Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
151 119
152 120
153 121
154 122
155 123
156 124
157 125
158 126
159 127
160 128
161 129
162 130
163 131
164 132
165 133
166 134
167 135
168 136
169 137
170 138
171 139
172 140
173 141
174 142
175 143
176 144
177 145
178 146
179 147
180 148
< >
page |< < (354) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div847" type="section" level="2" n="160">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26529" xml:space="preserve">
                <pb o="354" file="514.01.386" n="386" rhead="LIBER"/>
              ter cardines altæ ſoraminum quatuor, craſſæ ſoraminum quinum. </s>
              <s xml:id="echoid-s26530" xml:space="preserve">Cardines ſoraminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26531" xml:space="preserve">S 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26532" xml:space="preserve">A fo-
                <lb/>
              ramine ad medianam paraſtatam item ſoraminis S 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26533" xml:space="preserve">Latitudo paraſtados mediæ unius foraminis,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s26534" xml:space="preserve">eius I K. </s>
              <s xml:id="echoid-s26535" xml:space="preserve">craſsitudo ſoraminis unius. </s>
              <s xml:id="echoid-s26536" xml:space="preserve">Interuallum ubi ſagitta collocatur in media paraſtade fo-
                <lb/>
              raminis partis quartæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s26537" xml:space="preserve">Anguli quatuor, qui ſunt circa in lateribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26538" xml:space="preserve">ſrontibus laminis ſerreis, aut
                <lb/>
              ſtylis æreis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26539" xml:space="preserve">clauis configantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26540" xml:space="preserve">Canaliculi qui Gręce σνρινξ dicitur) longitudo ſoraminum 19.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26541" xml:space="preserve">Regularum, quas nonnulli bucculas appellant, quæ dextra ac ſiniſtra canalem ſiguntur ſoraminum
                <lb/>
              XIX. </s>
              <s xml:id="echoid-s26542" xml:space="preserve">altitudo, foraminis unius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26543" xml:space="preserve">craſsitudo: </s>
              <s xml:id="echoid-s26544" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s26545" xml:space="preserve">aſſiguntur regulæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s26546" xml:space="preserve">duæ, in quas inditur ſucula, ha-
                <lb/>
              bentes longitudinem foraminum trium. </s>
              <s xml:id="echoid-s26547" xml:space="preserve">latitudinesm dimidium ſoraminis: </s>
              <s xml:id="echoid-s26548" xml:space="preserve">craſsitudo bucculæ, quæ
                <lb/>
              aſſigitur, uocitatur camillum, ſeu quemadmodum nonnulli loculamentum ſecuriclatis cardinibus
                <lb/>
              fixa ſoraminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26549" xml:space="preserve">i. </s>
              <s xml:id="echoid-s26550" xml:space="preserve">Altitudo ſoraminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26551" xml:space="preserve">S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26552" xml:space="preserve">Suculæ longitudo *** foraminum. </s>
              <s xml:id="echoid-s26553" xml:space="preserve">*** *** craſsitudo ſu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-01" xlink:href="note-514.01.386-01a" xml:space="preserve">10</note>
              culę foraminum 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26554" xml:space="preserve">Epitoxidos longitudo ſoraminum S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26555" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26556" xml:space="preserve">ſoraſsitudo:</s>
              <s xml:id="echoid-s26557" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26558" xml:space="preserve">Item chelo (ſiue
                <lb/>
              manucla dicitur) longitudo ſoraminum III, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26559" xml:space="preserve">craſsitudo S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26560" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26561" xml:space="preserve">canalis fundi longitudo ſorami-
                <lb/>
              num XVI. </s>
              <s xml:id="echoid-s26562" xml:space="preserve">craſsitudo foraminis ***. </s>
              <s xml:id="echoid-s26563" xml:space="preserve">latitudo S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26564" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26565" xml:space="preserve">Columella, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26566" xml:space="preserve">baſis in ſolo ſoraminum VIII.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26567" xml:space="preserve">latitudo in plinthide, in qua ſtatuitur columella ſoraminis S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26568" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26569" xml:space="preserve">Craſsitudo F Z. </s>
              <s xml:id="echoid-s26570" xml:space="preserve">columellæ lon-
                <lb/>
              gitudo ad cardinem, ſoraminum XII. </s>
              <s xml:id="echoid-s26571" xml:space="preserve">*** latitudo ſoraminis S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26572" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26573" xml:space="preserve">Craſsitudo ũ 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26574" xml:space="preserve">Eius ca-
                <lb/>
              preoli tres quorum longitudo foraminum IX. </s>
              <s xml:id="echoid-s26575" xml:space="preserve">latitudo dimidium foraminis *** *** craſsitudo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26576" xml:space="preserve">z. </s>
              <s xml:id="echoid-s26577" xml:space="preserve">
                <lb/>
              cardinis longitudinis ſoraminis *** columellæ capitis longitudo I. </s>
              <s xml:id="echoid-s26578" xml:space="preserve">S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26579" xml:space="preserve">K. </s>
              <s xml:id="echoid-s26580" xml:space="preserve">Anteſixa latitudo ſora-
                <lb/>
              minisa S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26581" xml:space="preserve">*** craſsitudo, ideſt poſterior minor columna, quæ Græce dicitur αντιβασις ſoraminum
                <lb/>
              octo, latitudo ſoraminis S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26582" xml:space="preserve">I. </s>
              <s xml:id="echoid-s26583" xml:space="preserve">craſsitudinis F z. </s>
              <s xml:id="echoid-s26584" xml:space="preserve">ſubiectio ſoraminum, duodecim latitudinis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26585" xml:space="preserve">
                <lb/>
              craſsitudinis eiuſdem, cuius minor columna illa. </s>
              <s xml:id="echoid-s26586" xml:space="preserve">ſupra minorem columnam chelonium, ſiue puluinus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-02" xlink:href="note-514.01.386-02a" xml:space="preserve">20</note>
              dicitur foraminum
                <emph style="sc">II.</emph>
              S.</s>
              <s xml:id="echoid-s26587" xml:space="preserve">*** altitudinis
                <emph style="sc">II</emph>
              S.</s>
              <s xml:id="echoid-s26588" xml:space="preserve">*** latitudinis S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26589" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">I.</emph>
              :</s>
              <s xml:id="echoid-s26590" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26591" xml:space="preserve">Tracheli ſucularum ſora-
                <lb/>
              minum
                <emph style="sc">II.</emph>
              S.</s>
              <s xml:id="echoid-s26592" xml:space="preserve">*** craſsitudo foraminis S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26593" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">II.</emph>
              *** latitudo
                <emph style="sc">I.</emph>
              S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26594" xml:space="preserve">Tranſuerſarijs cum cardinibus lon-
                <lb/>
              gitudo foraminum X.</s>
              <s xml:id="echoid-s26595" xml:space="preserve">*** latitudo
                <emph style="sc">I.</emph>
              S.</s>
              <s xml:id="echoid-s26596" xml:space="preserve">*** decem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26597" xml:space="preserve">craſsitudo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26598" xml:space="preserve">brachij longitudo
                <emph style="sc">I.</emph>
              S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26599" xml:space="preserve">foraminũ
                <lb/>
              VII. </s>
              <s xml:id="echoid-s26600" xml:space="preserve">craſsitudo ab radice foraminis Fz. </s>
              <s xml:id="echoid-s26601" xml:space="preserve">in ſummo ſoraminis ũ z curuaturæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s26602" xml:space="preserve">ſoraminum octo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26603" xml:space="preserve">Hęc
                <lb/>
              ijs proportionibus, aut adiectionibus, aut detractionibus comparantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26604" xml:space="preserve">Nam ſi capitula altiora,
                <lb/>
              quäm erit latitudo facta ſuerint, ( quæ anotona dicuntur ) de brachijs demetur, ut quo mollior eſt to-
                <lb/>
              nus propter altitudinem capituli, brachij bteitas ſaciat plagam uehementiorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26605" xml:space="preserve">Si minus altum ca-
                <lb/>
              pitulum fuerit (quod catatonum dicitur) propter uehementiam, brachia paulo longiora conſtituen-
                <lb/>
              tur, uti ſacile ducantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26606" xml:space="preserve">Nanque quemadmodum uectis, cum eſt longitudine pedum quatuor, quod
                <lb/>
              onus a quinque hominibus extollitur, is ſi eſt pedum octo, a duobus eleuatur, quo breuiora du-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-03" xlink:href="note-514.01.386-03a" xml:space="preserve">30</note>
              rius dueuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s26607" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26608" xml:space="preserve">Et ſi difficillimum ſit integram Vitruuij mentem ex eius uerbis pereipere, temporum enim iniuria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26609" xml:space="preserve">ho-
                <lb/>
              minum incuria ſactum est, ut tertia hæc Architecturæ pars, quæ ad machinationes pertinet, pene tota inte-
                <lb/>
              rierit, erit tamen quod ingenioſi aliquid machinentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26610" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s26611" xml:space="preserve">quanquam penitus Organa illa, quæ Vitruuius com-
                <lb/>
              paginat, non ſaciant, poſſint tamen aliquid inuenire quod ratione coſtet. </s>
              <s xml:id="echoid-s26612" xml:space="preserve">A fine enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26613" xml:space="preserve">ab effectu omnis
                <lb/>
              constructio ordinatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26614" xml:space="preserve">Scimus ergo biliſtas, catapultas, Scorpiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26615" xml:space="preserve">huiuſmodi alia organa eſſe ad iacu-
                <lb/>
              landum ſacta, ſeu tela, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26616" xml:space="preserve">ſagittas, ſeu lapides uelis, ut ictus uehementes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26617" xml:space="preserve">longinquos eſſiciamus, ſcimus
                <lb/>
              etiam ad iacienda pondera ingentia, maximas uires, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26618" xml:space="preserve">impulſiones requiri, quæ ab arte ſint conſtitutæ, nam in
                <lb/>
              magnis oneribus mouendis, natura ipſa rerum ( ut dixi) nobis aduerſatur, artis ergo opus eſt organa huiuſ-
                <lb/>
              modi ſabricare, quætenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26619" xml:space="preserve">remiſſapondera longius emittant & </s>
              <s xml:id="echoid-s26620" xml:space="preserve">ictus magnos ſaciant. </s>
              <s xml:id="echoid-s26621" xml:space="preserve">hæc uero ſierinon
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-04" xlink:href="note-514.01.386-04a" xml:space="preserve">40</note>
              poſſunt abſq; </s>
              <s xml:id="echoid-s26622" xml:space="preserve">clauiculis, uectibus, neruis & </s>
              <s xml:id="echoid-s26623" xml:space="preserve">alijs huiuſmodi, quibus uel innitantur, uel a quibus expellantur,
                <lb/>
              hinc rationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26624" xml:space="preserve">proportiones quæruntur, ut omnia reſpondeant, pondus, magnitudo, uis quæ mouet, ideo ab
                <lb/>
              ipſa ponderis natura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26625" xml:space="preserve">magnitudine proportio ſumitur omnium partium instrumenti. </s>
              <s xml:id="echoid-s26626" xml:space="preserve">Ideo in hac quoque
                <lb/>
              parte modulus ſumendus eſt, unde, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26627" xml:space="preserve">ſymmetria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26628" xml:space="preserve">ordo requiritur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26629" xml:space="preserve">diſpoſitio, decor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26630" xml:space="preserve">distributio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26631" xml:space="preserve">
                <lb/>
              alia, quæ in primo libro a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s26632" xml:space="preserve">poſita ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26633" xml:space="preserve">ab ipſa ergo ſagittæ longitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26634" xml:space="preserve">ab ipſo lapidis onere harum
                <lb/>
              machinarum menſuræ ſumendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26635" xml:space="preserve">Quemadmodum nos etiam a pilæ pondere organa noſtra conſicimus, quæ
                <lb/>
              pyrobaliſtæ & </s>
              <s xml:id="echoid-s26636" xml:space="preserve">bombardæ uocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26637" xml:space="preserve">neceſſe enim eſt rationis comparationem quandam eſſe inter rem motam,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s26638" xml:space="preserve">uim mouentem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26639" xml:space="preserve">Vnde longius ſerri nequeant contorquendo, tum ea, quæ nimis ſunt parua, tum, quæma-
                <lb/>
              gnitudinis modum excedunt, uerum ut eminus proijciantur commenſili quadam proportione reſpondere opor-
                <lb/>
              tet ea uiribus eiaculantis, neceſſe eſt enim ut id, quod tor quetur pariter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26640" xml:space="preserve">pellitur, ( ut ait Ariſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26641" xml:space="preserve">in mecha-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-05" xlink:href="note-514.01.386-05a" xml:space="preserve">50</note>
              nicis quæſtione quarta & </s>
              <s xml:id="echoid-s26642" xml:space="preserve">trigeſima) imprimentis niſui aliquantulum reſiſtat, cæterum quod præ molis uasti-
                <lb/>
              tate nequaquam cedit, uel propter imbecillitatem nil admodum reluctatur, ullius in cauſa eſſe nõ poteſt, neque
                <lb/>
              iactus, neque propulſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s26643" xml:space="preserve">Qnod igitur inſtanti, urgentiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26644" xml:space="preserve">plurimum robore uinum antecellit, minime patitur
                <lb/>
              uinci, quod autem eſt multo debilius, nihil quodammodo audet abſiſtere. </s>
              <s xml:id="echoid-s26645" xml:space="preserve">Huius autem rei alia cauſa aſſertur
                <lb/>
              ab Ariſtot. </s>
              <s xml:id="echoid-s26646" xml:space="preserve">eodem in loco. </s>
              <s xml:id="echoid-s26647" xml:space="preserve">An ideo ( inquit ) hoc eſt, quod quicquid mouetur tantiſper ſolitem eſt ſerri, do-
                <lb/>
              nec aerem diuer berat, hiantemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26648" xml:space="preserve">diſcludit, ſed neutiquã fieri queat, ut id uel minimum proſcindat, quod nihil
                <lb/>
              penitus dimouetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26649" xml:space="preserve">Ergo ſi ambo hæc ita ſe habent, quippe quod nimiam habet magnitudinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26650" xml:space="preserve">id, cui
                <lb/>
              paruitate peccatur, in eorum ſerè numero ſunt, quæ nihil emouentur, ſiquidem alterum ſeſe duntaxat mouet,
                <lb/>
              alter um uero nullius motionis eſt capax. </s>
              <s xml:id="echoid-s26651" xml:space="preserve">Oportet igitur ut ſit ratio inter motam rem & </s>
              <s xml:id="echoid-s26652" xml:space="preserve">mouentem uim, quo=
                <lb/>
              miam uero ſagittam, aut lapidem alicuirei inniti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26653" xml:space="preserve">accommodari oportet, ideo in ijs organis aut canales,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-06" xlink:href="note-514.01.386-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>