Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
281 249
282 250
283 251
284 252
285 253
286 254
287 255
288 256
289 257
290 258
291 259
292 260
293 261
294 262
295 263
296 264
297 265
298 266
299 267
300 268
301 269
302 270
303 271
304 272
305 273
306 274
307 275
308 276
309 277
310 278
< >
page |< < (337) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div804" type="section" level="2" n="148">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25525" xml:space="preserve">
                <pb o="337" file="514.01.369" n="369" rhead="DECIMVS."/>
              ita circa diſpoſitis funibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25526" xml:space="preserve">retinac ulis in palis hærentibus, ampliore modo machina collocabitur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25527" xml:space="preserve">Trochleæ ductarij fu. </s>
              <s xml:id="echoid-s25528" xml:space="preserve">@s
                <unsure/>
              , uti ſupra ſeriptum eſt, expediuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s25529" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25530" xml:space="preserve">Quoniam (ut dixi) troch. </s>
              <s xml:id="echoid-s25531" xml:space="preserve">earum numerus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25532" xml:space="preserve">orbiculorum multitudo oneris uim distribuere ſolet in mino-
                <lb/>
              res portiones, ideo ubionera maiora ſubleauanda ſunt, plurtbus trochleis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25533" xml:space="preserve">orbiculis erit utendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s25534" xml:space="preserve">ab orbicu-
                <lb/>
              hrtftn autem numero machinæ nontinantur, nam ſi tribus orbiculis funis inuoluitur, triſpaſton eam machinam
                <lb/>
              uocamus, noſtri ternalem dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25535" xml:space="preserve">Si trochlea inferior duos, ſuperior tres orbiculos habuerit pentaſpiaſton eam
                <lb/>
              machinam dicemus, ſi autem plures poliſpaſton. </s>
              <s xml:id="echoid-s25536" xml:space="preserve">ſpazin enim trahere ſignificat. </s>
              <s xml:id="echoid-s25537" xml:space="preserve">{His explicatis antarij fu-
                <lb/>
              nes ante laxi collocentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25538" xml:space="preserve">} Docet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s25539" xml:space="preserve">quomodo machinæ erigendæ ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s25540" xml:space="preserve">Qui uero uidit, qua ratione malum
                <lb/>
              in naui extollatur, is facile intelliget quæa Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s25541" xml:space="preserve">proponuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25542" xml:space="preserve">Ego facile hoc negotium abſoluam. </s>
              <s xml:id="echoid-s25543" xml:space="preserve">vt ma-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-01" xlink:href="note-514.01.369-01a" xml:space="preserve">10</note>
              china erigatur pedem eius palo adhærere facito, aut alicui rei firemæ, ut illix innitatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s25544" xml:space="preserve">alteri capiti illigantur
                <lb/>
              rudentes duo, ut alter ad dextram, alter ad ſiniſtram proijciatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25545" xml:space="preserve">Rudentes hi a Vitruuio Antarij funes dicun-
                <lb/>
              tur, Græci {ωρ}ότο{νδ}ζ, appellant, ſartias nostri. </s>
              <s xml:id="echoid-s25546" xml:space="preserve">per longitudinem uero machinæ protenditur funis a capite adpe
                <lb/>
              dem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25547" xml:space="preserve">in trochleas inditur duas, quarum altera ad caput machinæ altera ad pedem apponitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25548" xml:space="preserve">a quo pede
                <lb/>
              ubi palo innititur aliquantum abeſt ſucula, uel ergata, ad quam prædictus funis, qui per machinæ dorſum pro-
                <lb/>
              tenditur, refertur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25549" xml:space="preserve">Hanc funem noſtri codettam dicunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25550" xml:space="preserve">inferiorem trochleam paſtecam uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25551" xml:space="preserve">Inuolui-
                <lb/>
              tur funis uerſatione ſuculæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25552" xml:space="preserve">ita machina erigitur calcepalo innitens. </s>
              <s xml:id="echoid-s25553" xml:space="preserve">Interim ab antarijs funibus, qui ſunt
                <lb/>
              dextra & </s>
              <s xml:id="echoid-s25554" xml:space="preserve">ſiniſtra regitur, ne in hanc, uel illam partem declinet; </s>
              <s xml:id="echoid-s25555" xml:space="preserve">uerum quia funes antarij alligari debent ita,
                <lb/>
              ut firmiter retineantur, ideo ut id commode fiat, fodienda est in profundum ualde foſſa quadrata. </s>
              <s xml:id="echoid-s25556" xml:space="preserve">in eaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25557" xml:space="preserve">trabs
                <lb/>
              extenſa collocatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25558" xml:space="preserve">cuifunis alligatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25559" xml:space="preserve">ſupra trabem tranſuerſa tigna alia ponuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25560" xml:space="preserve">ſuper imponitur ter-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-02" xlink:href="note-514.01.369-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ra, calcaturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25561" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25562" xml:space="preserve">ſolidatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25563" xml:space="preserve">Sed Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s25564" xml:space="preserve">uidetur uelle, quod palis terræ infixis trochlea alligetur, ut funis facilius
                <lb/>
              trabi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25565" xml:space="preserve">relaxari poſsit, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s25566" xml:space="preserve">uerum est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25567" xml:space="preserve">commodißimum, nam diſpioſitis trochleis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25568" xml:space="preserve">contextis du-
                <lb/>
              ctarijs, oneribusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25569" xml:space="preserve">appenſis eo, quo ſupra dictum eſt modo, ſi alterum funem relaxes, alterum trahas, ubi uo-
                <lb/>
              lueris onus impones.</s>
              <s xml:id="echoid-s25570" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div807" type="section" level="2" n="149">
            <head xml:id="echoid-head157" xml:space="preserve">Similis ſuperiori machina, cui coloßicotera tutius committi
              <lb/>
            poſſunt, immutata duntaxat ſucula in tympa-
              <lb/>
            num. # Cap. IIII.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25571" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">SIn</emph>
              autem coloſsicotera amplitudinibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25572" xml:space="preserve">ponderibus onera in operibus fuerint, non erit
                <lb/>
              ſuculæ committendum, ſed quemadmodum ſucula chelonijs retinetur, ita axis includa-
                <lb/>
              tur habens in medio tympanum amplum, quod nonnulli rotam appellant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25573" xml:space="preserve">Græci autem
                <lb/>
              άμφίρ{ευ}ριν, alii ***τροχον uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s25574" xml:space="preserve">In his autem machinis trochleæ non eodem, ſed alio mo-
                <lb/>
              do comparantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25575" xml:space="preserve">habent enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25576" xml:space="preserve">in imo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25577" xml:space="preserve">in ſummo duplices ordines orbiculorum: </s>
              <s xml:id="echoid-s25578" xml:space="preserve">ita funis du-
                <lb/>
              ctarius traijcitur in inferioris trochleæ foramen, uti æqualia duo capita ſint, funis cum crit extenſus,
                <lb/>
              ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25579" xml:space="preserve">ſecundum inferiorem trochleam reſticula circundata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25580" xml:space="preserve">connexa, utræque partes funis continen
                <lb/>
              tur, ut neque in dextram, neque in ſiniſtram partem poſsint prodire. </s>
              <s xml:id="echoid-s25581" xml:space="preserve">Deinde capita funis referun-
                <lb/>
              tur in ſumma trochlea ab exteriore parte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25582" xml:space="preserve">deijciuntur circa orbiculos imos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25583" xml:space="preserve">redeunt ad imum,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-04" xlink:href="note-514.01.369-04a" xml:space="preserve">40</note>
              conijciunturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25584" xml:space="preserve">infimæ trochleæ ad oriculos ex interiore parte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25585" xml:space="preserve">referuntur dextra, ac ſiniſtra ad
                <lb/>
              caput ſummæ trochleæ circa orbiculos ſummos. </s>
              <s xml:id="echoid-s25586" xml:space="preserve">Traiecti autem ab exteriori parte referuntur dextra
                <lb/>
              ac ſiniſtra ad tympanũ in axe, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25587" xml:space="preserve">ut hereant, colligantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25588" xml:space="preserve">Tum autem circa tympanum inuolutus al-
                <lb/>
              ter funis refertur ad ergatam. </s>
              <s xml:id="echoid-s25589" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s25590" xml:space="preserve">is circumactus tympanum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25591" xml:space="preserve">axem inu oluendo, funes, qui in axe
                <lb/>
              religati ſunt, pariter ſe extendunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25592" xml:space="preserve">ita leniter leuant onera ſine periculo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25593" xml:space="preserve">Quod fi maius tympanũ,
                <lb/>
              collocatum, autin medio, aut in una parte extrema habuerit ſine ergata calcantes homines, expeditio-
                <lb/>
              res habere poterit operis effectus.</s>
              <s xml:id="echoid-s25594" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25595" xml:space="preserve">Difficultas omnis huius machinæ in funiculorum textura poſita eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25596" xml:space="preserve">Vitruuius primum eius effectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25597" xml:space="preserve">ui-
                <lb/>
              res declarat, dicitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25598" xml:space="preserve">eamparari ad ingentia pondera ſubleuanda. </s>
              <s xml:id="echoid-s25599" xml:space="preserve">post fabricandæ machinæ modum ostendit-
                <lb/>
              Coloſſicotera uocat, quæ & </s>
              <s xml:id="echoid-s25600" xml:space="preserve">magnitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25601" xml:space="preserve">pondere ſunt pluſquam ordinario, quemadmodum maiores sta-
                <lb/>
              tuæ coloſſiuocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25602" xml:space="preserve">Erigitur machina extignis altis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25603" xml:space="preserve">craſſis eo, quo ſupradistum est modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s25604" xml:space="preserve">Duæ trochleæ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-05" xlink:href="note-514.01.369-05a" xml:space="preserve">50</note>
              perficiuntur quatuor orbiculos habentes ſingulæ, duos in imo, duos in ſimmo trochleæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s25605" xml:space="preserve">altera trochlea, cui
                <lb/>
              anſa ferrea imponitur foramen habet in imo, quod tranſuerſe tranſit ad axiculos orbiculorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s25606" xml:space="preserve">Altera tro-
                <lb/>
              chlea alliganda eſt capiti machinæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s25607" xml:space="preserve">Textura uero ita facienda eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25608" xml:space="preserve">per foramen trochleæ inferioris traijci-
                <lb/>
              tur dustarius funis. </s>
              <s xml:id="echoid-s25609" xml:space="preserve">ita ut eius capita utrinque æqualia ſint, hoc est a foramine æque diſtent. </s>
              <s xml:id="echoid-s25610" xml:space="preserve">Capita utraq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25611" xml:space="preserve">ad trochleam ſuperiorem ſunt referenda, ut ab exteriori parte indantur in orbiculos inferiores, uerum ut fir-
                <lb/>
              ma ſint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25612" xml:space="preserve">Trochleas directas teneant, antequam indantur, rudente alliganda ſunt in trochlea inuoluto. </s>
              <s xml:id="echoid-s25613" xml:space="preserve">tra-
                <lb/>
              iettis igitur duobus capitbus per orbiculos inferiores trochleæ ſuperioris ab exteriori parte, demittuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25614" xml:space="preserve">
                <lb/>
              traijciuntur ab interiori parte trochleæ per orbiculos inferiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25615" xml:space="preserve">iterum referuntur ad trocbleam ſuperio-
                <lb/>
              rem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25616" xml:space="preserve">ab exteriori parte per orbiculos ſuperiores traijciuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25617" xml:space="preserve">iterum demiſſa per orbiculos ſuperiores
                <lb/>
              trochleæ inferioris ab interiori parte traijciuntur, ac ſiniſtra ad amex tympani arctiſſimæ connectun-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.369-06" xlink:href="note-514.01.369-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>