372340LIBER
orbiculos tres, per quos traiecti funes traduntur hominibus ad ducendum.
Ita tres ordines hominum
ducentes, ſine ergata celerirer onus ad ſummum perducunt. Hoc genus machinæ poliſpaſton appel-
latur, quod multis orbiculorum circuitionibus, & facilitatem ſummam præſtat, & celeritatem. Vna
autem ſtatutio tigni hanc habent utilitatem, quod ante quantum uelit, & dextra ac ſiniſtra ad latera
declinando onus deponere poteſt. Harum machinationum omnium, quæ ſupra ſunt ſcriptæ ratio-
nes, non modo ad has res, ſed ad onerandas, & exonerandas naues ſunt paratæ, aliæ erectæ, aliæ planæ,
in carcheſijs uerſatilibus collocatæ. Non minus ſine tignorum erectionibus in plano etiam eadem
ratione, & tem peratis funibus, & trochleis, 4ubductiones nauium efficiuntur.
ducentes, ſine ergata celerirer onus ad ſummum perducunt. Hoc genus machinæ poliſpaſton appel-
latur, quod multis orbiculorum circuitionibus, & facilitatem ſummam præſtat, & celeritatem. Vna
autem ſtatutio tigni hanc habent utilitatem, quod ante quantum uelit, & dextra ac ſiniſtra ad latera
declinando onus deponere poteſt. Harum machinationum omnium, quæ ſupra ſunt ſcriptæ ratio-
nes, non modo ad has res, ſed ad onerandas, & exonerandas naues ſunt paratæ, aliæ erectæ, aliæ planæ,
in carcheſijs uerſatilibus collocatæ. Non minus ſine tignorum erectionibus in plano etiam eadem
ratione, & tem peratis funibus, & trochleis, 4ubductiones nauium efficiuntur.
Subtilem machinæ rationem, &
inuentum proponit Vitr.
oſtenditq́;
quomodo fabricetur, &
texturam fu-
1110 nium tigni collocationem, & nomenclationem, uſumq́; machinæ declarat. Inde nos monet machinarum tra-
ctoriarum uſus eſſe plures, quam commemoratos. Erigitur tignum. A capite funes habet quatuor religatos
(hos retinacula uocat, nos ſartias ut dixi) hæc ad terram demittuntur, palisq́; infixis commendantur, ut
ſupra dictum eſt. Officium retinaculorum est, machinam erectam, & nullam in partem proclinatntem tenere.
Sub bæc retinacula, ubireligantur a lateribus tigni, chelonia duo figuntur, inter quætrochlea collocatur, &
illis firmiter religatur. Sub trochlea pro cubili regula eſt bipedalis, lata ſenos, craſſa quaternos digitos: cu-
ius munus eſt, rectam trochleam continere, & a tigno remotam, ut commode funium textura fiat. Trochleæ
tres parantur, duæ ex eis ternos habent orbiculorum ordines in latitudine. Funes hoc modo texuntur. tres
ductarij funes ad machinæ caput religantur, quorum capita demittuntur, & ex parte interioritrochleæ infe-
rioris per tres orbiculos ſuperiores or dinate traijciuntur. Traiecta capita referuntur ad trochleam ſuperio-
2220 rem, & traijciuntur ab exteriori parte per orbiculos inferiores, & ita ab interiori parte demittuntur, & per
ſecundum or dinem orbilulorum traijciuntur ad exterior em partem. Iterumq́; ad ſecundum ordinem trochleæ
ſuperioris referuntur, & traiecti per eos demittuntur, & ab tertio orbiculorum ordine ad caput machinæ
referuntur, & induntur in tres ſuperiores orbiculos, inde ad machinœ pedem demiſſa inſer untur in tertiam tro-
chleam ibi colligatam: quam Græci ἐπάνοντα, Latini Artemonem, noſtri paſteccam dicunt. Hæc tribus con-
ſtat orbiculis æquabiliter collocatis, in quos induntur tria illa funium capita, quæ dantur hominibus ad tra-
hendum, ita ut ſingula capita tribus dentur, uel etiam pluribus, ſi facilius ſubleuari onera uelimus. Hoc ge-
nus machinæ ab orbiculorum numero poliſpaſtos dictur. Effectus eius eſt ut relaxatis leniter retinaculis, in
quam partem uelimus, eam proclinare faciamus, & onera deponimus, ubi opus eſt. V ſus machinarum om-
mum prædictarum uarius eſt, & multiplex, & ex machinæ accommodatione perficitur, ſiue in plano,
ſiue in altum onera ducere propoſitum ſit. Carcheſia nos paretola uocamus, cuius formas cum diagrammate
3330 poſuimus, quali nos utimur. alias ad formam literæ Δ. facta erant.
1110 nium tigni collocationem, & nomenclationem, uſumq́; machinæ declarat. Inde nos monet machinarum tra-
ctoriarum uſus eſſe plures, quam commemoratos. Erigitur tignum. A capite funes habet quatuor religatos
(hos retinacula uocat, nos ſartias ut dixi) hæc ad terram demittuntur, palisq́; infixis commendantur, ut
ſupra dictum eſt. Officium retinaculorum est, machinam erectam, & nullam in partem proclinatntem tenere.
Sub bæc retinacula, ubireligantur a lateribus tigni, chelonia duo figuntur, inter quætrochlea collocatur, &
illis firmiter religatur. Sub trochlea pro cubili regula eſt bipedalis, lata ſenos, craſſa quaternos digitos: cu-
ius munus eſt, rectam trochleam continere, & a tigno remotam, ut commode funium textura fiat. Trochleæ
tres parantur, duæ ex eis ternos habent orbiculorum ordines in latitudine. Funes hoc modo texuntur. tres
ductarij funes ad machinæ caput religantur, quorum capita demittuntur, & ex parte interioritrochleæ infe-
rioris per tres orbiculos ſuperiores or dinate traijciuntur. Traiecta capita referuntur ad trochleam ſuperio-
2220 rem, & traijciuntur ab exteriori parte per orbiculos inferiores, & ita ab interiori parte demittuntur, & per
ſecundum or dinem orbilulorum traijciuntur ad exterior em partem. Iterumq́; ad ſecundum ordinem trochleæ
ſuperioris referuntur, & traiecti per eos demittuntur, & ab tertio orbiculorum ordine ad caput machinæ
referuntur, & induntur in tres ſuperiores orbiculos, inde ad machinœ pedem demiſſa inſer untur in tertiam tro-
chleam ibi colligatam: quam Græci ἐπάνοντα, Latini Artemonem, noſtri paſteccam dicunt. Hæc tribus con-
ſtat orbiculis æquabiliter collocatis, in quos induntur tria illa funium capita, quæ dantur hominibus ad tra-
hendum, ita ut ſingula capita tribus dentur, uel etiam pluribus, ſi facilius ſubleuari onera uelimus. Hoc ge-
nus machinæ ab orbiculorum numero poliſpaſtos dictur. Effectus eius eſt ut relaxatis leniter retinaculis, in
quam partem uelimus, eam proclinare faciamus, & onera deponimus, ubi opus eſt. V ſus machinarum om-
mum prædictarum uarius eſt, & multiplex, & ex machinæ accommodatione perficitur, ſiue in plano,
ſiue in altum onera ducere propoſitum ſit. Carcheſia nos paretola uocamus, cuius formas cum diagrammate
3330 poſuimus, quali nos utimur. alias ad formam literæ Δ. facta erant.
Cteſifontis ratio ad grauia onera ducenda. # Cap. VI.
NOn eſt alienum Cteſiphontis ingenioſam inuentionem exponere.
is enim ſcapos colum-
narum ex lapicidinis cum deportare uellet Epheſum ad Dianæ fanum, propter magnitu-
dinem onerum, & uiarum campeſtrem mollitudinem, non conſiſus carris, ne rotæ deuora
rentur, ſic eſt conatus. De materia trientali ſcapos quatuor, duos tranſuerſarios interpoſi-
tos duobus longis. quanta longitudo ſcapi fuerat, complectit, & compegit, & ferreos chodaces, uti
4440 ſubſcudes in capitibus ſcaporum implumbauit, & armillas in materia ac chodaces circundandos infi-
xit, ita baculis iligneis capita religauit. Chodaces autem in armillis incluſi, liberam habuerunt uer-
fationem, uti cum boues ducerent ſubiuncti, ſcapi uerſando in chodacibus, & armillis ſine fine uolue-
rentur. Cum autem ſcapos omnes ita uexiſsent, & inſtarent epiſtyliorum uecturæ, Filius Cteſifontis
Metagenes tranſtulit eam rationem eſcaporum uectura etiam in epiſtyliroum deductione. Fecit enim
rotas circiter pedum duodenum, & epiſtyliorum capita in medias rotas, eadem ratione cum chodaci-
bus, & armillis incluſit. Ita cum trientes a bubus ducerentur, in armillis incluſi chodaces uerſabant
rotas. Epiſtylia uerò incluſa uti axes in rotis, eadem ratione, qua ſcapi, ſine, mora ad opus peruenerunt.
Exemplar autem erit eius, quemadmodum in palæſtris cylindri exæquant ambulationes. Neque hoc
potuiſſet ſieri, niſi primum propinquitas eſſet. Non enim plus ſunt ab lapicidinis ad fanum, quàm mil-
5550 lia paſſuum octo, ne ullus eſt cliuus, ſed perpetuus campus.
narum ex lapicidinis cum deportare uellet Epheſum ad Dianæ fanum, propter magnitu-
dinem onerum, & uiarum campeſtrem mollitudinem, non conſiſus carris, ne rotæ deuora
rentur, ſic eſt conatus. De materia trientali ſcapos quatuor, duos tranſuerſarios interpoſi-
tos duobus longis. quanta longitudo ſcapi fuerat, complectit, & compegit, & ferreos chodaces, uti
4440 ſubſcudes in capitibus ſcaporum implumbauit, & armillas in materia ac chodaces circundandos infi-
xit, ita baculis iligneis capita religauit. Chodaces autem in armillis incluſi, liberam habuerunt uer-
fationem, uti cum boues ducerent ſubiuncti, ſcapi uerſando in chodacibus, & armillis ſine fine uolue-
rentur. Cum autem ſcapos omnes ita uexiſsent, & inſtarent epiſtyliorum uecturæ, Filius Cteſifontis
Metagenes tranſtulit eam rationem eſcaporum uectura etiam in epiſtyliroum deductione. Fecit enim
rotas circiter pedum duodenum, & epiſtyliorum capita in medias rotas, eadem ratione cum chodaci-
bus, & armillis incluſit. Ita cum trientes a bubus ducerentur, in armillis incluſi chodaces uerſabant
rotas. Epiſtylia uerò incluſa uti axes in rotis, eadem ratione, qua ſcapi, ſine, mora ad opus peruenerunt.
Exemplar autem erit eius, quemadmodum in palæſtris cylindri exæquant ambulationes. Neque hoc
potuiſſet ſieri, niſi primum propinquitas eſſet. Non enim plus ſunt ab lapicidinis ad fanum, quàm mil-
5550 lia paſſuum octo, ne ullus eſt cliuus, ſed perpetuus campus.
Chodaces Hero gnodaces uocat, nos tampagnos dicimus, ſunt ferreæ rotundæ parte exteriore ſubſcudic ulæ,
in extremis ſcaporum, axiumq́; capitibus adactæ, & implumbatæ, per quas in armillis, hoc eſt in annulis,
cerchiellos nos dicimus, ſcapi aut axes etiam torni uerſantur, ut inquit Philander, & recte, Materiem
autem trientalem int elligit quatuor pollicum craſſitudine. infra autem dicit. {Cum trientes a bubus duce-
rentur. } Cylindrus lapis eſt teres in modum columnæ, quo areæ coæ nos coæquationem illam facere,
orſare dicimus. Reliqua per ſe patent.
in extremis ſcaporum, axiumq́; capitibus adactæ, & implumbatæ, per quas in armillis, hoc eſt in annulis,
cerchiellos nos dicimus, ſcapi aut axes etiam torni uerſantur, ut inquit Philander, & recte, Materiem
autem trientalem int elligit quatuor pollicum craſſitudine. infra autem dicit. {Cum trientes a bubus duce-
rentur. } Cylindrus lapis eſt teres in modum columnæ, quo areæ coæ nos coæquationem illam facere,
orſare dicimus. Reliqua per ſe patent.
Nostra uero memoria cum colosſici Appollinis in fano baſis eſſet a uetuſtare difracta, &
me-
tuentes ne caderet ea ſtatua, & frangeretur, locauerunt ex eiſdem lapicidinis baſim excidendam. Con-
duxit quidem Paconius. Hæc autem baſis erat longa pedes duo decim, lata pedes octo, alta pedes ſex.
6660
tuentes ne caderet ea ſtatua, & frangeretur, locauerunt ex eiſdem lapicidinis baſim excidendam. Con-
duxit quidem Paconius. Hæc autem baſis erat longa pedes duo decim, lata pedes octo, alta pedes ſex.
6660
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib