Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[81] Diateſſ. Diapente Diat. Diat. Diat.meseSumma regio diatonimedia regio chrom.Ima regio bannonproslamua nomenos Lycanosmeſonparanete ſymemenõparanete di ezeugmenõparanete hyperboleõparameſe parhypate hypateon parhypate meſon Trite ſynne menonTrite dieze ugmenonTrite hy-perboleonHypate meſon. Meſenete ſynne-menon parameſenete diezeu gmenon nete hyper-boleon.
[Figure 82]
[Figure 83]
[Figure 84]
[Figure 85]
[Figure 86]
[87] @ESTIGIVM THEATRI GRAECORVM.P D E B R
[88] I. Laconicum.H. Tepidarium.K. Frigidarium.L. Labrum.I. Fistulæ vaporarie. L K h I
[89] a. Frigidarium.b. Tepidarium.C. caldarium.e. Laconicum.d. clypeus æneus.f. Tepidarium.g. frigidarium.i. fistulæ uaporariæ d g f e a b c
[90] VESTIGIVM PALAESTRAE.A. Ephœbeum.B. coriceum.C. conis̃terium.D. frigida lauatio.E. elæotheſium.F. frigidarium.G. propignæus.H. concamerata ſudatio.I. Laconicum.K. calda la-uatio.#L. porticus exterior.M. duplex porticus ad ſeptentrionem.N. porticus ubi athletæ exercebantur xyſtos dicta.O. platanones.P. hypethræ ambulationes, ubi æstate exercebantur athletæ.Q. ſtadium, in quo ſpectabantur athletæ.†. oriens.O. Auſter.P. occidens.♐. Septentrio.I. I. I. I. stationes. reliqua ſunt exedræ, & ſcholæ. cum periſtylijs. O N P L D C B A E F G H K M O
[91] A. Templum diui Marci.B. Turris diui Marci.C. Duæ columne.D. Forum diui ’Marci.E. D. Geminianus.F. D. Moyſes.G. D. Baſſus.H. D. Theodorus.I. D. Zacharias.K. D. Ioan. embracora.L. D. Martinus.M. D. Dominicus.N. D. Antonius.O. D. Petrus.P. D. Daniel.Q. D. Donatus.R. Dogana.S. Nauale.T. D. Cœleſtis.V. D. Franciſcus.X. D. Io. & Paulus.Y. D. Laurentius.Z. D. Seuerus.a. D. Marina.b. D. Cantianus.c. D. Apoſtoli.d. Crucigeri.e. D. Sophia.f. D. Maria ab hortis.g. D. Iob.h. S. Crux.i. D. Margarita.k. Magna domus Franciſcanorum.l. D. Paulus.m. D. Auguſtinus.n. D. Agatha.o. D. Maria mater domini.p. D. Caßiani.q. D. Matthia.r. D. Iacobus in riuo alto.ΔΔΔ. Magnus canalis.ſ. Forum riui alti.t. Pons riui alti.@. D. Maria Iubanica.x. D. Stephanus.y. Templum charitatis.Z. D. Gregorius. TRAMONTANAPONENTELEVANTE
[92] B G F M A H I N E C D
[93] A. tetrastylon cauum ædium.F. cellæ F A FF A F
[94] B. Tuſcanicum cauum ædium.E. cellæ.D. interpenſiua. E B E
[95] D D E B E
[96] C. diſpluuiatum.G. cellæ. G C G
[97] G C G
[98] D. cauædium teſtudinatum.M. cellæ.P. lumen. M D MM D P M
[99] O. cauum ædium.P. alæ.Q. uiridaria.T. ueſtibulum.Z. baſilica.r. tablinum. Z Y Q Q O Q Q T
[Figure 100]
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
< >
page |< < (335) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div795" type="section" level="2" n="146">
            <pb o="335" file="514.01.367" n="367" rhead="DECIMVS."/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div801" type="section" level="2" n="147">
            <head xml:id="echoid-head155" style="it" xml:space="preserve">De Aedium ſacrum, publicorum̈, operum machina-
              <lb/>
            tionibus tractorijs # Cap. II.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25412" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">PRimvm</emph>
              q́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25413" xml:space="preserve">inſtituemus de ijs, quæ ædibus ſacris, operumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25414" xml:space="preserve">publicorum perfectionem
                <lb/>
              neceſsitate comparantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s25415" xml:space="preserve">quæ ſiunt ita. </s>
              <s xml:id="echoid-s25416" xml:space="preserve">Tigna tria ad onerum magnitudinem ratione
                <lb/>
              expediuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25417" xml:space="preserve">a capite fibula coniuncta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25418" xml:space="preserve">in imo diuaricata eriguntur funibus in capi-
                <lb/>
              tibus collocatis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25419" xml:space="preserve">ijs item circa diſpoſitis erecta retinentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25420" xml:space="preserve">Alligatur in ſummo trochlea,
                <lb/>
              quam etiam nonnulli rechamum dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25421" xml:space="preserve">In trochleam induntur orbiculi duo, per axiculos uerſa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-01" xlink:href="note-514.01.367-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tiones habentes, per cuius orbiculum ſummum traijcitur ductarius funis: </s>
              <s xml:id="echoid-s25422" xml:space="preserve">deinde demittitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25423" xml:space="preserve">tra-
                <lb/>
              ducitur circa orbiculi imum trochleæ inferioris, refertur autem ad orbiculum imum trochleæ ſupe-
                <lb/>
              rioris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25424" xml:space="preserve">ita deſcendit ad inferiorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25425" xml:space="preserve">in foramine eius caput funis religatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s25426" xml:space="preserve">Altera pars funis re-
                <lb/>
              fertur inter imas machiuæ partes. </s>
              <s xml:id="echoid-s25427" xml:space="preserve">In quadris autem tignorum poſterioribus, quo lociſunt diuaricata,
                <lb/>
              ſiguntur chelonia, in quæ conijciuntur ſucularum capita, ut faciliter axes uerſentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25428" xml:space="preserve">Eæ ſuculæ pro-
                <lb/>
              xime capita habent foramina bina ita temperata, ut uectes in ea conuenire poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s25429" xml:space="preserve">Ad rechamum
                <lb/>
              autem imum ferrei forfices religantur, quorum dentes in ſax forata accommodantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25430" xml:space="preserve">Cum autem
                <lb/>
              funis habet caput ad ſuculam religatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25431" xml:space="preserve">uectes ducentes eam uerſaznt, funis ſe inuoluendo circa
                <lb/>
              ſuculam extenditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25432" xml:space="preserve">ita ſubleuat onera ad altitudinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25433" xml:space="preserve">operum collocationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s25434" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25435" xml:space="preserve">Docet hoc loco Vitruuius qua ratione machinæ fiant ad onera ſublenanda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25436" xml:space="preserve">ſuis locis in ædiſicijs im-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-02" xlink:href="note-514.01.367-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ponenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s25437" xml:space="preserve">De trochlea primum loquitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25438" xml:space="preserve">Trochlea a noſtris talea, ab alijs rechamus dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25439" xml:space="preserve">Com-
                <lb/>
              ponitur autem hoc modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25440" xml:space="preserve">Scinditur lignum ad formam Θ literæ græce octauæ, in ea orbiculus, quem no-
                <lb/>
              ſtri radium appellant, axiculo traiecto collocatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s25441" xml:space="preserve">axiculum noſtri marſionem uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25442" xml:space="preserve">in cultro inſerti orbi-
                <lb/>
              culi canalis eſt funis rotuditatis capax. </s>
              <s xml:id="echoid-s25443" xml:space="preserve">ſuſpenditur uncino ad trabes, quæ hoc modo accommodantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25444" xml:space="preserve">Tria
                <lb/>
              tigna eriguntur ea magnitudine, quæ ad opera ſubleuanda ſatis eſſe iudicabuntur, aſuperiori parte fibulis,
                <lb/>
              quas nos pirones dicimus, alligabuntur, ab inferieri diuaricantur, ut stare poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s25445" xml:space="preserve">huiuſmodi collocationem,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s25446" xml:space="preserve">tigna ſic compoſita, ganriam, aut gauernam noſtri dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25447" xml:space="preserve">appenditur trochlea una in ſuperiori parte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25448" xml:space="preserve">
                <lb/>
              altera in inferiori. </s>
              <s xml:id="echoid-s25449" xml:space="preserve">Textura autem funis, quam nos ordimentum uocanms, hoc modo ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s25450" xml:space="preserve">Sumitur funis du-
                <lb/>
              ctarius (menalẽ nos uocamus, )caput eius inſeritur in canalem orbiculi ſuperioris, deinde demittitur ad orbi-
                <lb/>
              culum trochleæ inferioris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25451" xml:space="preserve">per eius canalem traiectus, refertur ad inferiorem orbiculum trochleæ ſuperio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-03" xlink:href="note-514.01.367-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ris: </s>
              <s xml:id="echoid-s25452" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25453" xml:space="preserve">per eius canalem inductus demittitur ad orbiculum ſuperiorem trochleæ inferioris, ibiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s25454" xml:space="preserve">alligatur:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25455" xml:space="preserve">Caput alterum ductar ij funis liberum eſt, uel ut manibus trahatur, ſi leuiora ſunt onera, uel ut ſuculæ allige-
                <lb/>
              tur, quæ inter pedes tignorum diuaricatos affigitur ſuis anſis, quas chelona Vitruuius, noſtri auriculas uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25456" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Sucula uectibus, quos noſtri ſtangas, aut baſtones dicunt, uerſatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25457" xml:space="preserve">pondera forficibus, quas Ganzos dicimus,
                <lb/>
              uel uncinos attrahuntur, ſunt enim appenſi forfices inferiori trochleæ, ut eſt in diagrammate ubi A. </s>
              <s xml:id="echoid-s25458" xml:space="preserve">verum
                <lb/>
              ut trochlea recta ratione perficiatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25459" xml:space="preserve">ſuos commenſus habeat, funis primo conſideranda est
                <lb/>
              tanquam modulus, deinde ex ea partienda eſt trochlea hoc modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25460" xml:space="preserve">Fiat circulus cuius ſemidiameter tres ha-
                <lb/>
              beat funis craſſitudines, tam magni erant minores trochleæ orbiculi, maiores autem orbiculi conſtabunt dia-
                <lb/>
              metris duplis minor: </s>
              <s xml:id="echoid-s25461" xml:space="preserve">bus orbiculis, ab ijsq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25462" xml:space="preserve">distabunt maiorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s25463" xml:space="preserve">minorum centra tribus diametris & </s>
              <s xml:id="echoid-s25464" xml:space="preserve">dimi-
                <lb/>
              dia minorum orbiculorum: </s>
              <s xml:id="echoid-s25465" xml:space="preserve">ab extremis autem maioribus orbiculis ducentur lineæ contingentes extrema mi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-04" xlink:href="note-514.01.367-04a" xml:space="preserve">40</note>
              norum orbiculorum quemadmodum ex diagrammate uidetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25466" xml:space="preserve">ubi A. </s>
              <s xml:id="echoid-s25467" xml:space="preserve">minor orbiculus, cuius diametros ſex
                <lb/>
              funis craßitudines habet, B. </s>
              <s xml:id="echoid-s25468" xml:space="preserve">maior, cuius diamttros dupla erit diametro minoris orbiculi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25469" xml:space="preserve">centra horum
                <lb/>
              tribus diametris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25470" xml:space="preserve">dimidia minoris distabunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25471" xml:space="preserve">lineæ uero contingentes extrema orbiculorum ſunt d e. </s>
              <s xml:id="echoid-s25472" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25473" xml:space="preserve">
                <lb/>
              e f. </s>
              <s xml:id="echoid-s25474" xml:space="preserve">Centrum uero orbiculi medij ubi C. </s>
              <s xml:id="echoid-s25475" xml:space="preserve">aminore distabit ſemidiametris tribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25476" xml:space="preserve">ducetur in centro c.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25477" xml:space="preserve">tam magna circinatio, quanta est latitudo linearum contingentium extrema orbiculorum, quorum propor-
                <lb/>
              tiones ſimiles erunt, idest ſic ſe habebit maior ad medium orbiculum, ut medius ad minorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s25478" xml:space="preserve">Totius aut lo-
                <lb/>
              culamenthuei trochleæ longitudo diametris octo minoris orbiculi conſtabit, eriq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25479" xml:space="preserve">e g. </s>
              <s xml:id="echoid-s25480" xml:space="preserve">orgiculorum autem
                <lb/>
              craßitudo in qua canalis eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25481" xml:space="preserve">funis inducitur, aliquanto fune amplior facienda eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25482" xml:space="preserve">Poſita igitur trochlearũ
                <lb/>
              compoſitione ad rationem illarum ueniam, ut non modo ſignificatares, effectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25483" xml:space="preserve">opus, ſedres quæſigni-
                <lb/>
              ficat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25484" xml:space="preserve">cauſa & </s>
              <s xml:id="echoid-s25485" xml:space="preserve">ratio intelligatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25486" xml:space="preserve">Nulli dubium eſt, quod ſi funiculo ſimplici appendatur onus centum pon-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-05" xlink:href="note-514.01.367-05a" xml:space="preserve">50</note>
              do, quin omnis oneris uis ſolo illo ſuſtineatur, quodſi duplex fumiculus efficiatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25487" xml:space="preserve">in trochleam indatur, onus
                <lb/>
              partietur ac diuidetur, ita ut minus laboret funiculus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25488" xml:space="preserve">is, qui ſuniculum cum onere trabet, facilius trahet,
                <lb/>
              quam ſimplici funiculo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25489" xml:space="preserve">Quid ergo credendum eſt ſi plures trochleæ & </s>
              <s xml:id="echoid-s25490" xml:space="preserve">orbiculi applicentur? </s>
              <s xml:id="echoid-s25491" xml:space="preserve">nonne in mino-
                <lb/>
              res partes ſemper onus diſtribustur ? </s>
              <s xml:id="echoid-s25492" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25493" xml:space="preserve">nullo fere negotio trahetur? </s>
              <s xml:id="echoid-s25494" xml:space="preserve">certe hoc euidentißimum eſt, unde ſi
                <lb/>
              duplicatio dimidium laboris imminuet, quid aget radiorum, ſeu orb culorum, funisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25495" xml:space="preserve">duplicata, uel etiam
                <lb/>
              triplicata adiectio? </s>
              <s xml:id="echoid-s25496" xml:space="preserve">Verum niſi eſſet funiculorum onus, radiorum aſperitas, motionis ob multiplices inuolu-
                <lb/>
              tiones tarditas, qui ſunt materiæ, non formæ defectus, certe puerulus ingentia onera ſubleuaret. </s>
              <s xml:id="echoid-s25497" xml:space="preserve">Verum & </s>
              <s xml:id="echoid-s25498" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ijs aliquod remedium adhibent, nam ſapone funes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25499" xml:space="preserve">canales orbiculorum inungunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25500" xml:space="preserve">quam rectißime in orbi-
                <lb/>
              culos axes imponunt ductarios funes abſque impeditione contexunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25501" xml:space="preserve">axiculos inſtaratione ad orbiculos com-
                <lb/>
              parant, adduntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25502" xml:space="preserve">ſuculas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25503" xml:space="preserve">ergata, quæ omnia facilitati trahentium conſulere ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s25504" xml:space="preserve">Eſt autẽ fibula circulus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.367-06" xlink:href="note-514.01.367-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>