Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (344) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div819" type="section" level="2" n="153">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s25992" xml:space="preserve">
                <pb o="344" file="514.01.376" n="376" rhead="LIBER"/>
              occludunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s25993" xml:space="preserve">Cæterum liquet binc etiamnum quam ob cauſam in diuerſa procedens nauigium plus ſpatij, quàm
                <lb/>
              @@mi palmula tranſmit@at. </s>
              <s xml:id="echoid-s25994" xml:space="preserve">Eadem enim magnitudo eadem ui mota in aere magis, quàm in aqua prouehitur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s25995" xml:space="preserve">ſit a b. </s>
              <s xml:id="echoid-s25996" xml:space="preserve">remus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s25997" xml:space="preserve">c. </s>
              <s xml:id="echoid-s25998" xml:space="preserve">ſcalmus, atque a. </s>
              <s xml:id="echoid-s25999" xml:space="preserve">remi manubrium, quod intra nauigium extat, atque b. </s>
              <s xml:id="echoid-s26000" xml:space="preserve">palmula. </s>
              <s xml:id="echoid-s26001" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quæting tur ſalo, itaque ſi a. </s>
              <s xml:id="echoid-s26002" xml:space="preserve">remi caput tranſlatum fuerit eò ubi d. </s>
              <s xml:id="echoid-s26003" xml:space="preserve">non erit b. </s>
              <s xml:id="echoid-s26004" xml:space="preserve">ubi e. </s>
              <s xml:id="echoid-s26005" xml:space="preserve">quando b e. </s>
              <s xml:id="echoid-s26006" xml:space="preserve">
                <lb/>
              par eſt lineæ a d. </s>
              <s xml:id="echoid-s26007" xml:space="preserve">eſſet nanque diuerſum ab eo palmæ extimo ſpatium æquale, uerum minus decurrit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26008" xml:space="preserve">erit
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.376-01" xlink:href="fig-514.01.376-01a" number="168">
                  <variables xml:id="echoid-variables116" xml:space="preserve">d a c b e</variables>
                </figure>
              gitur ubi f. </s>
              <s xml:id="echoid-s26009" xml:space="preserve">Quamobrem g. </s>
              <s xml:id="echoid-s26010" xml:space="preserve">punctum ſecat qui-
                <lb/>
              dem a b. </s>
              <s xml:id="echoid-s26011" xml:space="preserve">lineam ſed minime ſecundum c. </s>
              <s xml:id="echoid-s26012" xml:space="preserve">ut
                <lb/>
              potè cum aliquanto inferius ſit eo, palmulæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26013" xml:space="preserve">pro-
                <lb/>
              pinquius, minor enim est b f. </s>
              <s xml:id="echoid-s26014" xml:space="preserve">quemadmodum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26015" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-01" xlink:href="note-514.01.376-01a" xml:space="preserve">10</note>
              g f. </s>
              <s xml:id="echoid-s26016" xml:space="preserve">quàm d g. </s>
              <s xml:id="echoid-s26017" xml:space="preserve">nam trianguli ſimiles inter ſe ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26018" xml:space="preserve">immotum autem erit medium illud, in quo c. </s>
              <s xml:id="echoid-s26019" xml:space="preserve">ſi-
                <lb/>
              quidem b. </s>
              <s xml:id="echoid-s26020" xml:space="preserve">remi extremum, quod lauatur undis in auerſum a. </s>
              <s xml:id="echoid-s26021" xml:space="preserve">tendit, quod intra nauigium eſt, ſe a conce-
                <lb/>
              dit eo, ubi d. </s>
              <s xml:id="echoid-s26022" xml:space="preserve">quo circa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26023" xml:space="preserve">nauigium illuc tranſuehetur, quo remi ſcapulus fuerit deportatus. </s>
              <s xml:id="echoid-s26024" xml:space="preserve">Idipſum
                <lb/>
              quoque & </s>
              <s xml:id="echoid-s26025" xml:space="preserve">gubernaculum facit, præterquam quod nihil in anterior a mouendo nauigio confert, ſicuti diximus
                <lb/>
              ſupra, uerum puppim duntaxat, ultro citroq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26026" xml:space="preserve">in obliquum detorquet, hoc enim pacto prora in contrarium ſpe-
                <lb/>
              ctat. </s>
              <s xml:id="echoid-s26027" xml:space="preserve">Quamobrem qua parte gubernaculum carinæ alligatur, eam pro medio quodam molis dimounendæ ac-
                <lb/>
              @ipi debet, æque, atque ſcalmus in remo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26028" xml:space="preserve">At medium illud cedit, perinde ut clauus uerſatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s26029" xml:space="preserve">utique ſi intror-
                <lb/>
              ſum medium id obuertataur, ipſa etiam puppis eò tranſuehitur, prora uero m contra arium uergit, quippe cum
                <lb/>
              ipſa ſit in eodem, toatum nauigium ſimual deflectitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26030" xml:space="preserve">Quando igitur breuis motio a puppi facta fue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-02" xlink:href="note-514.01.376-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rit, ob nauis longitudinem, quæ eſt a puppi ad propram, extremitas proræ deſignabit maximam circunfe-
                <lb/>
              rentiæ partem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26031" xml:space="preserve">maiorem illa quam deſignaſſet longitudo a puppi ad malum, ideo recte fit ut gubernaculum,
                <lb/>
              quod eſt motionis principium, tanquam angulus in extremo collocetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s26032" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26033" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Eivsqve</emph>
              uela cum ſint, per altitudinem mediam mali pendentia non potendentia non poteſt habere nauis cele-
                <lb/>
              rem curſum: </s>
              <s xml:id="echoid-s26034" xml:space="preserve">cum autem in ſummo cacumine antennæ ſubductæ ſunt, tunc uehementiori progreditur
                <lb/>
              impetu, quod non proxime calcem mali, quod eſt loco centri. </s>
              <s xml:id="echoid-s26035" xml:space="preserve">Sed in ſummo longius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26036" xml:space="preserve">ab eo pro-
                <lb/>
              greſſa recipiunt in ſe uela uentum, itaque uti uectis ſub onere ſubiectus, ſi per medium premitur, du-
                <lb/>
              rior eſt, neque incumbit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26037" xml:space="preserve">Cum autem caput eius ſummum dedicitur, faciliter onus extollit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26038" xml:space="preserve">Simi-
                <lb/>
              liter uela cum ſunt per medium temperata, minorem habent uirtutem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26039" xml:space="preserve">Quę autem in capite mali
                <lb/>
              ſummo collocantur, diſcedentia longius a centro, non acriore ſed codem flatu preſsione cacuminis
                <lb/>
              uehementius congunt progredi nauem.</s>
              <s xml:id="echoid-s26040" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26041" xml:space="preserve">Sic Ariſtoteles quæſtione ſexta. </s>
              <s xml:id="echoid-s26042" xml:space="preserve">Cur quanto altius antennæ ſubductæ ſunt, tanto celerius nauigia currunt
                <lb/>
              eodem uelo, ac uento pari? </s>
              <s xml:id="echoid-s26043" xml:space="preserve">An quod malus quaſi uectis ſit, ac preß io statumen illud excauatum, cui malus
                <lb/>
              impactus eſt, mouendumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26044" xml:space="preserve">pondus naguigium, quod uero mouet quantum ſlatus capitur uelo; </s>
              <s xml:id="echoid-s26045" xml:space="preserve">ſed ſi eò faci-
                <lb/>
              lius citiusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26046" xml:space="preserve">uis eadem idem ponderis mouere ſolet, quo longius uectis fulchrum abſiſtet, ergo antennæ al-
                <lb/>
              tius ſubductæ efficiunt ut uelum etiam magis diſtet a carina, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26047" xml:space="preserve">imis stateuminibus, quæ preßionis uice
                <lb/>
              funguntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s26048" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26049" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Et</emph>
              remi circa ſcalmos ſtrophis religati, cum manibus impelluntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26050" xml:space="preserve">reducntur, extremis pro-
                <lb/>
              gredientibus a centro palmis in maris uadis, ſummam impulſu uehementi protrudunt porrectam na-
                <lb/>
              uem ſecante prora liquoris raritatem.</s>
              <s xml:id="echoid-s26051" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26052" xml:space="preserve">Remus est inſtar uectis, ſcalmus preſſio eſt, mare onus, ſcapus uectis alter eſt a ſcalmo ad mare, alter a ſcal-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-04" xlink:href="note-514.01.376-04a" xml:space="preserve">40</note>
              mo ad manubrium. </s>
              <s xml:id="echoid-s26053" xml:space="preserve">idem effectus qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s26054" xml:space="preserve">uectis est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26055" xml:space="preserve">libræ circa maiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26056" xml:space="preserve">minores ſcapos. </s>
              <s xml:id="echoid-s26057" xml:space="preserve">Quærit igitur
                <lb/>
              Aristoteles quæstione quarta. </s>
              <s xml:id="echoid-s26058" xml:space="preserve">cur maxime nauim pellunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s26059" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26060" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Onervm</emph>
              ucro maxima pondera cum feruntur a phalangarijs exaphoris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26061" xml:space="preserve">tetraphoris, exami-
                <lb/>
              nantur per ipſa media centra phalangarum, uti indiuiſi oneris ſolido pondere, certa quadam diuiſio-
                <lb/>
              nis ratione æquas partes collis ſinguli ferant operarij. </s>
              <s xml:id="echoid-s26062" xml:space="preserve">Mediæ enim partes phalangarum, quibus lora
                <lb/>
              tetraphororum inuehuntur, clauis ſunt finitæ, ne labantur in unam uel alteram parteim. </s>
              <s xml:id="echoid-s26063" xml:space="preserve">Cum enim
                <lb/>
              extra finem centri promouentur, premunt eius collum, ad quem propius acceſſerunt, quemadmo-
                <lb/>
              dum in ſtatera æquipondium cum examine progreditur ad fines ponderationum.</s>
              <s xml:id="echoid-s26064" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26065" xml:space="preserve">Quærit Ariſtoteles nona & </s>
              <s xml:id="echoid-s26066" xml:space="preserve">uigeſima quæſtione, cur cum duo homines par onus phalangant, ligno, uel alio
                <lb/>
              quopiam id generis haud pro rata parte opprimuntur, ſi pondus a medio recedens alterutram in partem de-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-05" xlink:href="note-514.01.376-05a" xml:space="preserve">50</note>
              clinat, uerum ea ſarcina tãto magis urgetur, quanto ferentem propius accedit? </s>
              <s xml:id="echoid-s26067" xml:space="preserve">an quoniam (reſpondet) palan-
                <lb/>
              ca illorum, qui huiuſmodi uectur æ dant operam, fit uectis, at que onus ipſum preßio, qui uero ſuccollantium est
                <lb/>
              oneri uicinior, pondus alias mouendum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26068" xml:space="preserve">alter, quod mouet. </s>
              <s xml:id="echoid-s26069" xml:space="preserve">Sed hic quo longius onere abſistit, eò facilius
                <lb/>
              dimouet, ſuumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26070" xml:space="preserve">inferendo conſortem magis premens adigit ſolo: </s>
              <s xml:id="echoid-s26071" xml:space="preserve">ut pote cum onus impoſitum collo eiuſmodi,
                <lb/>
              proindeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26072" xml:space="preserve">preſſionis uicem gerens, contra nitatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26073" xml:space="preserve">At cum onus iuxta medium hastilis collocatur, neuter ma-
                <lb/>
              gis alterum grauat, aut emouet, immo uterque utrique fit æquabiliter pondus. </s>
              <s xml:id="echoid-s26074" xml:space="preserve">Phalangarij baiuli ſunt a
                <lb/>
              phalangis teretibus fustibus, quibus onera feruntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26075" xml:space="preserve">qui ſi ſeni ſunt, exaphori, ſi quaternia, tetraphori no-
                <lb/>
              minantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s26076" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26077" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Eadem</emph>
              ratione iumenta, cum iuga eorum ſubiugiorum loris per medium temperantur, ęqua-
                <lb/>
              liter trahunt onera; </s>
              <s xml:id="echoid-s26078" xml:space="preserve">cum autem impates ſunt eorum uirtutes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26079" xml:space="preserve">unum plus ualendo premit alterum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.376-06" xlink:href="note-514.01.376-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>