Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
271 239
272 240
273 241
274 242
275 243
276 244
277 245
278 246
279 247
280 248
281 249
282 250
283 251
284 252
285 253
286 254
287 255
288 256
289 257
290 258
291 259
292 260
293 261
294 262
295 263
296 264
297 265
298 266
299 267
300 268
< >
page |< < (341) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div813" type="section" level="2" n="151">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25745" xml:space="preserve">
                <pb o="341" file="514.01.373" n="373" rhead="DECIMVS."/>
              Quam Paconius, gloria fretus, non uti Metagenes apportauit, ſed eadem ratone alio genere con-
                <lb/>
              ſtituit machinam facere. </s>
              <s xml:id="echoid-s25746" xml:space="preserve">Rotas enim circiter pedum quindecim fecit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25747" xml:space="preserve">his rotis capita lapidum in-
                <lb/>
              cluſit: </s>
              <s xml:id="echoid-s25748" xml:space="preserve">deinde circa lapidem fuſos ſextantales ab rota ad rotam ad circinum compegit, ita ut fuſus a
                <lb/>
              fuſo non diſtaret pedem unum. </s>
              <s xml:id="echoid-s25749" xml:space="preserve">Deinde circa fuſos funem inuoluit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25750" xml:space="preserve">bubus iunctis funem ducebat
                <lb/>
              ita cum explicaretur uoluebat rotas; </s>
              <s xml:id="echoid-s25751" xml:space="preserve">Sed non poterat ad lineam uit recta ducere, ſed exibat in unam
                <lb/>
              uel in alteram partem, ita neceſſe erat rurſus retroducere: </s>
              <s xml:id="echoid-s25752" xml:space="preserve">ſic Paconius ducendo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25753" xml:space="preserve">reducendo pecu-
                <lb/>
              niam contriuit, ut ad ſoluendum non eſſet.</s>
              <s xml:id="echoid-s25754" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25755" xml:space="preserve">Fuſi ſextantales, ideſt ſextantis craſſitudine, quæ est duorum pollicum, reliqua ſunt facilia, quàm uero ſit
                <lb/>
              animaduertendum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25756" xml:space="preserve">conſiderandum, antequam quicquam aggrediamur, docet exemplo Paconij. </s>
              <s xml:id="echoid-s25757" xml:space="preserve">Qui Sy-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.373-01" xlink:href="note-514.01.373-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ſiphi laborem ducendo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25758" xml:space="preserve">reducendo obſuam temeritatem tulit Vtinam multos Paconios noſtris tempori-
                <lb/>
              bus non haberemus.</s>
              <s xml:id="echoid-s25759" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div817" type="section" level="2" n="152">
            <head xml:id="echoid-head160" style="it" xml:space="preserve">De inuentione lapicidinæ, qua templum Dianæ Epheſiæ
              <lb/>
            conſtructum eſt. # Cap. VII.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25760" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Pvsillvm</emph>
              extra @ rogrediar, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25761" xml:space="preserve">de his lapicidinis, quemadmodum ſunt inuentæ, expo-
                <lb/>
              nam. </s>
              <s xml:id="echoid-s25762" xml:space="preserve">Pixodorus fuerat paſtor, is in his locis uerſabatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s25763" xml:space="preserve">Cum autem ciues Epheſiorum
                <lb/>
              cogitarent fanum Dianæ ex marmore facere, decernerentq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25764" xml:space="preserve">a Paro, Proconeſo, Hera-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.373-02" xlink:href="note-514.01.373-02a" xml:space="preserve">20</note>
              clea, Thaſo, utimarmore, per id tempus propuſis ouibus Pixodorus in codem loco pe-
                <lb/>
              cus paſcebat, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25765" xml:space="preserve">duo arietes inter ſe concurrentes, alius alium præterierunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25766" xml:space="preserve">impetu facto unus
                <lb/>
              cornu percuſsit ſaxum, ex quo cruſtam, quæ candidiſsimo, colore fuerat, deiecit. </s>
              <s xml:id="echoid-s25767" xml:space="preserve">Ita Pixodorus dici-
                <lb/>
              tur oues in montibus reliquiſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25768" xml:space="preserve">cruſtam curſim Epheſum, cum maxime de ea re ageretur, detuliſſe.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25769" xml:space="preserve">Ita ſtatim honores ei decreuerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25770" xml:space="preserve">nomen mutauerunt, ut pro Pixodoro, Euangelus nominare-
                <lb/>
              tur: </s>
              <s xml:id="echoid-s25771" xml:space="preserve">hodieq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25772" xml:space="preserve">quot menſibus magiſtratus in cum locum profiſciſcitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25773" xml:space="preserve">ei ſacrificium facit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25774" xml:space="preserve">ſi non
                <lb/>
              fecerit, pœna tenetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s25775" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25776" xml:space="preserve">Temeritas & </s>
              <s xml:id="echoid-s25777" xml:space="preserve">ambitio Paconium fefellit. </s>
              <s xml:id="echoid-s25778" xml:space="preserve">Ars Cteſiphontem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25779" xml:space="preserve">Metagenem iuuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s25780" xml:space="preserve">caſus gratiam Pixo-
                <lb/>
              doro comparauit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25781" xml:space="preserve">Vitruuius nos in trochleis, ſuculis, ſunibus, tignis, tympanis rotisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25782" xml:space="preserve">defeſſos, pulcherri-
                <lb/>
              ma digreſſione recreauit: </s>
              <s xml:id="echoid-s25783" xml:space="preserve">nunc ad rem reuertamur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25784" xml:space="preserve">machinationum initia, cauſasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25785" xml:space="preserve">explicemus.</s>
              <s xml:id="echoid-s25786" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div819" type="section" level="2" n="153">
            <head xml:id="echoid-head161" style="it" xml:space="preserve">De porrecto, & rotundatione machinarum ad onerum
              <lb/>
            leuationes. # Cap. VIII.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25787" xml:space="preserve">DE tractoriis rationibus, quæ neceſſaria putaui, breuiter expoſui: </s>
              <s xml:id="echoid-s25788" xml:space="preserve">quarum motus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25789" xml:space="preserve">uir-
                <lb/>
              tutes duæ res diuerſæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25790" xml:space="preserve">inter ſe diſsimiles, uti congruentes, ita principia pariunt ad duos
                <lb/>
              perfectus, unum porrecti quem Græci ẅθ\~εαν uocitant, alterum rotunditatis, quem χυ-
                <lb/>
              χλωτιὼ appellant: </s>
              <s xml:id="echoid-s25791" xml:space="preserve">ſed uere neque ſine rotundatione motus porrecti, nec ſine porrecto
                <lb/>
              rotationis uerſationes onerum poſſunt facere leuationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s25792" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25793" xml:space="preserve">Capite primo Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s25794" xml:space="preserve">machinam diffiniuits eſſe ex materia continentem coniunctionem ad oner a uirtutes ma-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.373-04" xlink:href="note-514.01.373-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ximas habentem. </s>
              <s xml:id="echoid-s25795" xml:space="preserve">Hoc ipſum hactenus d@monslrauit, dixitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25796" xml:space="preserve">machinas multarum circuitionum instrumen-
                <lb/>
              tis uerſari. </s>
              <s xml:id="echoid-s25797" xml:space="preserve">hanc partem modo exponit. </s>
              <s xml:id="echoid-s25798" xml:space="preserve">Vnde eſt quod animaduertamus maxime, nam quæ dicentur funda-
                <lb/>
              menta ſunt omnium machinationum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25799" xml:space="preserve">ad ea pertinent, quæ ab Aristotele in mech anicis traduntur, propo-
                <lb/>
              ſitio eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25800" xml:space="preserve">Circularem motum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25801" xml:space="preserve">porrectum, quanquam res diuerſæ ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25802" xml:space="preserve">inter ſe diſſimiles, tamen congruũt,
                <lb/>
              ut perficiant multa, quæ ad tractiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25803" xml:space="preserve">motus pertinent, neque circularem ſine porrecto ſtare poſſe: </s>
              <s xml:id="echoid-s25804" xml:space="preserve">quœ
                <lb/>
              exponit dicens.</s>
              <s xml:id="echoid-s25805" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25806" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Id</emph>
              autem ut intelligatur, exponam. </s>
              <s xml:id="echoid-s25807" xml:space="preserve">Inducuntur uti centra axiculi in orbiculos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25808" xml:space="preserve">in trochleis
                <lb/>
              collocantur, per quos orbiculos funis circumactus, directis ductionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25809" xml:space="preserve">in ſucula collocatus, ue-
                <lb/>
              ctium uerſationibus onerum facit egreſſus in altum, cuius ſuculæ cardines, uti centra porrecti in che-
                <lb/>
              lonijs, foraminibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25810" xml:space="preserve">eius uectecs concluſi, capitibus ad circinum circumactis torni ratione uerſando
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.373-05" xlink:href="note-514.01.373-05a" xml:space="preserve">50</note>
              faciunt onerum elationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s25811" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25812" xml:space="preserve">Inductione ostendit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s25813" xml:space="preserve">rectum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25814" xml:space="preserve">orbicularem motum in uerſandis machinis uirtutes habere coniun-
                <lb/>
              ctas, ac primum in trochleis, uectibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25815" xml:space="preserve">ſuculis. </s>
              <s xml:id="echoid-s25816" xml:space="preserve">nanq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25817" xml:space="preserve">radij, orbiculi, inuolutiones, motui rotundationis re-
                <lb/>
              ſpondent; </s>
              <s xml:id="echoid-s25818" xml:space="preserve">funes, uectes, axes, porrectæ motioni inſeruiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25819" xml:space="preserve">postea in alijs organis ideam probat.</s>
              <s xml:id="echoid-s25820" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s25821" xml:space="preserve">Quemadmodum etiam ferreus uectis cum eſt admotus ad onus, quod manuum multitudo non po-
                <lb/>
              teſt mouere, ſuppoſita uti centro cito porrecta preſsione, quod Græci υπομόχλιν appellant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25822" xml:space="preserve">uectis
                <lb/>
              lingua, ſub onus ſubdita, caput eius unius hominis uiribus preſſum, id onus extollitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s25823" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25824" xml:space="preserve">Multas quæſtiones ad Ariſtotelis machinationem pertinentes ponit, ſolutiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25825" xml:space="preserve">Vitruuius, breuitate mira.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25826" xml:space="preserve">Ideo conſiderandæ ſunt communes omnium regulæ, præſumptionesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s25827" xml:space="preserve">ut illa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25828" xml:space="preserve">alia intelligamus, fabricemus,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s25829" xml:space="preserve">iudicemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s25830" xml:space="preserve">In omni artificioſa motione quatuor conſideranda ſunt, onus, organum, uis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25831" xml:space="preserve">mouens. </s>
              <s xml:id="echoid-s25832" xml:space="preserve">Orga-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.373-06" xlink:href="note-514.01.373-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>