Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of Notes
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 339
[out of range]
>
[Note]
Page: 93
[Note]
Page: 93
[Note]
Page: 94
[Note]
Page: 94
[Note]
Page: 94
[Note]
Page: 94
[Note]
Page: 94
[Note]
Page: 94
[Note]
Page: 95
[Note]
Page: 95
[Note]
Page: 95
[Note]
Page: 95
[Note]
Page: 95
[Note]
Page: 95
[Note]
Page: 96
[Note]
Page: 96
[Note]
Page: 96
[Note]
Page: 96
[Note]
Page: 96
[Note]
Page: 96
[Note]
Page: 97
[Note]
Page: 97
[Note]
Page: 97
[Note]
Page: 97
[Note]
Page: 97
[Note]
Page: 97
[Note]
Page: 98
[Note]
Page: 98
[Note]
Page: 98
[Note]
Page: 98
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 339
[out of range]
>
page
|<
<
(345)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div819
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
153
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26079
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
345
"
file
="
514.01.377
"
n
="
377
"
rhead
="
DECIMVS.
"/>
loro traiecto fit una pars iugi longior, quæ imbecilliori au x iliatur iumento. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26080
"
xml:space
="
preserve
">Ita in phalangis, ut
<
lb
/>
in iugis, cum in medio lora non ſunt collocata, ſed eam partem, qua progreditur lorum, a medio
<
lb
/>
centro breuiorem eſſicit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26081
"
xml:space
="
preserve
">altera longiorem, ea ratione, ſi per id centrum, quo loci perductum eſt
<
lb
/>
lorum, utraque capita circumagentur, longior pars ampliorem, breouir minorem aget circinationem,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26082
"
xml:space
="
preserve
">quemadmodum minores rotæ duriores, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26083
"
xml:space
="
preserve
">difficiliores habent motus, ſic phalanga, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26084
"
xml:space
="
preserve
">iuga, in qui-
<
lb
/>
bus partibus habent minora ab centro ad capita interualla, premunt duriter colla, quæ autem longio-
<
lb
/>
ra habent ab eodem centro ſpatia, leuant, oneribus extrahentes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26085
"
xml:space
="
preserve
">ferentes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26086
"
xml:space
="
preserve
">Cum hæc ita ad centrum
<
lb
/>
porrectionibus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26087
"
xml:space
="
preserve
">circinationibus receperint motus, tum uero etiam ploſtra, rhedæ, tympana, rotæ
<
lb
/>
cohleæ, ſcorpiones, baliſtæ, prela, cæteręq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26088
"
xml:space
="
preserve
">machinæ ijsdem rationibus per porrectum centrum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26089
"
xml:space
="
preserve
">ro-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.377-01
"
xlink:href
="
note-514.01.377-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
tationem circini uerſatæ, faciunt ad propoſitum effectus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26090
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s26091
"
xml:space
="
preserve
">Documentum hoc pulcherrimum reliquit Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26092
"
xml:space
="
preserve
">porrectum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26093
"
xml:space
="
preserve
">circularem motum eſſe omnium machina-
<
lb
/>
tionum principia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26094
"
xml:space
="
preserve
">qui in eo genere internoſcet, quid oneri reſpondeat, pro quo ſit uectis, quale ſit hypomo-
<
lb
/>
chlium, unde uis mouens habeatur, eum omnibus propoſitis ea de re, quæstionibus ſatisfacturum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26095
"
xml:space
="
preserve
">Restat au-
<
lb
/>
tem, ut aliquid de rotis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26096
"
xml:space
="
preserve
">cochleis dicamus, in quibus maximæ inſunt uirtutes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26097
"
xml:space
="
preserve
">penè incredibiles motio-
<
lb
/>
num rationes, ut Cardanus docet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26098
"
xml:space
="
preserve
">Cochleæ ſimilibus rationibus perficiuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26099
"
xml:space
="
preserve
">Eſto cochlea A E. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26100
"
xml:space
="
preserve
">tan-
<
lb
/>
quam fœmina, maſculus uero C D. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26101
"
xml:space
="
preserve
">qui circumuertitur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26102
"
xml:space
="
preserve
">Eſto manubrium maſculo coniunctum E F. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26103
"
xml:space
="
preserve
">quod
<
lb
/>
axe uertitur G H. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26104
"
xml:space
="
preserve
">quàm facillime ob uectium rationem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26105
"
xml:space
="
preserve
">Appendatur ab imo maſculi onus librarum cen-
<
lb
/>
tum, quod ſit M. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26106
"
xml:space
="
preserve
">verſando igitur axem G H. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26107
"
xml:space
="
preserve
">Extolletur k L. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26108
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26109
"
xml:space
="
preserve
">vnus M, ſubleuabitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26110
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26111
"
xml:space
="
preserve
">contra-
<
lb
/>
rio modo uerſatione eiuſdem axis propelletur k L, inflectetq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26112
"
xml:space
="
preserve
">ferrum obiectum immenſæ craſſitudinis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26113
"
xml:space
="
preserve
">Re-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.377-02
"
xlink:href
="
note-514.01.377-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
liquum eſt ut ostendamus, quod onus M, moueri poſſit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26114
"
xml:space
="
preserve
">quaratione id efficiatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26115
"
xml:space
="
preserve
">nam cum uerbi gratia
<
lb
/>
centum millia pondo ſit in L, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26116
"
xml:space
="
preserve
">cum ſpira quæq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26117
"
xml:space
="
preserve
">ſuam oneris partem ſuſtineat, ſi erunt decem ſpiræ in ſin-
<
lb
/>
gulis, erunt decem millia ponderis, uerum in qualibet ſpira tantum ponderant decem mille libræ, quanta est
<
lb
/>
proportio rotunditatis ad funam, cui ſuſpenditur onus M. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26118
"
xml:space
="
preserve
">quanto igitur in C D, plures fuerint ſpiræ ac
<
lb
/>
circulo proximiores, tum maiores, eo M, pondus leuius reddetur, motusq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26119
"
xml:space
="
preserve
">facilior, ac quanto facilior eo
<
lb
/>
tardior, igitur in ſpatio duorum cubitorum cochlea fieri potest, tam latis, ac humilibus ſpiris ut M. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26120
"
xml:space
="
preserve
">pon-
<
lb
/>
dus a decenni puero facile ſurſum trahatur, uerum ( ut dixi ) quo facilius, eo lentius mouebitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26121
"
xml:space
="
preserve
">cum igi-
<
lb
/>
tur tractum fuerit iuxta L K, longitudinem, oportebit M, ſuſpendi his, quæmachinam ſuſtinent in N & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26122
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
O. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26123
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26124
"
xml:space
="
preserve
">tunc, iterum emiſſa contrario motu K L, adijcimus pondus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26125
"
xml:space
="
preserve
">Rurſumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26126
"
xml:space
="
preserve
">trahemus, eleuabimusq;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26127
"
xml:space
="
preserve
">ſpatio K L. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26128
"
xml:space
="
preserve
">donec nectendo ſæpius e mari, uel e flumine, pondusve aliud immenſum extrahemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26129
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.377-03
"
xlink:href
="
note-514.01.377-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
Hæc cardanus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26130
"
xml:space
="
preserve
">de cochleis, qui etiam ad currus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26131
"
xml:space
="
preserve
">rotas tranſiens dicit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26132
"
xml:space
="
preserve
">Qui currus altas habent rotas,
<
lb
/>
in molli ſolo facillime, ac celerrime mouentur, quod hærens lutum rotarum minimam occupet partem: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26133
"
xml:space
="
preserve
">atque
<
lb
/>
ideo parum impediat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26134
"
xml:space
="
preserve
">Semper etiam maior rota celerius ſpatium ſuper at, ubi ferendo ſufficiat oneri. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26135
"
xml:space
="
preserve
">Quin-
<
lb
/>
to etiam pauciores, eo perficitur celerius iter. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26136
"
xml:space
="
preserve
">Nam plures, ſi paruæ ſunt, minore ambitu minus conficiunt
<
lb
/>
ſpatij, ſi magnæ addunt uiribus grauitatem, nec tamen plus amplectuntur ſpatij, hinc ad motiones tardæſunt,
<
lb
/>
quamobrem Imperatores Remani Eſſedæ ideſt curru duarum magnarum rotarum uehebantur, nam ubi onus
<
lb
/>
non nimis graue eſt, aut pluribus equis trahitur, aut celerius iter agitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26137
"
xml:space
="
preserve
">Hac de cauſa noſtræ machinæpi-
<
lb
/>
robaliſtæ, quæ maxima habent onera duabus rotis trahuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26138
"
xml:space
="
preserve
">In ſolido uero plures rotæ eædemq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26139
"
xml:space
="
preserve
">paruæ
<
lb
/>
ad facilitatem faciunt, diuiditur enim onus per rotas, unde additio, non multiplicatio fit earum proportio-
<
lb
/>
num. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26140
"
xml:space
="
preserve
">Ecce exemplum ſi ſex duplæ inuicem multiplicentur, rationem reddunt quam habent ſexaginta qua-
<
lb
/>
tuor ad unum, eædem ſimul cunctæ duodecuplam conſtituunt, nanque magnum eſt diſcrimen, inter multipli-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.377-04
"
xlink:href
="
note-514.01.377-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
cationem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26141
"
xml:space
="
preserve
">additionem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26142
"
xml:space
="
preserve
">Quod igitur una rota pondus refert 64, ſex in rotis duodecim tantum æquiualet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26143
"
xml:space
="
preserve
">Sed neſcio ego an Cardani opinio ſuos habeat numeros.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26144
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div831
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
154
">
<
head
xml:id
="
echoid-head162
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">De organorum ad aquam hauriendam generibus, & pri-
<
lb
/>
mum de tympano. # Cap. IX.</
head
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26145
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Nvnc</
emph
>
de organis, quæ ad hauriendam aquam inuenta ſunt, quemadmodum uarijs generi-
<
lb
/>
bus comparentur, exponam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26146
"
xml:space
="
preserve
">Et primum dicam de tympano. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26147
"
xml:space
="
preserve
">Id autem non alte tollit
<
lb
/>
aquam, ſed exhaurit expeditiſsime multitudinem magnam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26148
"
xml:space
="
preserve
">Fit axis ad tornum aut ad
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.377-05
"
xlink:href
="
note-514.01.377-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
circinum fabricatus capitibus lamina ferratis, habens in medio circa ſe tympanum ex ta-
<
lb
/>
bulis inter ſe coagmentatis, collocaturq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26149
"
xml:space
="
preserve
">in ſtipitibus habentibus in ſe ſub capite axis ferreas laminas.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26150
"
xml:space
="
preserve
">In eius tympani cauo interponuntur octo tabulæ tranſuerſæ, tangentes axem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26151
"
xml:space
="
preserve
">extremam tympa-
<
lb
/>
ni circuitionem, quæ diuidunt æqualia in tympano ſpatia. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26152
"
xml:space
="
preserve
">circa fron@em eius figuntur tabulæ, reli-
<
lb
/>
ctis ſemipedalibus aperturis ad aquam intra concipiendam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26153
"
xml:space
="
preserve
">Item ſecundum axem columbaria fiunt,
<
lb
/>
excauata in ſingulis ſpatijs ex una parte. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26154
"
xml:space
="
preserve
">Id autem cum eſt nauali ratione picatum, hominibus cal-
<
lb
/>
cantibus uerſatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26155
"
xml:space
="
preserve
">hauriendo aquam per aperturas, quæ ſuntin frontibus tympani, reddit eam per
<
lb
/>
columbaria ſecundum axem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26156
"
xml:space
="
preserve
">Ita ſuppoſito labro ligneo, habente unà ſecum coniunctum canalem,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26157
"
xml:space
="
preserve
">hortis ad irrigandum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26158
"
xml:space
="
preserve
">ſalinis ad temperandum prębetur aquæ multitudo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26159
"
xml:space
="
preserve
">Cum autem altius ex-
<
lb
/>
tollendum erit, eadem ratio commutabitur ſic. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26160
"
xml:space
="
preserve
">Rota fiet circum axem eadem magnitudine, ut ad al-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.377-06
"
xlink:href
="
note-514.01.377-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>