Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
< >
page |< < (337) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div804" type="section" level="2" n="148">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25525" xml:space="preserve">
                <pb o="337" file="514.01.369" n="369" rhead="DECIMVS."/>
              ita circa diſpoſitis funibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25526" xml:space="preserve">retinac ulis in palis hærentibus, ampliore modo machina collocabitur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25527" xml:space="preserve">Trochleæ ductarij fu. </s>
              <s xml:id="echoid-s25528" xml:space="preserve">@s
                <unsure/>
              , uti ſupra ſeriptum eſt, expediuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s25529" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25530" xml:space="preserve">Quoniam (ut dixi) troch. </s>
              <s xml:id="echoid-s25531" xml:space="preserve">earum numerus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25532" xml:space="preserve">orbiculorum multitudo oneris uim distribuere ſolet in mino-
                <lb/>
              res portiones, ideo ubionera maiora ſubleauanda ſunt, plurtbus trochleis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25533" xml:space="preserve">orbiculis erit utendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s25534" xml:space="preserve">ab orbicu-
                <lb/>
              hrtftn autem numero machinæ nontinantur, nam ſi tribus orbiculis funis inuoluitur, triſpaſton eam machinam
                <lb/>
              uocamus, noſtri ternalem dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25535" xml:space="preserve">Si trochlea inferior duos, ſuperior tres orbiculos habuerit pentaſpiaſton eam
                <lb/>
              machinam dicemus, ſi autem plures poliſpaſton. </s>
              <s xml:id="echoid-s25536" xml:space="preserve">ſpazin enim trahere ſignificat. </s>
              <s xml:id="echoid-s25537" xml:space="preserve">{His explicatis antarij fu-
                <lb/>
              nes ante laxi collocentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25538" xml:space="preserve">} Docet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s25539" xml:space="preserve">quomodo machinæ erigendæ ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s25540" xml:space="preserve">Qui uero uidit, qua ratione malum
                <lb/>
              in naui extollatur, is facile intelliget quæa Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s25541" xml:space="preserve">proponuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25542" xml:space="preserve">Ego facile hoc negotium abſoluam. </s>
              <s xml:id="echoid-s25543" xml:space="preserve">vt ma-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-01" xlink:href="note-514.01.369-01a" xml:space="preserve">10</note>
              china erigatur pedem eius palo adhærere facito, aut alicui rei firemæ, ut illix innitatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s25544" xml:space="preserve">alteri capiti illigantur
                <lb/>
              rudentes duo, ut alter ad dextram, alter ad ſiniſtram proijciatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25545" xml:space="preserve">Rudentes hi a Vitruuio Antarij funes dicun-
                <lb/>
              tur, Græci {ωρ}ότο{νδ}ζ, appellant, ſartias nostri. </s>
              <s xml:id="echoid-s25546" xml:space="preserve">per longitudinem uero machinæ protenditur funis a capite adpe
                <lb/>
              dem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25547" xml:space="preserve">in trochleas inditur duas, quarum altera ad caput machinæ altera ad pedem apponitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25548" xml:space="preserve">a quo pede
                <lb/>
              ubi palo innititur aliquantum abeſt ſucula, uel ergata, ad quam prædictus funis, qui per machinæ dorſum pro-
                <lb/>
              tenditur, refertur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25549" xml:space="preserve">Hanc funem noſtri codettam dicunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25550" xml:space="preserve">inferiorem trochleam paſtecam uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25551" xml:space="preserve">Inuolui-
                <lb/>
              tur funis uerſatione ſuculæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25552" xml:space="preserve">ita machina erigitur calcepalo innitens. </s>
              <s xml:id="echoid-s25553" xml:space="preserve">Interim ab antarijs funibus, qui ſunt
                <lb/>
              dextra & </s>
              <s xml:id="echoid-s25554" xml:space="preserve">ſiniſtra regitur, ne in hanc, uel illam partem declinet; </s>
              <s xml:id="echoid-s25555" xml:space="preserve">uerum quia funes antarij alligari debent ita,
                <lb/>
              ut firmiter retineantur, ideo ut id commode fiat, fodienda est in profundum ualde foſſa quadrata. </s>
              <s xml:id="echoid-s25556" xml:space="preserve">in eaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25557" xml:space="preserve">trabs
                <lb/>
              extenſa collocatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25558" xml:space="preserve">cuifunis alligatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25559" xml:space="preserve">ſupra trabem tranſuerſa tigna alia ponuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25560" xml:space="preserve">ſuper imponitur ter-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-02" xlink:href="note-514.01.369-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ra, calcaturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25561" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25562" xml:space="preserve">ſolidatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25563" xml:space="preserve">Sed Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s25564" xml:space="preserve">uidetur uelle, quod palis terræ infixis trochlea alligetur, ut funis facilius
                <lb/>
              trabi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25565" xml:space="preserve">relaxari poſsit, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s25566" xml:space="preserve">uerum est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25567" xml:space="preserve">commodißimum, nam diſpioſitis trochleis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25568" xml:space="preserve">contextis du-
                <lb/>
              ctarijs, oneribusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25569" xml:space="preserve">appenſis eo, quo ſupra dictum eſt modo, ſi alterum funem relaxes, alterum trahas, ubi uo-
                <lb/>
              lueris onus impones.</s>
              <s xml:id="echoid-s25570" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div807" type="section" level="2" n="149">
            <head xml:id="echoid-head157" xml:space="preserve">Similis ſuperiori machina, cui coloßicotera tutius committi
              <lb/>
            poſſunt, immutata duntaxat ſucula in tympa-
              <lb/>
            num. # Cap. IIII.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25571" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">SIn</emph>
              autem coloſsicotera amplitudinibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25572" xml:space="preserve">ponderibus onera in operibus fuerint, non erit
                <lb/>
              ſuculæ committendum, ſed quemadmodum ſucula chelonijs retinetur, ita axis includa-
                <lb/>
              tur habens in medio tympanum amplum, quod nonnulli rotam appellant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25573" xml:space="preserve">Græci autem
                <lb/>
              άμφίρ{ευ}ριν, alii ***τροχον uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25574" xml:space="preserve">In his autem machinis trochleæ non eodem, ſed alio mo-
                <lb/>
              do comparantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25575" xml:space="preserve">habent enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25576" xml:space="preserve">in imo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25577" xml:space="preserve">in ſummo duplices ordines orbiculorum: </s>
              <s xml:id="echoid-s25578" xml:space="preserve">ita funis du-
                <lb/>
              ctarius traijcitur in inferioris trochleæ foramen, uti æqualia duo capita ſint, funis cum crit extenſus,
                <lb/>
              ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25579" xml:space="preserve">ſecundum inferiorem trochleam reſticula circundata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25580" xml:space="preserve">connexa, utræque partes funis continen
                <lb/>
              tur, ut neque in dextram, neque in ſiniſtram partem poſsint prodire. </s>
              <s xml:id="echoid-s25581" xml:space="preserve">Deinde capita funis referun-
                <lb/>
              tur in ſumma trochlea ab exteriore parte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25582" xml:space="preserve">deijciuntur circa orbiculos imos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25583" xml:space="preserve">redeunt ad imum,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-04" xlink:href="note-514.01.369-04a" xml:space="preserve">40</note>
              conijciunturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25584" xml:space="preserve">infimæ trochleæ ad oriculos ex interiore parte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25585" xml:space="preserve">referuntur dextra, ac ſiniſtra ad
                <lb/>
              caput ſummæ trochleæ circa orbiculos ſummos. </s>
              <s xml:id="echoid-s25586" xml:space="preserve">Traiecti autem ab exteriori parte referuntur dextra
                <lb/>
              ac ſiniſtra ad tympanũ in axe, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25587" xml:space="preserve">ut hereant, colligantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25588" xml:space="preserve">Tum autem circa tympanum inuolutus al-
                <lb/>
              ter funis refertur ad ergatam. </s>
              <s xml:id="echoid-s25589" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25590" xml:space="preserve">is circumactus tympanum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25591" xml:space="preserve">axem inu oluendo, funes, qui in axe
                <lb/>
              religati ſunt, pariter ſe extendunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25592" xml:space="preserve">ita leniter leuant onera ſine periculo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25593" xml:space="preserve">Quod fi maius tympanũ,
                <lb/>
              collocatum, autin medio, aut in una parte extrema habuerit ſine ergata calcantes homines, expeditio-
                <lb/>
              res habere poterit operis effectus.</s>
              <s xml:id="echoid-s25594" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25595" xml:space="preserve">Difficultas omnis huius machinæ in funiculorum textura poſita eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25596" xml:space="preserve">Vitruuius primum eius effectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25597" xml:space="preserve">ui-
                <lb/>
              res declarat, dicitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25598" xml:space="preserve">eamparari ad ingentia pondera ſubleuanda. </s>
              <s xml:id="echoid-s25599" xml:space="preserve">post fabricandæ machinæ modum ostendit-
                <lb/>
              Coloſſicotera uocat, quæ & </s>
              <s xml:id="echoid-s25600" xml:space="preserve">magnitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25601" xml:space="preserve">pondere ſunt pluſquam ordinario, quemadmodum maiores sta-
                <lb/>
              tuæ coloſſiuocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25602" xml:space="preserve">Erigitur machina extignis altis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25603" xml:space="preserve">craſſis eo, quo ſupradistum est modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25604" xml:space="preserve">Duæ trochleæ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-05" xlink:href="note-514.01.369-05a" xml:space="preserve">50</note>
              perficiuntur quatuor orbiculos habentes ſingulæ, duos in imo, duos in ſimmo trochleæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s25605" xml:space="preserve">altera trochlea, cui
                <lb/>
              anſa ferrea imponitur foramen habet in imo, quod tranſuerſe tranſit ad axiculos orbiculorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s25606" xml:space="preserve">Altera tro-
                <lb/>
              chlea alliganda eſt capiti machinæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s25607" xml:space="preserve">Textura uero ita facienda eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25608" xml:space="preserve">per foramen trochleæ inferioris traijci-
                <lb/>
              tur dustarius funis. </s>
              <s xml:id="echoid-s25609" xml:space="preserve">ita ut eius capita utrinque æqualia ſint, hoc est a foramine æque diſtent. </s>
              <s xml:id="echoid-s25610" xml:space="preserve">Capita utraq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25611" xml:space="preserve">ad trochleam ſuperiorem ſunt referenda, ut ab exteriori parte indantur in orbiculos inferiores, uerum ut fir-
                <lb/>
              ma ſint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25612" xml:space="preserve">Trochleas directas teneant, antequam indantur, rudente alliganda ſunt in trochlea inuoluto. </s>
              <s xml:id="echoid-s25613" xml:space="preserve">tra-
                <lb/>
              iettis igitur duobus capitbus per orbiculos inferiores trochleæ ſuperioris ab exteriori parte, demittuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25614" xml:space="preserve">
                <lb/>
              traijciuntur ab interiori parte trochleæ per orbiculos inferiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25615" xml:space="preserve">iterum referuntur ad trocbleam ſuperio-
                <lb/>
              rem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25616" xml:space="preserve">ab exteriori parte per orbiculos ſuperiores traijciuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25617" xml:space="preserve">iterum demiſſa per orbiculos ſuperiores
                <lb/>
              trochleæ inferioris ab interiori parte traijciuntur, ac ſiniſtra ad amex tympani arctiſſimæ connectun-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-06" xlink:href="note-514.01.369-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>