Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[161] Funium nodi.
[162] Scala in carcheſio poſita.
[163] Figura aniſocyclorum.
[164] Trochlearum ratio.
[165] B. ergata.C. trochlea ſuperior.D. ſucula.E. tigna.F. pondus.I. forcipes.G. ſucula.H. fibula.O. chelonia.P. uectes.S. carcheſia. S H C A D E F T I B G
[166] Trochleæ cum tympano.
[167] F. trochleaſuperior.L. trochlea inferior artemon dicta.†. onus.A. nectis.3. onus.1. hypomochlium.2. nectis, mochlium.V. ſpbœroma, œquipondium.Q S. lances.X. lances.K. anſa. examen.8. cuneus.7. 9. uectis.10. onus.H G. vectes.M. pondus.O N. colhlea.D. pali.L. locus artemonis.C. chelonia.F. regula.B. antarijunes.E. locus ductariorum funium ubifibulæx. libra ſuffulta. E B F H G 8 C N O K D L M † 6 7 10 x 3 2 1 R V S Q
[168] d a c b e
[Figure 169]
[Figure 170]
[171] A. aqua in arca œrea depreſſa.B. delſines ærei.C. modioli.D. Regulæ ſcalari forma.E. taxilli tribus digitis alti.F. catenæ cymbala tenentes.G. inſundibulum inuerſum.H. Fiſtulæ, per quas aer modiolorum ſubintrat infundibulum.I. uectes.K. manubria, quæ aperiunt nares ad tubulos.L. pinnæ ſub quibus lingulæ omnium organorum.O. regulæ inter tabulam quæ pinax dicitur & registrum.P. pinna depreſſa.Q. tabula.R. pinnarum forma ſeparata.S. lingulæ.T. ceruicula.V. aquaexpulſa.X. pars arcæ..... foraminaper quæ aer ad canna, fertur.
[Figure 172]
[Figure 173]
[Figure 174]
< >
page |< < (344) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div819" type="section" level="2" n="153">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25992" xml:space="preserve">
                <pb o="344" file="514.01.376" n="376" rhead="LIBER"/>
              occludunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25993" xml:space="preserve">Cæterum liquet binc etiamnum quam ob cauſam in diuerſa procedens nauigium plus ſpatij, quàm
                <lb/>
              @@mi palmula tranſmit@at. </s>
              <s xml:id="echoid-s25994" xml:space="preserve">Eadem enim magnitudo eadem ui mota in aere magis, quàm in aqua prouehitur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25995" xml:space="preserve">ſit a b. </s>
              <s xml:id="echoid-s25996" xml:space="preserve">remus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25997" xml:space="preserve">c. </s>
              <s xml:id="echoid-s25998" xml:space="preserve">ſcalmus, atque a. </s>
              <s xml:id="echoid-s25999" xml:space="preserve">remi manubrium, quod intra nauigium extat, atque b. </s>
              <s xml:id="echoid-s26000" xml:space="preserve">palmula. </s>
              <s xml:id="echoid-s26001" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quæting tur ſalo, itaque ſi a. </s>
              <s xml:id="echoid-s26002" xml:space="preserve">remi caput tranſlatum fuerit eò ubi d. </s>
              <s xml:id="echoid-s26003" xml:space="preserve">non erit b. </s>
              <s xml:id="echoid-s26004" xml:space="preserve">ubi e. </s>
              <s xml:id="echoid-s26005" xml:space="preserve">quando b e. </s>
              <s xml:id="echoid-s26006" xml:space="preserve">
                <lb/>
              par eſt lineæ a d. </s>
              <s xml:id="echoid-s26007" xml:space="preserve">eſſet nanque diuerſum ab eo palmæ extimo ſpatium æquale, uerum minus decurrit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26008" xml:space="preserve">erit
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.376-01" xlink:href="fig-514.01.376-01a" number="168">
                  <variables xml:id="echoid-variables116" xml:space="preserve">d a c b e</variables>
                </figure>
              gitur ubi f. </s>
              <s xml:id="echoid-s26009" xml:space="preserve">Quamobrem g. </s>
              <s xml:id="echoid-s26010" xml:space="preserve">punctum ſecat qui-
                <lb/>
              dem a b. </s>
              <s xml:id="echoid-s26011" xml:space="preserve">lineam ſed minime ſecundum c. </s>
              <s xml:id="echoid-s26012" xml:space="preserve">ut
                <lb/>
              potè cum aliquanto inferius ſit eo, palmulæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26013" xml:space="preserve">pro-
                <lb/>
              pinquius, minor enim est b f. </s>
              <s xml:id="echoid-s26014" xml:space="preserve">quemadmodum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26015" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-01" xlink:href="note-514.01.376-01a" xml:space="preserve">10</note>
              g f. </s>
              <s xml:id="echoid-s26016" xml:space="preserve">quàm d g. </s>
              <s xml:id="echoid-s26017" xml:space="preserve">nam trianguli ſimiles inter ſe ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26018" xml:space="preserve">immotum autem erit medium illud, in quo c. </s>
              <s xml:id="echoid-s26019" xml:space="preserve">ſi-
                <lb/>
              quidem b. </s>
              <s xml:id="echoid-s26020" xml:space="preserve">remi extremum, quod lauatur undis in auerſum a. </s>
              <s xml:id="echoid-s26021" xml:space="preserve">tendit, quod intra nauigium eſt, ſe a conce-
                <lb/>
              dit eo, ubi d. </s>
              <s xml:id="echoid-s26022" xml:space="preserve">quo circa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26023" xml:space="preserve">nauigium illuc tranſuehetur, quo remi ſcapulus fuerit deportatus. </s>
              <s xml:id="echoid-s26024" xml:space="preserve">Idipſum
                <lb/>
              quoque & </s>
              <s xml:id="echoid-s26025" xml:space="preserve">gubernaculum facit, præterquam quod nihil in anterior a mouendo nauigio confert, ſicuti diximus
                <lb/>
              ſupra, uerum puppim duntaxat, ultro citroq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26026" xml:space="preserve">in obliquum detorquet, hoc enim pacto prora in contrarium ſpe-
                <lb/>
              ctat. </s>
              <s xml:id="echoid-s26027" xml:space="preserve">Quamobrem qua parte gubernaculum carinæ alligatur, eam pro medio quodam molis dimounendæ ac-
                <lb/>
              @ipi debet, æque, atque ſcalmus in remo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26028" xml:space="preserve">At medium illud cedit, perinde ut clauus uerſatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s26029" xml:space="preserve">utique ſi intror-
                <lb/>
              ſum medium id obuertataur, ipſa etiam puppis eò tranſuehitur, prora uero m contra arium uergit, quippe cum
                <lb/>
              ipſa ſit in eodem, toatum nauigium ſimual deflectitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26030" xml:space="preserve">Quando igitur breuis motio a puppi facta fue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-02" xlink:href="note-514.01.376-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rit, ob nauis longitudinem, quæ eſt a puppi ad propram, extremitas proræ deſignabit maximam circunfe-
                <lb/>
              rentiæ partem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26031" xml:space="preserve">maiorem illa quam deſignaſſet longitudo a puppi ad malum, ideo recte fit ut gubernaculum,
                <lb/>
              quod eſt motionis principium, tanquam angulus in extremo collocetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s26032" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26033" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Eivsqve</emph>
              uela cum ſint, per altitudinem mediam mali pendentia non potendentia non poteſt habere nauis cele-
                <lb/>
              rem curſum: </s>
              <s xml:id="echoid-s26034" xml:space="preserve">cum autem in ſummo cacumine antennæ ſubductæ ſunt, tunc uehementiori progreditur
                <lb/>
              impetu, quod non proxime calcem mali, quod eſt loco centri. </s>
              <s xml:id="echoid-s26035" xml:space="preserve">Sed in ſummo longius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26036" xml:space="preserve">ab eo pro-
                <lb/>
              greſſa recipiunt in ſe uela uentum, itaque uti uectis ſub onere ſubiectus, ſi per medium premitur, du-
                <lb/>
              rior eſt, neque incumbit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26037" xml:space="preserve">Cum autem caput eius ſummum dedicitur, faciliter onus extollit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26038" xml:space="preserve">Simi-
                <lb/>
              liter uela cum ſunt per medium temperata, minorem habent uirtutem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26039" xml:space="preserve">Quę autem in capite mali
                <lb/>
              ſummo collocantur, diſcedentia longius a centro, non acriore ſed codem flatu preſsione cacuminis
                <lb/>
              uehementius congunt progredi nauem.</s>
              <s xml:id="echoid-s26040" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26041" xml:space="preserve">Sic Ariſtoteles quæſtione ſexta. </s>
              <s xml:id="echoid-s26042" xml:space="preserve">Cur quanto altius antennæ ſubductæ ſunt, tanto celerius nauigia currunt
                <lb/>
              eodem uelo, ac uento pari? </s>
              <s xml:id="echoid-s26043" xml:space="preserve">An quod malus quaſi uectis ſit, ac preß io statumen illud excauatum, cui malus
                <lb/>
              impactus eſt, mouendumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26044" xml:space="preserve">pondus naguigium, quod uero mouet quantum ſlatus capitur uelo; </s>
              <s xml:id="echoid-s26045" xml:space="preserve">ſed ſi eò faci-
                <lb/>
              lius citiusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26046" xml:space="preserve">uis eadem idem ponderis mouere ſolet, quo longius uectis fulchrum abſiſtet, ergo antennæ al-
                <lb/>
              tius ſubductæ efficiunt ut uelum etiam magis diſtet a carina, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26047" xml:space="preserve">imis stateuminibus, quæ preßionis uice
                <lb/>
              funguntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s26048" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26049" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Et</emph>
              remi circa ſcalmos ſtrophis religati, cum manibus impelluntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26050" xml:space="preserve">reducntur, extremis pro-
                <lb/>
              gredientibus a centro palmis in maris uadis, ſummam impulſu uehementi protrudunt porrectam na-
                <lb/>
              uem ſecante prora liquoris raritatem.</s>
              <s xml:id="echoid-s26051" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26052" xml:space="preserve">Remus est inſtar uectis, ſcalmus preſſio eſt, mare onus, ſcapus uectis alter eſt a ſcalmo ad mare, alter a ſcal-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-04" xlink:href="note-514.01.376-04a" xml:space="preserve">40</note>
              mo ad manubrium. </s>
              <s xml:id="echoid-s26053" xml:space="preserve">idem effectus qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s26054" xml:space="preserve">uectis est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26055" xml:space="preserve">libræ circa maiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26056" xml:space="preserve">minores ſcapos. </s>
              <s xml:id="echoid-s26057" xml:space="preserve">Quærit igitur
                <lb/>
              Aristoteles quæstione quarta. </s>
              <s xml:id="echoid-s26058" xml:space="preserve">cur maxime nauim pellunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s26059" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26060" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Onervm</emph>
              ucro maxima pondera cum feruntur a phalangarijs exaphoris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26061" xml:space="preserve">tetraphoris, exami-
                <lb/>
              nantur per ipſa media centra phalangarum, uti indiuiſi oneris ſolido pondere, certa quadam diuiſio-
                <lb/>
              nis ratione æquas partes collis ſinguli ferant operarij. </s>
              <s xml:id="echoid-s26062" xml:space="preserve">Mediæ enim partes phalangarum, quibus lora
                <lb/>
              tetraphororum inuehuntur, clauis ſunt finitæ, ne labantur in unam uel alteram parteim. </s>
              <s xml:id="echoid-s26063" xml:space="preserve">Cum enim
                <lb/>
              extra finem centri promouentur, premunt eius collum, ad quem propius acceſſerunt, quemadmo-
                <lb/>
              dum in ſtatera æquipondium cum examine progreditur ad fines ponderationum.</s>
              <s xml:id="echoid-s26064" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26065" xml:space="preserve">Quærit Ariſtoteles nona & </s>
              <s xml:id="echoid-s26066" xml:space="preserve">uigeſima quæſtione, cur cum duo homines par onus phalangant, ligno, uel alio
                <lb/>
              quopiam id generis haud pro rata parte opprimuntur, ſi pondus a medio recedens alterutram in partem de-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-05" xlink:href="note-514.01.376-05a" xml:space="preserve">50</note>
              clinat, uerum ea ſarcina tãto magis urgetur, quanto ferentem propius accedit? </s>
              <s xml:id="echoid-s26067" xml:space="preserve">an quoniam (reſpondet) palan-
                <lb/>
              ca illorum, qui huiuſmodi uectur æ dant operam, fit uectis, at que onus ipſum preßio, qui uero ſuccollantium est
                <lb/>
              oneri uicinior, pondus alias mouendum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26068" xml:space="preserve">alter, quod mouet. </s>
              <s xml:id="echoid-s26069" xml:space="preserve">Sed hic quo longius onere abſistit, eò facilius
                <lb/>
              dimouet, ſuumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26070" xml:space="preserve">inferendo conſortem magis premens adigit ſolo: </s>
              <s xml:id="echoid-s26071" xml:space="preserve">ut pote cum onus impoſitum collo eiuſmodi,
                <lb/>
              proindeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26072" xml:space="preserve">preſſionis uicem gerens, contra nitatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26073" xml:space="preserve">At cum onus iuxta medium hastilis collocatur, neuter ma-
                <lb/>
              gis alterum grauat, aut emouet, immo uterque utrique fit æquabiliter pondus. </s>
              <s xml:id="echoid-s26074" xml:space="preserve">Phalangarij baiuli ſunt a
                <lb/>
              phalangis teretibus fustibus, quibus onera feruntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26075" xml:space="preserve">qui ſi ſeni ſunt, exaphori, ſi quaternia, tetraphori no-
                <lb/>
              minantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s26076" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26077" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Eadem</emph>
              ratione iumenta, cum iuga eorum ſubiugiorum loris per medium temperantur, ęqua-
                <lb/>
              liter trahunt onera; </s>
              <s xml:id="echoid-s26078" xml:space="preserve">cum autem impates ſunt eorum uirtutes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26079" xml:space="preserve">unum plus ualendo premit alterum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-06" xlink:href="note-514.01.376-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>