Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
381
381 (349)
382
382 (350)
383
383 (351)
384
384 (352)
385
385 (353)
386
386 (354)
387
387 (355)
388
388 (356)
389
389 (357)
390
390 (358)
< >
page |< < (352) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div841" type="section" level="2" n="158">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26438" xml:space="preserve">
                <pb o="352" file="514.01.384" n="384" rhead="LIBER"/>
              ubi ſistulæ coniunguntur, in naribus alias habent animulas, quæ aperiuntur, ut cian aer in modiolos attractus
                <lb/>
              fuerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26439" xml:space="preserve">fundulis preſſus, axcs, animtulæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26440" xml:space="preserve">in fundo poſitæ claudantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26441" xml:space="preserve">axes ſistularum aperiantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26442" xml:space="preserve">
                <lb/>
              aer ſubeat in fistulas, quæ ad infundibulum ducunt, cui coagmentat æſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26443" xml:space="preserve">Extollendo igitur uectes, quibus
                <lb/>
              alligantur catenæ, quæ cymbala babent, (bacinctas nos dicimus ) in modiolos depreſſæ abſorbctur acr per
                <lb/>
              axes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26444" xml:space="preserve">animulas, quæ ſimt in fundo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26445" xml:space="preserve">calcando, premendoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26446" xml:space="preserve">postea fit, ut aer per fiſtulas, ad infundibulum
                <lb/>
              impellatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26447" xml:space="preserve">per ceruicidam, collumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26448" xml:space="preserve">cius ad arculam uſque perting at, eamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26449" xml:space="preserve">ſubiens repleat, inde epiſto-
                <lb/>
              mia aperiuntur ab arculs ad canales, (regiſtros dicimus ) in canales aer ſubit, quinon prius adſonoras ſi-
                <lb/>
              ſtulas aſcendit, quàm manibus muſicorum pinnæ premantur, pinnæ autem choragia regularum mouent, ut
                <lb/>
              regulæ inde nerſatæ, inter canona, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26450" xml:space="preserve">tabulam foramina, quæ habent obuia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26451" xml:space="preserve">peruia faciant foraminibus,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.384-01" xlink:href="note-514.01.384-01a" xml:space="preserve">10</note>
              quæſunt in canone, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26452" xml:space="preserve">in ſumma tabula, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26453" xml:space="preserve">libere exeat ſpiritus ad ſonor as ſiſtulas a quarum monero organũ
                <lb/>
              tetrachordon, exachordon, uel octochordon, uel ctiam polycbordon nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26454" xml:space="preserve">quæ onmia ex diagramma-
                <lb/>
              te ſatis commode intelligi poſſiast.</s>
              <s xml:id="echoid-s26455" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div844" type="section" level="2" n="159">
            <head xml:id="echoid-head167" style="it" xml:space="preserve">Qua ratione rheda, uelnaui uecti peractum iter deme-
              <lb/>
            tiamur. # Cap. XIIII.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26456" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">TRansferatvr</emph>
              nunccogitatus ſcripturæ ad rationem non inutilem, ſed ſumma ſoler-
                <lb/>
              tia a maioribus traditam; </s>
              <s xml:id="echoid-s26457" xml:space="preserve">qua in uia rheda ſedentes, uel mari nauigantes, ſcire poſsimus
                <lb/>
              quot millia numero itineris fecerimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s26458" xml:space="preserve">Hocautem erit ſic. </s>
              <s xml:id="echoid-s26459" xml:space="preserve">Rotæ, quæ erunt in rheda,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.384-02" xlink:href="note-514.01.384-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſine latæ per medium diametron pedum quaternum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26460" xml:space="preserve">ſextantis; </s>
              <s xml:id="echoid-s26461" xml:space="preserve">ut cum ſinitum locum
                <lb/>
              habeatin lerota, ab coq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26462" xml:space="preserve">incipiat progrediens in ſolo uiæ facere uerſationem, peruniendo ad eam
                <lb/>
              ſunitionem, a qua cœperit uerſari, certum modum ſpatij habeant peractum pedum 12. </s>
              <s xml:id="echoid-s26463" xml:space="preserve">Hisita præ-
                <lb/>
              paratis tunc in rotæ modiolo ad partem interiorem, tympanum ſtabiliter includatur, habens extra
                <lb/>
              frontem ſuæ rotundationis extantem denticulum unum. </s>
              <s xml:id="echoid-s26464" xml:space="preserve">Inſuper autem ad capſum thedæ, locula-
                <lb/>
              mentum firmiter ſigatur, habens tympanum uerſatilc, in cultro collocatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26465" xml:space="preserve">in axiculo concluſum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26466" xml:space="preserve">In cuius tympani frontem denticuli perficiantur æ qualiter diuiſi numero quadringenti, conuenien-
                <lb/>
              tes denticulo tympani inferioris. </s>
              <s xml:id="echoid-s26467" xml:space="preserve">Præterca ſuperiori tympano ad latus figatur alter denticulus pro-
                <lb/>
              minens extra dentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s26468" xml:space="preserve">ſuper autem tertium tympanum planum cadem ratione dentatum incluſum in
                <lb/>
              alterum loculamentum collocetur conu cnientibus dentibus denticulo, qui in ſecundi tympani late-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.384-03" xlink:href="note-514.01.384-03a" xml:space="preserve">30</note>
              refuerit ſixus: </s>
              <s xml:id="echoid-s26469" xml:space="preserve">in coq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26470" xml:space="preserve">tympano foramina fiant, quantum diurni itineris miliariorum numero cum rhe
                <lb/>
              da poſsit exiri, minus plusve rem nihil impedit & </s>
              <s xml:id="echoid-s26471" xml:space="preserve">in his foraminibus omnibus calculi collocentur,
                <lb/>
              inq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26472" xml:space="preserve">eius tympani theca (ſiueid loculamentum eſt) ſiat foramen, unum habens canaliculum, qua cal-
                <lb/>
              culi, qui in eo tympano impoſiti fuerint, eum ad eum locum uenerint, in rhedæ capſum & </s>
              <s xml:id="echoid-s26473" xml:space="preserve">uas æ-
                <lb/>
              neum, quod erit ſuppoſitum, ſinguli cadere poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s26474" xml:space="preserve">Ita cum rota progrediens ſecum agat tympa-
                <lb/>
              num imum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26475" xml:space="preserve">denticulum eius ſingulis uerſationibus tympani ſuperioris denticulos impulſu cogat
                <lb/>
              præterire, efficiet, ut cum quatercenties imum uerſatum fuerit, ſuperius tympanum ſemel circuma-
                <lb/>
              gatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26476" xml:space="preserve">denticulus, qui eſt ad latus eius fixus, unum denticulum tympani plani producat. </s>
              <s xml:id="echoid-s26477" xml:space="preserve">Cum er-
                <lb/>
              go quadringentcnis uerſationibus imi tympani, ſemel ſuperius uerſabitur, progreſſus efficiet ſpatia
                <lb/>
              pedum millia quinque, ideſt paſſus mille, Ex eo, quod calculi deciderint ſonando ſingula millia exijſſe
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.384-04" xlink:href="note-514.01.384-04a" xml:space="preserve">40</note>
              moncbunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26478" xml:space="preserve">Numerus uero calculorum ex imo collectus, ſumma diurni miliariorum itineris nume-
                <lb/>
              rum indicabit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26479" xml:space="preserve">Nauigationibus uero ſimiliter paucis rebus commutatis eadem ratione efficiuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26480" xml:space="preserve">nanquctraijcitur per latera parictum axis habens extra nauem prominentia capita, in quæ inclu-
                <lb/>
              duntur rotæ diametro pedum quaternum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26481" xml:space="preserve">ſextantis, habentes circa frontes affixas pinnas aquam
                <lb/>
              tangentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s26482" xml:space="preserve">Item medius axis in media naui habet tympanum, cum uno denticulo extanti extra ſuam
                <lb/>
              rotunditatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26483" xml:space="preserve">Ad cum locum collocatur loculamentum, habens incluſum in ſe tympanum, peræ-
                <lb/>
              quatis dentibus quadringentis, conuenientibus denticulo tympani, quod eſt inaxeincluſum præ-
                <lb/>
              terea ad latus affixum extantem extra rotunditatem alterum dentem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26484" xml:space="preserve">Vnum inſuper in altero locu-
                <lb/>
              lamento cum co confixo, incluſum tympanum planum ad cundem modum dentatum, quibus denti-
                <lb/>
              bus denticulus, qui eſt ad latus fixus tympano, quod eſt in cultro collocatum in cos dentes, quiſunt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.384-05" xlink:href="note-514.01.384-05a" xml:space="preserve">50</note>
              plani tympani, ſingulis uerſationibus ſingulos dentes impellendo in orbem, planum tympanum uer-
                <lb/>
              ſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s26485" xml:space="preserve">In plano autem tympano ſoramina fiant, in quibus foraminibus collocabuntur calculi rotundi,
                <lb/>
              in theca eius tympani, (ſiue loculamentum eſt) unum foramen excauetur, habens canaliculum, qua
                <lb/>
              calculus liberatusab obſtantia, cum ceciderit in uas æreum ſonitum ſigniſicet. </s>
              <s xml:id="echoid-s26486" xml:space="preserve">Ita nauis cum habue-
                <lb/>
              rit impetum, aut remorum, aut ucntorum flatu, pinnæ, quæ erunt in rotis tangentes aquam aduerſam
                <lb/>
              uchementi retrorſusimpulſu coactæ, uerſabunt rotas. </s>
              <s xml:id="echoid-s26487" xml:space="preserve">Eæautem inuoluendo ſe, agent axem, axis uerò
                <lb/>
              tympanum, cuius dens circumactus, ſingulis uerſationibus ſingulos ſecundi tympani dentes impel-
                <lb/>
              lendo, modicas efficit circuitiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s26488" xml:space="preserve">ita cum quatercenties ab pinnis rotæ fuerint uerſatæ, ſemel tym-
                <lb/>
              panum planum circumagent impulſu dentis, quiad latus eſt fixus tympani in cultro. </s>
              <s xml:id="echoid-s26489" xml:space="preserve">Igitur circuitio
                <lb/>
              tympani plani, quotieſcunque ad foramen perducet calculos, emittet per canaliculum. </s>
              <s xml:id="echoid-s26490" xml:space="preserve">ita & </s>
              <s xml:id="echoid-s26491" xml:space="preserve">ſonitu,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.384-06" xlink:href="note-514.01.384-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>