Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (346) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div831" type="section" level="2" n="154">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26160" xml:space="preserve">
                <pb o="346" file="514.01.378" n="378" rhead="LIBER"/>
              titudinem, qua opus fuerit, conuenire poſsit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26161" xml:space="preserve">Circum extremum latus rotæ figentur modioli qua-
                <lb/>
              drati, pice & </s>
              <s xml:id="echoid-s26162" xml:space="preserve">cera ſolidati. </s>
              <s xml:id="echoid-s26163" xml:space="preserve">Ita cum rota a calcantibus uerſabitur, modioli pleni ad ſummum elati,
                <lb/>
              rurſus ad imum reuertentes, infundent in caſtellum ipſi per ſe, quod extulerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26164" xml:space="preserve">Sin autem magis
                <lb/>
              altis locis erit præbendum, in eiuſdem rotæ axe inuoluta duplex ferrea catena, demiſſaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26165" xml:space="preserve">ad imum
                <lb/>
              libramentum collocabitur, habens ſitulos pendentes æreos congiales, ita uerſatio rotæ catenam in
                <lb/>
              axem inuoluendo, effert ſitulos in ſummum, qui cum ſuper axem peruehentur, cogentur inuerti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26166" xml:space="preserve">
                <lb/>
              infundere in caſtellum id aquæ, quod extulerunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s26167" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div833" type="section" level="2" n="155">
            <head xml:id="echoid-head163" style="it" xml:space="preserve">De rotis, & tympanis ad molendam farinam. # Cap. X.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26168" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">FIvnt</emph>
              etiam in fluminibus rotæ eiſdem rationibus, quibus ſupraſcriptum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26169" xml:space="preserve">Circa earum
                <lb/>
              frontes aſſiguntur pinnæ, quæ cum percutiuntur ab impetu fluminis, cogune progredien
                <lb/>
              tes uerſarirotam: </s>
              <s xml:id="echoid-s26170" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s26171" xml:space="preserve">ita modiolis aquam haurientes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26172" xml:space="preserve">in ſummum referentes, ſine ope-
                <lb/>
              rarum calcatura, ipſius fluminis impulſu uerſatæ, præſtant quod opus eſt, ad uſum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26173" xml:space="preserve">Eadem ratione etiam uerſantur hydraulæ, in quibus eadem ſunt omnia, præterquam quod in uno
                <lb/>
              capite axis habent tympanum dentatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26174" xml:space="preserve">incluſum; </s>
              <s xml:id="echoid-s26175" xml:space="preserve">id autem ad perpendiculum collocatum in
                <lb/>
              cultrum, uerſatur cum rota pariter. </s>
              <s xml:id="echoid-s26176" xml:space="preserve">Secundum id tympanum, maius item dentatum planum eſt col-
                <lb/>
              locatum, quo continetur axis, habens in ſummo capite ſubſcudem ferream, qua mola continetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26177" xml:space="preserve">
                <lb/>
              @ta dentes eius tympanis, quod eſtin axe incluſum, impellendo dentes tympani plani, cogunt fieri
                <lb/>
              molarum circinationem, in qua machina impendens infundibulum, ſubminiſtrat molis frumentum,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.378-02" xlink:href="note-514.01.378-02a" xml:space="preserve">20</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s26178" xml:space="preserve">eadem uerſatione ſubigitur farina.</s>
              <s xml:id="echoid-s26179" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div835" type="section" level="2" n="156">
            <head xml:id="echoid-head164" style="it" xml:space="preserve">De Cochlea, quæ magnam copiam extollit aquæ, ſed non
              <lb/>
            tam alte. # Cap. XI.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26180" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">ESt</emph>
              autem etiam cochleæ ratio, quæ magnam uim haurit quæ, ſed non tam alte tollit,
                <lb/>
              quàm rota. </s>
              <s xml:id="echoid-s26181" xml:space="preserve">Eius autem ratio ſic expeditur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26182" xml:space="preserve">Tignum ſumitur, cuius tigni quanta fuerit
                <lb/>
              pedum longitudo, tanta digitorum expeditur craſsitudo: </s>
              <s xml:id="echoid-s26183" xml:space="preserve">id ad circinum rotundatur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26184" xml:space="preserve">In capitibus circino diuiduntur circinationes eorum tetrantibus in partes quatuor, uel
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.378-03" xlink:href="note-514.01.378-03a" xml:space="preserve">30</note>
              octantibus in partes octo ductis lineis: </s>
              <s xml:id="echoid-s26185" xml:space="preserve">eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26186" xml:space="preserve">lineæ ita collocentur, ut in plano poſito tigno ad libellã,
                <lb/>
              utriuſque capitis clineæ inter ſe reſpondeant ad perpendiculum: </s>
              <s xml:id="echoid-s26187" xml:space="preserve">ab his deinde a capite ad alterum ca-
                <lb/>
              put lineæ perducantur conuentientes, uti quàm magna erit pars octaua circinationis tigni, tam magnis
                <lb/>
              ſpatijs diſtent ſecundum lat
                <unsure/>
              itudinem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26188" xml:space="preserve">Sic & </s>
              <s xml:id="echoid-s26189" xml:space="preserve">in rotundatione & </s>
              <s xml:id="echoid-s26190" xml:space="preserve">in longitudine æqualia ſpatia fient.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26191" xml:space="preserve">Ita quo loci deſcribuntur lineæ, quæ ſunt in longitudine ſpectantes, faciendæ decuſſationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26192" xml:space="preserve">in de-
                <lb/>
              cuſſationibus finita puncta. </s>
              <s xml:id="echoid-s26193" xml:space="preserve">His ita emendate deſcrip@s, ſumitur ſalignea tenuis, aute de uitici ſecta
                <lb/>
              regula, quæ uncta liquida pice figitur in primo decuſsis puncto: </s>
              <s xml:id="echoid-s26194" xml:space="preserve">deinde traijcitur oblique ad inſequẽ-
                <lb/>
              tes longitudines, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26195" xml:space="preserve">circuitiones decuſsium: </s>
              <s xml:id="echoid-s26196" xml:space="preserve">Et ita ex ordines progrediens, ſingula puncta prætereun-
                <lb/>
              do, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26197" xml:space="preserve">circuminuoluendo, collocatur in ſingulis decuſſationibus: </s>
              <s xml:id="echoid-s26198" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s26199" xml:space="preserve">ita peruenit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26200" xml:space="preserve">figitur ad eam
                <lb/>
              lineam, recedens a primo in octauum punctum, in qua prima pars eius eſt fixa. </s>
              <s xml:id="echoid-s26201" xml:space="preserve">Eo modo quanto
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.378-04" xlink:href="note-514.01.378-04a" xml:space="preserve">40</note>
              progreditur oblique per ſpatium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26202" xml:space="preserve">per octo puncta, tantundem in longitudine procedit ad octa=
                <lb/>
              uum punctum. </s>
              <s xml:id="echoid-s26203" xml:space="preserve">Eadem ratione per omne ſpatium longitudinis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26204" xml:space="preserve">rotunditatis ſingulis decuſſationi-
                <lb/>
              bus obliquæ ſixæ regulæ, per octo craſsitudinis diuiſiones inuolutos faciũt canales, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26205" xml:space="preserve">iuſtam cochleæ
                <lb/>
              naturalemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26206" xml:space="preserve">imitationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26207" xml:space="preserve">Ita per id ueſtigium aliæ ſuper alias figuntur unctæ pice liquida, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26208" xml:space="preserve">exag-
                <lb/>
              gerantur ad id, ut longitudinis, octaua pars fiat ſumma craſsitudo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26209" xml:space="preserve">Supra eas circundantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26210" xml:space="preserve">figun-
                <lb/>
              tur tabulæ, quæ pertegant eam inuolutionem: </s>
              <s xml:id="echoid-s26211" xml:space="preserve">tunc eæ tabulæ pice ſaturan@ur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26212" xml:space="preserve">laminis ferreis colli-
                <lb/>
              gantur, ut ab aquæ ui ne diſſoluantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26213" xml:space="preserve">Capita tigni ferreis clauis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26214" xml:space="preserve">laminis continentur, ijsq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26215" xml:space="preserve">infigun-
                <lb/>
              tur ſtyli ferrei. </s>
              <s xml:id="echoid-s26216" xml:space="preserve">Dextra autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26217" xml:space="preserve">ſiniſtra cochleam tigna collocantur, in capitibus utraque parte ha-
                <lb/>
              bentia tranſuerſaria confixa. </s>
              <s xml:id="echoid-s26218" xml:space="preserve">In his foramina ferrea ſunt incluſa, inq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26219" xml:space="preserve">ea inducuntur ſtyli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26220" xml:space="preserve">ita co-
                <lb/>
              chlea hominibus calcantibus facit uerſationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s26221" xml:space="preserve">Erectio autem eius ad inclinationem ſic erit collo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.378-05" xlink:href="note-514.01.378-05a" xml:space="preserve">50</note>
              canda. </s>
              <s xml:id="echoid-s26222" xml:space="preserve">uti quemadmodum pythagoricum trigonum orthogonium deſcribitur, ſic id habeat reſpon-
                <lb/>
              ſum, ideſt, uti diuidatur longitudo in partes quinque: </s>
              <s xml:id="echoid-s26223" xml:space="preserve">earum trium extollatur caput cochleæ, ita erit
                <lb/>
              a perpendiculo ad imas nares eius ſpatium partes quatuor. </s>
              <s xml:id="echoid-s26224" xml:space="preserve">Qua ratione autem oporteat id eſſe, in ex-
                <lb/>
              tremo libro eius forma deſcripta eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26225" xml:space="preserve">Quæ de materia fiant organa ad hauriendam aquam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26226" xml:space="preserve">quibus
                <lb/>
              rationibus perficiantur, quibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26227" xml:space="preserve">rebus motus recipientia præſtent uerſationibus infinitas utilitates,
                <lb/>
              ut eſſent notiora, quàm apertiſsime potui perſcripſi?</s>
              <s xml:id="echoid-s26228" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26229" xml:space="preserve">Ex his, quœ ſupra ſunt dicta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26230" xml:space="preserve">ex diagrammatis facile intelligentur, quæ his tribus capitibus a Vitruuio
                <lb/>
              proponuntur intellectis quibuſdam uocabulis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26231" xml:space="preserve">Ex nono eſt tympanum, quod eſt hauſtorium organum, ut ait
                <lb/>
              Philander, quod genus baustra Lucretius libro quinto, cum ait.</s>
              <s xml:id="echoid-s26232" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26233" xml:space="preserve">Vt fluuios uerſare rotas, at que baustra uidemus.</s>
              <s xml:id="echoid-s26234" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>