orbiculi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25469" xml:space="preserve">centra horum
                <lb/>
              tribus diametris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25470" xml:space="preserve">dimidia minoris distabunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25471" xml:space="preserve">lineæ uero contingentes extrema orbiculorum ſunt d e. </s>
              <s xml:id="echoid-s25472" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25473" xml:space="preserve">
                <lb/>
              e f. </s>
              <s xml:id="echoid-s25474" xml:space="preserve">Centrum uero orbiculi medij ubi C. </s>
              <s xml:id="echoid-s25475" xml:space="preserve">aminore distabit ſemidiametris tribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25476" xml:space="preserve">ducetur in centro c.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25477" xml:space="preserve">tam magna circinatio, quanta est latitudo linearum contingentium extrema orbiculorum, quorum propor-
                <lb/>
              tiones ſimiles erunt, idest ſic ſe habebit maior ad medium orbiculum, ut medius ad minorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s25478" xml:space="preserve">Totius aut lo-
                <lb/>
              culamenthuei trochleæ longitudo diametris octo minoris orbiculi conſtabit, eriq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25479" xml:space="preserve">e g. </s>
              <s xml:id="echoid-s25480" xml:space="preserve">orgiculorum autem
                <lb/>
              craßitudo in qua canalis eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25481" xml:space="preserve">funis inducitur, aliquanto fune amplior facienda eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25482" xml:space="preserve">Poſita igitur trochlearũ
                <lb/>
              compoſitione ad rationem illarum ueniam, ut non modo ſignificatares, effectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25483" xml:space="preserve">opus, ſedres quæſigni-
                <lb/>
              ficat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25484" xml:space="preserve">cauſa & </s>
              <s xml:id="echoid-s25485" xml:space="preserve">ratio intelligatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25486" xml:space="preserve">Nulli dubium eſt, quod ſi funiculo ſimplici appendatur onus centum pon-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-05" xlink:href="note-514.01.367-05a" xml:space="preserve">50</note>
              do, quin omnis oneris uis ſolo illo ſuſtineatur, quodſi duplex fumiculus efficiatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25487" xml:space="preserve">in trochleam indatur, onus
                <lb/>
              partietur ac diuidetur, ita ut minus laboret funiculus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25488" xml:space="preserve">is, qui ſuniculum cum onere trabet, facilius trahet,
                <lb/>
              quam ſimplici funiculo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25489" xml:space="preserve">Quid ergo credendum eſt ſi plures trochleæ & </s>
              <s xml:id="echoid-s25490" xml:space="preserve">orbiculi applicentur? </s>
              <s xml:id="echoid-s25491" xml:space="preserve">nonne in mino-
                <lb/>
              res partes ſemper onus diſtribustur ? </s>
              <s xml:id="echoid-s25492" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25493" xml:space="preserve">nullo fere negotio trahetur? </s>
              <s xml:id="echoid-s25494" xml:space="preserve">certe hoc euidentißimum eſt, unde ſi
                <lb/>
              duplicatio dimidium laboris imminuet, quid aget radiorum, ſeu orb culorum, funisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25495" xml:space="preserve">duplicata, uel etiam
                <lb/>
              triplicata adiectio? </s>
              <s xml:id="echoid-s25496" xml:space="preserve">Verum niſi eſſet funiculorum onus, radiorum aſperitas, motionis ob multiplices inuolu-
                <lb/>
              tiones tarditas, qui ſunt materiæ, non formæ defectus, certe puerulus ingentia onera ſubleuaret. </s>
              <s xml:id="echoid-s25497" xml:space="preserve">Verum & </s>
              <s xml:id="echoid-s25498" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ijs aliquod remedium adhibent, nam ſapone funes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25499" xml:space="preserve">canales orbiculorum inungunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25500" xml:space="preserve">quam rectißime in orbi-
                <lb/>
              culos axes imponunt ductarios funes abſque impeditione contexunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25501" xml:space="preserve">axiculos inſtaratione ad orbiculos com-
                <lb/>
              parant, adduntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25502" xml:space="preserve">ſuculas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25503" xml:space="preserve">ergata, quæ omnia facilitati trahentium conſulere ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s25504" xml:space="preserve">Eſt autẽ fibula circulus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-06" xlink:href="note-514.01.367-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>