Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
261
(229)
262
(230)
263
(231)
264
(232)
265
(233)
266
(234)
267
(235)
268
(236)
269
(237)
270
(238)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(347)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div835
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
156
">
<
pb
o
="
347
"
file
="
514.01.379
"
n
="
379
"
rhead
="
DECIMVS.
"/>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s26235
"
xml:space
="
preserve
">Columbaria ſunt foramina ſeu canales ſecundum ſingulos axis octantes, per quæ aqua in haustra concepta
<
lb
/>
effluit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26236
"
xml:space
="
preserve
">Castellum est immißarium, u@l concrptaculum aquæ a tympano immiſſæ, ex quo postea deriuari poßit
<
lb
/>
per canales, aut tubos in quæ uis loca, pilam nos appellamus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26237
"
xml:space
="
preserve
">Ex decimo ſunt hydraulicæ machinæ, quæ in-
<
lb
/>
telliguntur aquæ ui, non hominum calcatura uerſari. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26238
"
xml:space
="
preserve
">Subſcudis uero ferrea accipitur, pro eò, quod molen-
<
lb
/>
dini ferrum uocant, quadratum quidem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26239
"
xml:space
="
preserve
">alio ferro tranſuerſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26240
"
xml:space
="
preserve
">perforatum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26241
"
xml:space
="
preserve
">Infundibulum autem no-
<
lb
/>
ſtri Tramogium uocant, ex eo infunditur granum tremulo ligno excußum, ad molæ ſubministrationem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26242
"
xml:space
="
preserve
">Ex
<
lb
/>
undecimo uero habetur cochleæ conſtructio, idest machinæ, hauſtoriæ in cochleæ modum compoſitæ explica-
<
lb
/>
tio, quæ ſpiras habet, ex amerina ſalice. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26243
"
xml:space
="
preserve
">Viticem Vitruuius dicit, agnum caſtum alij uocant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26244
"
xml:space
="
preserve
">huius cochleæ
<
lb
/>
opportunitate in stagnis noſtris pleriq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26245
"
xml:space
="
preserve
">utuntur, ſed non adeo fœliciter, quoniam in ea fabricanda nullis utun-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.379-01
"
xlink:href
="
note-514.01.379-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
tur modulis, nulli tamen dubium est, quin maxime poßit, ſi recte fabricetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26246
"
xml:space
="
preserve
">Inuentorem cochleæ Archi-
<
lb
/>
medem faciunt, Diodorus libro primo, ea machina dicit Aegyptios irrigare agros ſuos: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26247
"
xml:space
="
preserve
">Hominibus (inquit)
<
lb
/>
facile uniuerſam regionem irrigantibus machina quadam, quam elaborauit Archimedes Syracuſanus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26248
"
xml:space
="
preserve
">quæ
<
lb
/>
ab ipſa figura cochleanominatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26249
"
xml:space
="
preserve
">Decuſſes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26250
"
xml:space
="
preserve
">decuſſationes Vitruuius uocat, ( ut ait Budæus ) rectas & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26251
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
exactas diuiſiones complanatorum capitum tigni, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26252
"
xml:space
="
preserve
">exaſceatorum; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26253
"
xml:space
="
preserve
">quæ decußio fit ductis lineis quatuor
<
lb
/>
ad centrum complanati tigini ſeſe interſecantibus, ita ut olineœ areolas octo faciant trigonas, quas uulgo fa-
<
lb
/>
cies appellamus: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26254
"
xml:space
="
preserve
">ob id octantes ab eodem autore dicuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26255
"
xml:space
="
preserve
">Hoc autem facile est intelligere, ſi quis per am-
<
lb
/>
bitum teretis materiæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26256
"
xml:space
="
preserve
">in duobus ſummis capitibus leuigatæ, complanatæq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26257
"
xml:space
="
preserve
">, ijſdem ſpatijs octo puncta
<
lb
/>
adnotet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26258
"
xml:space
="
preserve
">a puncto ad punctum obuerſarium perpetuam lineam ducat, ſic enim ſit, ut omnes lineæ per cen-
<
lb
/>
trum planitiei tranſeant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26259
"
xml:space
="
preserve
">ſimilitudinem stelle reddant.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26260
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div838
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
157
">
<
head
xml:id
="
echoid-head165
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">De Cteſibcamachina, quæ altißime extollit aquam. # Cap. XII.</
head
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26261
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">TNseqvitvr</
emph
>
nunc de Cteſibica machina, quæ in altitudinem aquam educit, monſtrare.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26262
"
xml:space
="
preserve
">Ea fit ex ære, cuius in radicibus modioli fiunt gemelli paulum diſtantes, habentes fiſtulas
<
lb
/>
(furcillæ ſunt figura) ſimiliter cohærentes, in medium catinum concurrentes, in quo
<
lb
/>
catino fiant axes in ſuperioribus naribus ſiſtularum coagmentatione ſubtili collocati; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26263
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
qui præobturantes foramina narium, non patiuntur exire id, quod ſpiritu in catinũ fuerit expreſſum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26264
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Supra catinum penula, ut infundibulum inuerſum, eſt attemperata, quæ etiam per fibulam cum cuneo
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.379-03
"
xlink:href
="
note-514.01.379-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
traiecto, continetur & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26265
"
xml:space
="
preserve
">coagmentatur, ne uis inflationis aquæ eam cogat eleuare. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26266
"
xml:space
="
preserve
">Inſuper fiſtula, quæ
<
lb
/>
tuba dicitur, coagmentata in altitudine ſit erecta. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26267
"
xml:space
="
preserve
">Modioli autem habent infra nares inferiores fi-
<
lb
/>
ſtularum axes interpoſitos ſupra foramina earum, quæ ſunt in fundis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26268
"
xml:space
="
preserve
">Ita de ſupernis in modiolis em-
<
lb
/>
boli maſculi torno politi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26269
"
xml:space
="
preserve
">oleo ſubacti, concluſiq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26270
"
xml:space
="
preserve
">regulis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26271
"
xml:space
="
preserve
">uectibus conuoluuntur, qui ultro ci-
<
lb
/>
troq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26272
"
xml:space
="
preserve
">frequenti motu prementes aerem, qui erit ibi, cum aqua axibus obturantibus foramina, cogunt,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26273
"
xml:space
="
preserve
">extrudunt inflando opreſsionibus per fiſtularum nares aquam in catinum, è quo recipiens penula ſpi-
<
lb
/>
ritus exprimit per fiſtulam in altitudinem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26274
"
xml:space
="
preserve
">ita ex inferiorse loco caſtello collocato ad ſaliendum aqua
<
lb
/>
ſubminiſtratur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26275
"
xml:space
="
preserve
">Nec tamen hæc ſola ratio Cteſibij fertur ex quiſita, ſed etiam plures, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26276
"
xml:space
="
preserve
">uarijs gene-
<
lb
/>
ribus aliæ, quę ab eo liquore preſsionibus coacto ſpiritu effere a natura mutuatos effectus oſtendun-
<
lb
/>
tur, uti merularum, quæ a quæ motu uoces edunt, atque engibata, quæ bibentia tandem mouent ſi-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.379-04
"
xlink:href
="
note-514.01.379-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
gilla, cæteraq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26277
"
xml:space
="
preserve
">quæ delectationibus oculorum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26278
"
xml:space
="
preserve
">aurium ſenſus eblandiuntur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26279
"
xml:space
="
preserve
">e quibus, quæ maxi-
<
lb
/>
me utilia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26280
"
xml:space
="
preserve
">neceſſaria iudicaui, ſeligi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26281
"
xml:space
="
preserve
">in priore uolumine de horologijs, in hoc de expreſsionibus
<
lb
/>
aquæ dicendum putaui. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26282
"
xml:space
="
preserve
">Reliqua, quæ non ſunt ad neceſsitatem, ſed ad deliciarum uoluptatem, qui
<
lb
/>
cupidiores erunt eius ſubtilitates, ex ipſius Cteſibi commentarijs poterunt inuenire.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26283
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s26284
"
xml:space
="
preserve
">Cteſibius nunquam ſatis laudatus mirabilem inuenit ad aquam in altum emittendam, machinam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26285
"
xml:space
="
preserve
">hæc inter
<
lb
/>
ſpiritales meritò collocatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26286
"
xml:space
="
preserve
">quam prius deſignat Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26287
"
xml:space
="
preserve
">mox Cteſibium ob multa præclara inuenta commendat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26288
"
xml:space
="
preserve
">Quod igitur ad fabricam pertinet: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26289
"
xml:space
="
preserve
">Præparatur æreus catinus, concham noſtri appellant, cuius cooperculum
<
lb
/>
æreum ſit, penulam Vitruuius id uocat, quæ est tanquam infundibulum inuerſum, a cuius ſummo tubus exit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26290
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Sunt tamen omnia ferruminata, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26291
"
xml:space
="
preserve
">coagmentata, ne uis aquæ opus difringat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26292
"
xml:space
="
preserve
">In catini fundo nares duæ ſunt,
<
lb
/>
nos ora dicimus, corio operaæ, aut ligno, ita ut extolli, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26293
"
xml:space
="
preserve
">deprimi poſsint, quemadmodum in ſollibus ad ec-
<
lb
/>
citandum ignem factis uidetur, hæc ligna Vitruuius axes, nos animulas uocamus, extolluntur autem uerſus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.379-05
"
xlink:href
="
note-514.01.379-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
penulam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26294
"
xml:space
="
preserve
">cooperculum, cum opus fuerit, ſed cum ab aqua, quæ in catino est, premuntur, tunc nares ob-
<
lb
/>
turant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26295
"
xml:space
="
preserve
">Naribus coagmentatæ ſunt duæfiſtulæ, quas nostri cannas uocant: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26296
"
xml:space
="
preserve
">quæ diuiſim abſcedentes altera
<
lb
/>
dextrorſum, altera ſiniſtrorſum inſeruntur prope fundos duorum modiolorum æreorum, quos noſtri ſitulos,
<
lb
/>
ſecchiellos, ſeu modiolos uocant, in quorum medijs fundis axes lignei, uel ex corio ſunt, quemadmodum in ca-
<
lb
/>
tino. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26297
"
xml:space
="
preserve
">Maſculi emboli ex torno a ſuperiori parte oleo ſubacti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26298
"
xml:space
="
preserve
">recte ineuntes, ac conuenientes immittun-
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26299
"
xml:space
="
preserve
">Embolis his uectes adijciuntur, ut extolli ac deprimi poſſint, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26300
"
xml:space
="
preserve
">oſtenditur ex diagrammate, nam Vitru-
<
lb
/>
uius id cuiuſque arbitrios relinquit: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26301
"
xml:space
="
preserve
">multis enim modis emboli immitti & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26302
"
xml:space
="
preserve
">extolli poſſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26303
"
xml:space
="
preserve
">Cum igitur extol-
<
lb
/>
litur alter maſculus, altero in imo permanente, aqua per narem modioli ubi est axis in fundo ſubintrat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26304
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
attractum aerem inſequitur, ne uacuum detur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26305
"
xml:space
="
preserve
">quaſi abſorpta modiolum implet, donec aer per ſiſtulam
<
lb
/>
exit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26306
"
xml:space
="
preserve
">Cum uero idem maſculus deprimitur, calcat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s26307
"
xml:space
="
preserve
">premit aquam, quæ cum exitum ab inferiori nare non
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.379-06
"
xlink:href
="
note-514.01.379-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>