373341DECIMVS.
Quam Paconius, gloria fretus, non uti Metagenes apportauit, ſed eadem ratone alio genere con-
ſtituit machinam facere. Rotas enim circiter pedum quindecim fecit, & his rotis capita lapidum in-
cluſit: deinde circa lapidem fuſos ſextantales ab rota ad rotam ad circinum compegit, ita ut fuſus a
fuſo non diſtaret pedem unum. Deinde circa fuſos funem inuoluit, & bubus iunctis funem ducebat
ita cum explicaretur uoluebat rotas; Sed non poterat ad lineam uit recta ducere, ſed exibat in unam
uel in alteram partem, ita neceſſe erat rurſus retroducere: ſic Paconius ducendo, & reducendo pecu-
niam contriuit, ut ad ſoluendum non eſſet.
ſtituit machinam facere. Rotas enim circiter pedum quindecim fecit, & his rotis capita lapidum in-
cluſit: deinde circa lapidem fuſos ſextantales ab rota ad rotam ad circinum compegit, ita ut fuſus a
fuſo non diſtaret pedem unum. Deinde circa fuſos funem inuoluit, & bubus iunctis funem ducebat
ita cum explicaretur uoluebat rotas; Sed non poterat ad lineam uit recta ducere, ſed exibat in unam
uel in alteram partem, ita neceſſe erat rurſus retroducere: ſic Paconius ducendo, & reducendo pecu-
niam contriuit, ut ad ſoluendum non eſſet.
Fuſi ſextantales, ideſt ſextantis craſſitudine, quæ est duorum pollicum, reliqua ſunt facilia, quàm uero ſit
animaduertendum, & conſiderandum, antequam quicquam aggrediamur, docet exemplo Paconij. Qui Sy-
1110 ſiphi laborem ducendo, & reducendo obſuam temeritatem tulit Vtinam multos Paconios noſtris tempori-
bus non haberemus.
animaduertendum, & conſiderandum, antequam quicquam aggrediamur, docet exemplo Paconij. Qui Sy-
1110 ſiphi laborem ducendo, & reducendo obſuam temeritatem tulit Vtinam multos Paconios noſtris tempori-
bus non haberemus.
De inuentione lapicidinæ, qua templum Dianæ Epheſiæ
conſtructum eſt. # Cap. VII.
conſtructum eſt. # Cap. VII.
Pvsillvm extra @ rogrediar, &
de his lapicidinis, quemadmodum ſunt inuentæ, expo-
nam. Pixodorus fuerat paſtor, is in his locis uerſabatur. Cum autem ciues Epheſiorum
cogitarent fanum Dianæ ex marmore facere, decernerentq́; a Paro, Proconeſo, Hera-
2220 clea, Thaſo, utimarmore, per id tempus propuſis ouibus Pixodorus in codem loco pe-
cus paſcebat, ibiq́; duo arietes inter ſe concurrentes, alius alium præterierunt, & impetu facto unus
cornu percuſsit ſaxum, ex quo cruſtam, quæ candidiſsimo, colore fuerat, deiecit. Ita Pixodorus dici-
tur oues in montibus reliquiſſe, & cruſtam curſim Epheſum, cum maxime de ea re ageretur, detuliſſe.
Ita ſtatim honores ei decreuerunt, & nomen mutauerunt, ut pro Pixodoro, Euangelus nominare-
tur: hodieq́; quot menſibus magiſtratus in cum locum profiſciſcitur, & ei ſacrificium facit, & ſi non
fecerit, pœna tenetur.
nam. Pixodorus fuerat paſtor, is in his locis uerſabatur. Cum autem ciues Epheſiorum
cogitarent fanum Dianæ ex marmore facere, decernerentq́; a Paro, Proconeſo, Hera-
2220 clea, Thaſo, utimarmore, per id tempus propuſis ouibus Pixodorus in codem loco pe-
cus paſcebat, ibiq́; duo arietes inter ſe concurrentes, alius alium præterierunt, & impetu facto unus
cornu percuſsit ſaxum, ex quo cruſtam, quæ candidiſsimo, colore fuerat, deiecit. Ita Pixodorus dici-
tur oues in montibus reliquiſſe, & cruſtam curſim Epheſum, cum maxime de ea re ageretur, detuliſſe.
Ita ſtatim honores ei decreuerunt, & nomen mutauerunt, ut pro Pixodoro, Euangelus nominare-
tur: hodieq́; quot menſibus magiſtratus in cum locum profiſciſcitur, & ei ſacrificium facit, & ſi non
fecerit, pœna tenetur.
Temeritas &
ambitio Paconium fefellit.
Ars Cteſiphontem, &
Metagenem iuuit.
caſus gratiam Pixo-
doro comparauit, & Vitruuius nos in trochleis, ſuculis, ſunibus, tignis, tympanis rotisq́; defeſſos, pulcherri-
ma digreſſione recreauit: nunc ad rem reuertamur, & machinationum initia, cauſasq́; explicemus.
3330doro comparauit, & Vitruuius nos in trochleis, ſuculis, ſunibus, tignis, tympanis rotisq́; defeſſos, pulcherri-
ma digreſſione recreauit: nunc ad rem reuertamur, & machinationum initia, cauſasq́; explicemus.
De porrecto, & rotundatione machinarum ad onerum
leuationes. # Cap. VIII.
leuationes. # Cap. VIII.
DE tractoriis rationibus, quæ neceſſaria putaui, breuiter expoſui:
quarum motus, &
uir-
tutes duæ res diuerſæ, & inter ſe diſsimiles, uti congruentes, ita principia pariunt ad duos
perfectus, unum porrecti quem Græci ẅθ\~εαν uocitant, alterum rotunditatis, quem χυ-
χλωτιὼ appellant: ſed uere neque ſine rotundatione motus porrecti, nec ſine porrecto
rotationis uerſationes onerum poſſunt facere leuationes.
tutes duæ res diuerſæ, & inter ſe diſsimiles, uti congruentes, ita principia pariunt ad duos
perfectus, unum porrecti quem Græci ẅθ\~εαν uocitant, alterum rotunditatis, quem χυ-
χλωτιὼ appellant: ſed uere neque ſine rotundatione motus porrecti, nec ſine porrecto
rotationis uerſationes onerum poſſunt facere leuationes.
Capite primo Vitr.
machinam diffiniuits eſſe ex materia continentem coniunctionem ad oner a uirtutes ma-
4440 ximas habentem. Hoc ipſum hactenus d@monslrauit, dixitq́; machinas multarum circuitionum instrumen-
tis uerſari. hanc partem modo exponit. Vnde eſt quod animaduertamus maxime, nam quæ dicentur funda-
menta ſunt omnium machinationum, & ad ea pertinent, quæ ab Aristotele in mech anicis traduntur, propo-
ſitio eſt. Circularem motum, & porrectum, quanquam res diuerſæ ſunt, & inter ſe diſſimiles, tamen congruũt,
ut perficiant multa, quæ ad tractiones, & motus pertinent, neque circularem ſine porrecto ſtare poſſe: quœ
exponit dicens.
4440 ximas habentem. Hoc ipſum hactenus d@monslrauit, dixitq́; machinas multarum circuitionum instrumen-
tis uerſari. hanc partem modo exponit. Vnde eſt quod animaduertamus maxime, nam quæ dicentur funda-
menta ſunt omnium machinationum, & ad ea pertinent, quæ ab Aristotele in mech anicis traduntur, propo-
ſitio eſt. Circularem motum, & porrectum, quanquam res diuerſæ ſunt, & inter ſe diſſimiles, tamen congruũt,
ut perficiant multa, quæ ad tractiones, & motus pertinent, neque circularem ſine porrecto ſtare poſſe: quœ
exponit dicens.
Id autem ut intelligatur, exponam.
Inducuntur uti centra axiculi in orbiculos, &
in trochleis
collocantur, per quos orbiculos funis circumactus, directis ductionibus, & in ſucula collocatus, ue-
ctium uerſationibus onerum facit egreſſus in altum, cuius ſuculæ cardines, uti centra porrecti in che-
lonijs, foraminibusq́; eius uectecs concluſi, capitibus ad circinum circumactis torni ratione uerſando
5550 faciunt onerum elationes.
collocantur, per quos orbiculos funis circumactus, directis ductionibus, & in ſucula collocatus, ue-
ctium uerſationibus onerum facit egreſſus in altum, cuius ſuculæ cardines, uti centra porrecti in che-
lonijs, foraminibusq́; eius uectecs concluſi, capitibus ad circinum circumactis torni ratione uerſando
5550 faciunt onerum elationes.
Inductione ostendit Vitr.
rectum, &
orbicularem motum in uerſandis machinis uirtutes habere coniun-
ctas, ac primum in trochleis, uectibus, & ſuculis. nanq́; radij, orbiculi, inuolutiones, motui rotundationis re-
ſpondent; funes, uectes, axes, porrectæ motioni inſeruiunt. postea in alijs organis ideam probat.
ctas, ac primum in trochleis, uectibus, & ſuculis. nanq́; radij, orbiculi, inuolutiones, motui rotundationis re-
ſpondent; funes, uectes, axes, porrectæ motioni inſeruiunt. postea in alijs organis ideam probat.
Quemadmodum etiam ferreus uectis cum eſt admotus ad onus, quod manuum multitudo non po-
teſt mouere, ſuppoſita uti centro cito porrecta preſsione, quod Græci υπομόχλιν appellant, & uectis
lingua, ſub onus ſubdita, caput eius unius hominis uiribus preſſum, id onus extollitur.
teſt mouere, ſuppoſita uti centro cito porrecta preſsione, quod Græci υπομόχλιν appellant, & uectis
lingua, ſub onus ſubdita, caput eius unius hominis uiribus preſſum, id onus extollitur.
Multas quæſtiones ad Ariſtotelis machinationem pertinentes ponit, ſolutiq́;
Vitruuius, breuitate mira.
Ideo conſiderandæ ſunt communes omnium regulæ, præſumptionesq́; ut illa, & alia intelligamus, fabricemus,
& iudicemus. In omni artificioſa motione quatuor conſideranda ſunt, onus, organum, uis, & mouens. Orga-
6660
Ideo conſiderandæ ſunt communes omnium regulæ, præſumptionesq́; ut illa, & alia intelligamus, fabricemus,
& iudicemus. In omni artificioſa motione quatuor conſideranda ſunt, onus, organum, uis, & mouens. Orga-
6660
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib