369337DECIMVS.
ita circa diſpoſitis funibus, &
retinac ulis in palis hærentibus, ampliore modo machina collocabitur.
Trochleæ ductarij fu. @s, uti ſupra ſeriptum eſt, expediuntur.
Trochleæ ductarij fu. @s, uti ſupra ſeriptum eſt, expediuntur.
Quoniam (ut dixi) troch.
earum numerus, &
orbiculorum multitudo oneris uim distribuere ſolet in mino-
res portiones, ideo ubionera maiora ſubleauanda ſunt, plurtbus trochleis, & orbiculis erit utendum. ab orbicu-
hrtftn autem numero machinæ nontinantur, nam ſi tribus orbiculis funis inuoluitur, triſpaſton eam machinam
uocamus, noſtri ternalem dicunt. Si trochlea inferior duos, ſuperior tres orbiculos habuerit pentaſpiaſton eam
machinam dicemus, ſi autem plures poliſpaſton. ſpazin enim trahere ſignificat. {His explicatis antarij fu-
nes ante laxi collocentur. } Docet Vitr. quomodo machinæ erigendæ ſint. Qui uero uidit, qua ratione malum
in naui extollatur, is facile intelliget quæa Vitr. proponuntur. Ego facile hoc negotium abſoluam. vt ma-
1110 china erigatur pedem eius palo adhærere facito, aut alicui rei firemæ, ut illix innitatur: alteri capiti illigantur
rudentes duo, ut alter ad dextram, alter ad ſiniſtram proijciatur. Rudentes hi a Vitruuio Antarij funes dicun-
tur, Græci {ωρ}ότο{νδ}ζ, appellant, ſartias nostri. per longitudinem uero machinæ protenditur funis a capite adpe
dem, & in trochleas inditur duas, quarum altera ad caput machinæ altera ad pedem apponitur. a quo pede
ubi palo innititur aliquantum abeſt ſucula, uel ergata, ad quam prædictus funis, qui per machinæ dorſum pro-
tenditur, refertur. Hanc funem noſtri codettam dicunt, & inferiorem trochleam paſtecam uocant. Inuolui-
tur funis uerſatione ſuculæ, & ita machina erigitur calcepalo innitens. Interim ab antarijs funibus, qui ſunt
dextra & ſiniſtra regitur, ne in hanc, uel illam partem declinet; uerum quia funes antarij alligari debent ita,
ut firmiter retineantur, ideo ut id commode fiat, fodienda est in profundum ualde foſſa quadrata. in eaq́; trabs
extenſa collocatur. cuifunis alligatur. ſupra trabem tranſuerſa tigna alia ponuntur, & ſuper imponitur ter-
2220 ra, calcaturq́; & ſolidatur. Sed Vitr. uidetur uelle, quod palis terræ infixis trochlea alligetur, ut funis facilius
trabi, & relaxari poſsit, quod & uerum est, & commodißimum, nam diſpioſitis trochleis, & contextis du-
ctarijs, oneribusq́; appenſis eo, quo ſupra dictum eſt modo, ſi alterum funem relaxes, alterum trahas, ubi uo-
lueris onus impones.
res portiones, ideo ubionera maiora ſubleauanda ſunt, plurtbus trochleis, & orbiculis erit utendum. ab orbicu-
hrtftn autem numero machinæ nontinantur, nam ſi tribus orbiculis funis inuoluitur, triſpaſton eam machinam
uocamus, noſtri ternalem dicunt. Si trochlea inferior duos, ſuperior tres orbiculos habuerit pentaſpiaſton eam
machinam dicemus, ſi autem plures poliſpaſton. ſpazin enim trahere ſignificat. {His explicatis antarij fu-
nes ante laxi collocentur. } Docet Vitr. quomodo machinæ erigendæ ſint. Qui uero uidit, qua ratione malum
in naui extollatur, is facile intelliget quæa Vitr. proponuntur. Ego facile hoc negotium abſoluam. vt ma-
1110 china erigatur pedem eius palo adhærere facito, aut alicui rei firemæ, ut illix innitatur: alteri capiti illigantur
rudentes duo, ut alter ad dextram, alter ad ſiniſtram proijciatur. Rudentes hi a Vitruuio Antarij funes dicun-
tur, Græci {ωρ}ότο{νδ}ζ, appellant, ſartias nostri. per longitudinem uero machinæ protenditur funis a capite adpe
dem, & in trochleas inditur duas, quarum altera ad caput machinæ altera ad pedem apponitur. a quo pede
ubi palo innititur aliquantum abeſt ſucula, uel ergata, ad quam prædictus funis, qui per machinæ dorſum pro-
tenditur, refertur. Hanc funem noſtri codettam dicunt, & inferiorem trochleam paſtecam uocant. Inuolui-
tur funis uerſatione ſuculæ, & ita machina erigitur calcepalo innitens. Interim ab antarijs funibus, qui ſunt
dextra & ſiniſtra regitur, ne in hanc, uel illam partem declinet; uerum quia funes antarij alligari debent ita,
ut firmiter retineantur, ideo ut id commode fiat, fodienda est in profundum ualde foſſa quadrata. in eaq́; trabs
extenſa collocatur. cuifunis alligatur. ſupra trabem tranſuerſa tigna alia ponuntur, & ſuper imponitur ter-
2220 ra, calcaturq́; & ſolidatur. Sed Vitr. uidetur uelle, quod palis terræ infixis trochlea alligetur, ut funis facilius
trabi, & relaxari poſsit, quod & uerum est, & commodißimum, nam diſpioſitis trochleis, & contextis du-
ctarijs, oneribusq́; appenſis eo, quo ſupra dictum eſt modo, ſi alterum funem relaxes, alterum trahas, ubi uo-
lueris onus impones.
Similis ſuperiori machina, cui coloßicotera tutius committi
poſſunt, immutata duntaxat ſucula in tympa-
num. # Cap. IIII.
3330poſſunt, immutata duntaxat ſucula in tympa-
num. # Cap. IIII.
SIn autem coloſsicotera amplitudinibus, &
ponderibus onera in operibus fuerint, non erit
ſuculæ committendum, ſed quemadmodum ſucula chelonijs retinetur, ita axis includa-
tur habens in medio tympanum amplum, quod nonnulli rotam appellant. Græci autem
άμφίρ{ευ}ριν, alii ***τροχον uocant. In his autem machinis trochleæ non eodem, ſed alio mo-
do comparantur. habent enim, & in imo, & in ſummo duplices ordines orbiculorum: ita funis du-
ctarius traijcitur in inferioris trochleæ foramen, uti æqualia duo capita ſint, funis cum crit extenſus,
ibiq́; ſecundum inferiorem trochleam reſticula circundata, & connexa, utræque partes funis continen
tur, ut neque in dextram, neque in ſiniſtram partem poſsint prodire. Deinde capita funis referun-
tur in ſumma trochlea ab exteriore parte, & deijciuntur circa orbiculos imos, & redeunt ad imum,
4440 conijciunturq́; infimæ trochleæ ad oriculos ex interiore parte, & referuntur dextra, ac ſiniſtra ad
caput ſummæ trochleæ circa orbiculos ſummos. Traiecti autem ab exteriori parte referuntur dextra
ac ſiniſtra ad tympanũ in axe, ibiq́; ut hereant, colligantur. Tum autem circa tympanum inuolutus al-
ter funis refertur ad ergatam. & is circumactus tympanum, & axem inu oluendo, funes, qui in axe
religati ſunt, pariter ſe extendunt, & ita leniter leuant onera ſine periculo. Quod fi maius tympanũ,
collocatum, autin medio, aut in una parte extrema habuerit ſine ergata calcantes homines, expeditio-
res habere poterit operis effectus.
ſuculæ committendum, ſed quemadmodum ſucula chelonijs retinetur, ita axis includa-
tur habens in medio tympanum amplum, quod nonnulli rotam appellant. Græci autem
άμφίρ{ευ}ριν, alii ***τροχον uocant. In his autem machinis trochleæ non eodem, ſed alio mo-
do comparantur. habent enim, & in imo, & in ſummo duplices ordines orbiculorum: ita funis du-
ctarius traijcitur in inferioris trochleæ foramen, uti æqualia duo capita ſint, funis cum crit extenſus,
ibiq́; ſecundum inferiorem trochleam reſticula circundata, & connexa, utræque partes funis continen
tur, ut neque in dextram, neque in ſiniſtram partem poſsint prodire. Deinde capita funis referun-
tur in ſumma trochlea ab exteriore parte, & deijciuntur circa orbiculos imos, & redeunt ad imum,
4440 conijciunturq́; infimæ trochleæ ad oriculos ex interiore parte, & referuntur dextra, ac ſiniſtra ad
caput ſummæ trochleæ circa orbiculos ſummos. Traiecti autem ab exteriori parte referuntur dextra
ac ſiniſtra ad tympanũ in axe, ibiq́; ut hereant, colligantur. Tum autem circa tympanum inuolutus al-
ter funis refertur ad ergatam. & is circumactus tympanum, & axem inu oluendo, funes, qui in axe
religati ſunt, pariter ſe extendunt, & ita leniter leuant onera ſine periculo. Quod fi maius tympanũ,
collocatum, autin medio, aut in una parte extrema habuerit ſine ergata calcantes homines, expeditio-
res habere poterit operis effectus.
Difficultas omnis huius machinæ in funiculorum textura poſita eſt.
Vitruuius primum eius effectus, &
ui-
res declarat, dicitq́; eamparari ad ingentia pondera ſubleuanda. post fabricandæ machinæ modum ostendit-
Coloſſicotera uocat, quæ & magnitudine, & pondere ſunt pluſquam ordinario, quemadmodum maiores sta-
tuæ coloſſiuocantur. Erigitur machina extignis altis, & craſſis eo, quo ſupradistum est modo. Duæ trochleæ
5550 perficiuntur quatuor orbiculos habentes ſingulæ, duos in imo, duos in ſimmo trochleæ. altera trochlea, cui
anſa ferrea imponitur foramen habet in imo, quod tranſuerſe tranſit ad axiculos orbiculorum. Altera tro-
chlea alliganda eſt capiti machinæ. Textura uero ita facienda eſt. per foramen trochleæ inferioris traijci-
tur dustarius funis. ita ut eius capita utrinque æqualia ſint, hoc est a foramine æque diſtent. Capita utraq;
ad trochleam ſuperiorem ſunt referenda, ut ab exteriori parte indantur in orbiculos inferiores, uerum ut fir-
ma ſint, & Trochleas directas teneant, antequam indantur, rudente alliganda ſunt in trochlea inuoluto. tra-
iettis igitur duobus capitbus per orbiculos inferiores trochleæ ſuperioris ab exteriori parte, demittuntur, &
traijciuntur ab interiori parte trochleæ per orbiculos inferiores, & iterum referuntur ad trocbleam ſuperio-
rem, & ab exteriori parte per orbiculos ſuperiores traijciuntur, & iterum demiſſa per orbiculos ſuperiores
trochleæ inferioris ab interiori parte traijciuntur, ac ſiniſtra ad amex tympani arctiſſimæ connectun-
6660
res declarat, dicitq́; eamparari ad ingentia pondera ſubleuanda. post fabricandæ machinæ modum ostendit-
Coloſſicotera uocat, quæ & magnitudine, & pondere ſunt pluſquam ordinario, quemadmodum maiores sta-
tuæ coloſſiuocantur. Erigitur machina extignis altis, & craſſis eo, quo ſupradistum est modo. Duæ trochleæ
5550 perficiuntur quatuor orbiculos habentes ſingulæ, duos in imo, duos in ſimmo trochleæ. altera trochlea, cui
anſa ferrea imponitur foramen habet in imo, quod tranſuerſe tranſit ad axiculos orbiculorum. Altera tro-
chlea alliganda eſt capiti machinæ. Textura uero ita facienda eſt. per foramen trochleæ inferioris traijci-
tur dustarius funis. ita ut eius capita utrinque æqualia ſint, hoc est a foramine æque diſtent. Capita utraq;
ad trochleam ſuperiorem ſunt referenda, ut ab exteriori parte indantur in orbiculos inferiores, uerum ut fir-
ma ſint, & Trochleas directas teneant, antequam indantur, rudente alliganda ſunt in trochlea inuoluto. tra-
iettis igitur duobus capitbus per orbiculos inferiores trochleæ ſuperioris ab exteriori parte, demittuntur, &
traijciuntur ab interiori parte trochleæ per orbiculos inferiores, & iterum referuntur ad trocbleam ſuperio-
rem, & ab exteriori parte per orbiculos ſuperiores traijciuntur, & iterum demiſſa per orbiculos ſuperiores
trochleæ inferioris ab interiori parte traijciuntur, ac ſiniſtra ad amex tympani arctiſſimæ connectun-
6660