Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (354) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div847" type="section" level="2" n="160">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26529" xml:space="preserve">
                <pb o="354" file="514.01.386" n="386" rhead="LIBER"/>
              ter cardines altæ ſoraminum quatuor, craſſæ ſoraminum quinum. </s>
              <s xml:id="echoid-s26530" xml:space="preserve">Cardines ſoraminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26531" xml:space="preserve">S 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26532" xml:space="preserve">A fo-
                <lb/>
              ramine ad medianam paraſtatam item ſoraminis S 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26533" xml:space="preserve">Latitudo paraſtados mediæ unius foraminis,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s26534" xml:space="preserve">eius I K. </s>
              <s xml:id="echoid-s26535" xml:space="preserve">craſsitudo ſoraminis unius. </s>
              <s xml:id="echoid-s26536" xml:space="preserve">Interuallum ubi ſagitta collocatur in media paraſtade fo-
                <lb/>
              raminis partis quartæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s26537" xml:space="preserve">Anguli quatuor, qui ſunt circa in lateribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26538" xml:space="preserve">ſrontibus laminis ſerreis, aut
                <lb/>
              ſtylis æreis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26539" xml:space="preserve">clauis configantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26540" xml:space="preserve">Canaliculi qui Gręce σνρινξ dicitur) longitudo ſoraminum 19.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26541" xml:space="preserve">Regularum, quas nonnulli bucculas appellant, quæ dextra ac ſiniſtra canalem ſiguntur ſoraminum
                <lb/>
              XIX. </s>
              <s xml:id="echoid-s26542" xml:space="preserve">altitudo, foraminis unius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26543" xml:space="preserve">craſsitudo: </s>
              <s xml:id="echoid-s26544" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s26545" xml:space="preserve">aſſiguntur regulæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s26546" xml:space="preserve">duæ, in quas inditur ſucula, ha-
                <lb/>
              bentes longitudinem foraminum trium. </s>
              <s xml:id="echoid-s26547" xml:space="preserve">latitudinesm dimidium ſoraminis: </s>
              <s xml:id="echoid-s26548" xml:space="preserve">craſsitudo bucculæ, quæ
                <lb/>
              aſſigitur, uocitatur camillum, ſeu quemadmodum nonnulli loculamentum ſecuriclatis cardinibus
                <lb/>
              fixa ſoraminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26549" xml:space="preserve">i. </s>
              <s xml:id="echoid-s26550" xml:space="preserve">Altitudo ſoraminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26551" xml:space="preserve">S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26552" xml:space="preserve">Suculæ longitudo *** foraminum. </s>
              <s xml:id="echoid-s26553" xml:space="preserve">*** *** craſsitudo ſu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-01" xlink:href="note-514.01.386-01a" xml:space="preserve">10</note>
              culę foraminum 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26554" xml:space="preserve">Epitoxidos longitudo ſoraminum S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26555" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26556" xml:space="preserve">ſoraſsitudo:</s>
              <s xml:id="echoid-s26557" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26558" xml:space="preserve">Item chelo (ſiue
                <lb/>
              manucla dicitur) longitudo ſoraminum III, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26559" xml:space="preserve">craſsitudo S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26560" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26561" xml:space="preserve">canalis fundi longitudo ſorami-
                <lb/>
              num XVI. </s>
              <s xml:id="echoid-s26562" xml:space="preserve">craſsitudo foraminis ***. </s>
              <s xml:id="echoid-s26563" xml:space="preserve">latitudo S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26564" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26565" xml:space="preserve">Columella, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26566" xml:space="preserve">baſis in ſolo ſoraminum VIII.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26567" xml:space="preserve">latitudo in plinthide, in qua ſtatuitur columella ſoraminis S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26568" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26569" xml:space="preserve">Craſsitudo F Z. </s>
              <s xml:id="echoid-s26570" xml:space="preserve">columellæ lon-
                <lb/>
              gitudo ad cardinem, ſoraminum XII. </s>
              <s xml:id="echoid-s26571" xml:space="preserve">*** latitudo ſoraminis S:</s>
              <s xml:id="echoid-s26572" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26573" xml:space="preserve">Craſsitudo ũ 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26574" xml:space="preserve">Eius ca-
                <lb/>
              preoli tres quorum longitudo foraminum IX. </s>
              <s xml:id="echoid-s26575" xml:space="preserve">latitudo dimidium foraminis *** *** craſsitudo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26576" xml:space="preserve">z. </s>
              <s xml:id="echoid-s26577" xml:space="preserve">
                <lb/>
              cardinis longitudinis ſoraminis *** columellæ capitis longitudo I. </s>
              <s xml:id="echoid-s26578" xml:space="preserve">S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26579" xml:space="preserve">K. </s>
              <s xml:id="echoid-s26580" xml:space="preserve">Anteſixa latitudo ſora-
                <lb/>
              minisa S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26581" xml:space="preserve">*** craſsitudo, ideſt poſterior minor columna, quæ Græce dicitur αντιβασις ſoraminum
                <lb/>
              octo, latitudo ſoraminis S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26582" xml:space="preserve">I. </s>
              <s xml:id="echoid-s26583" xml:space="preserve">craſsitudinis F z. </s>
              <s xml:id="echoid-s26584" xml:space="preserve">ſubiectio ſoraminum, duodecim latitudinis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26585" xml:space="preserve">
                <lb/>
              craſsitudinis eiuſdem, cuius minor columna illa. </s>
              <s xml:id="echoid-s26586" xml:space="preserve">ſupra minorem columnam chelonium, ſiue puluinus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-02" xlink:href="note-514.01.386-02a" xml:space="preserve">20</note>
              dicitur foraminum
                <emph style="sc">II.</emph>
              S.</s>
              <s xml:id="echoid-s26587" xml:space="preserve">*** altitudinis
                <emph style="sc">II</emph>
              S.</s>
              <s xml:id="echoid-s26588" xml:space="preserve">*** latitudinis S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26589" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">I.</emph>
              :</s>
              <s xml:id="echoid-s26590" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26591" xml:space="preserve">Tracheli ſucularum ſora-
                <lb/>
              minum
                <emph style="sc">II.</emph>
              S.</s>
              <s xml:id="echoid-s26592" xml:space="preserve">*** craſsitudo foraminis S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26593" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">II.</emph>
              *** latitudo
                <emph style="sc">I.</emph>
              S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26594" xml:space="preserve">Tranſuerſarijs cum cardinibus lon-
                <lb/>
              gitudo foraminum X.</s>
              <s xml:id="echoid-s26595" xml:space="preserve">*** latitudo
                <emph style="sc">I.</emph>
              S.</s>
              <s xml:id="echoid-s26596" xml:space="preserve">*** decem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26597" xml:space="preserve">craſsitudo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26598" xml:space="preserve">brachij longitudo
                <emph style="sc">I.</emph>
              S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26599" xml:space="preserve">foraminũ
                <lb/>
              VII. </s>
              <s xml:id="echoid-s26600" xml:space="preserve">craſsitudo ab radice foraminis Fz. </s>
              <s xml:id="echoid-s26601" xml:space="preserve">in ſummo ſoraminis ũ z curuaturæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s26602" xml:space="preserve">ſoraminum octo. </s>
              <s xml:id="echoid-s26603" xml:space="preserve">Hęc
                <lb/>
              ijs proportionibus, aut adiectionibus, aut detractionibus comparantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26604" xml:space="preserve">Nam ſi capitula altiora,
                <lb/>
              quäm erit latitudo facta ſuerint, ( quæ anotona dicuntur ) de brachijs demetur, ut quo mollior eſt to-
                <lb/>
              nus propter altitudinem capituli, brachij bteitas ſaciat plagam uehementiorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26605" xml:space="preserve">Si minus altum ca-
                <lb/>
              pitulum fuerit (quod catatonum dicitur) propter uehementiam, brachia paulo longiora conſtituen-
                <lb/>
              tur, uti ſacile ducantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26606" xml:space="preserve">Nanque quemadmodum uectis, cum eſt longitudine pedum quatuor, quod
                <lb/>
              onus a quinque hominibus extollitur, is ſi eſt pedum octo, a duobus eleuatur, quo breuiora du-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-03" xlink:href="note-514.01.386-03a" xml:space="preserve">30</note>
              rius dueuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s26607" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26608" xml:space="preserve">Et ſi difficillimum ſit integram Vitruuij mentem ex eius uerbis pereipere, temporum enim iniuria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26609" xml:space="preserve">ho-
                <lb/>
              minum incuria ſactum est, ut tertia hæc Architecturæ pars, quæ ad machinationes pertinet, pene tota inte-
                <lb/>
              rierit, erit tamen quod ingenioſi aliquid machinentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26610" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s26611" xml:space="preserve">quanquam penitus Organa illa, quæ Vitruuius com-
                <lb/>
              paginat, non ſaciant, poſſint tamen aliquid inuenire quod ratione coſtet. </s>
              <s xml:id="echoid-s26612" xml:space="preserve">A fine enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26613" xml:space="preserve">ab effectu omnis
                <lb/>
              constructio ordinatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26614" xml:space="preserve">Scimus ergo biliſtas, catapultas, Scorpiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26615" xml:space="preserve">huiuſmodi alia organa eſſe ad iacu-
                <lb/>
              landum ſacta, ſeu tela, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26616" xml:space="preserve">ſagittas, ſeu lapides uelis, ut ictus uehementes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26617" xml:space="preserve">longinquos eſſiciamus, ſcimus
                <lb/>
              etiam ad iacienda pondera ingentia, maximas uires, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26618" xml:space="preserve">impulſiones requiri, quæ ab arte ſint conſtitutæ, nam in
                <lb/>
              magnis oneribus mouendis, natura ipſa rerum ( ut dixi) nobis aduerſatur, artis ergo opus eſt organa huiuſ-
                <lb/>
              modi ſabricare, quætenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26619" xml:space="preserve">remiſſapondera longius emittant & </s>
              <s xml:id="echoid-s26620" xml:space="preserve">ictus magnos ſaciant. </s>
              <s xml:id="echoid-s26621" xml:space="preserve">hæc uero ſierinon
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-04" xlink:href="note-514.01.386-04a" xml:space="preserve">40</note>
              poſſunt abſq; </s>
              <s xml:id="echoid-s26622" xml:space="preserve">clauiculis, uectibus, neruis & </s>
              <s xml:id="echoid-s26623" xml:space="preserve">alijs huiuſmodi, quibus uel innitantur, uel a quibus expellantur,
                <lb/>
              hinc rationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26624" xml:space="preserve">proportiones quæruntur, ut omnia reſpondeant, pondus, magnitudo, uis quæ mouet, ideo ab
                <lb/>
              ipſa ponderis natura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26625" xml:space="preserve">magnitudine proportio ſumitur omnium partium instrumenti. </s>
              <s xml:id="echoid-s26626" xml:space="preserve">Ideo in hac quoque
                <lb/>
              parte modulus ſumendus eſt, unde, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26627" xml:space="preserve">ſymmetria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26628" xml:space="preserve">ordo requiritur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26629" xml:space="preserve">diſpoſitio, decor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26630" xml:space="preserve">distributio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26631" xml:space="preserve">
                <lb/>
              alia, quæ in primo libro a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s26632" xml:space="preserve">poſita ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26633" xml:space="preserve">ab ipſa ergo ſagittæ longitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26634" xml:space="preserve">ab ipſo lapidis onere harum
                <lb/>
              machinarum menſuræ ſumendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26635" xml:space="preserve">Quemadmodum nos etiam a pilæ pondere organa noſtra conſicimus, quæ
                <lb/>
              pyrobaliſtæ & </s>
              <s xml:id="echoid-s26636" xml:space="preserve">bombardæ uocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26637" xml:space="preserve">neceſſe enim eſt rationis comparationem quandam eſſe inter rem motam,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s26638" xml:space="preserve">uim mouentem. </s>
              <s xml:id="echoid-s26639" xml:space="preserve">Vnde longius ſerri nequeant contorquendo, tum ea, quæ nimis ſunt parua, tum, quæma-
                <lb/>
              gnitudinis modum excedunt, uerum ut eminus proijciantur commenſili quadam proportione reſpondere opor-
                <lb/>
              tet ea uiribus eiaculantis, neceſſe eſt enim ut id, quod tor quetur pariter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26640" xml:space="preserve">pellitur, ( ut ait Ariſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26641" xml:space="preserve">in mecha-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-05" xlink:href="note-514.01.386-05a" xml:space="preserve">50</note>
              nicis quæſtione quarta & </s>
              <s xml:id="echoid-s26642" xml:space="preserve">trigeſima) imprimentis niſui aliquantulum reſiſtat, cæterum quod præ molis uasti-
                <lb/>
              tate nequaquam cedit, uel propter imbecillitatem nil admodum reluctatur, ullius in cauſa eſſe nõ poteſt, neque
                <lb/>
              iactus, neque propulſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s26643" xml:space="preserve">Qnod igitur inſtanti, urgentiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26644" xml:space="preserve">plurimum robore uinum antecellit, minime patitur
                <lb/>
              uinci, quod autem eſt multo debilius, nihil quodammodo audet abſiſtere. </s>
              <s xml:id="echoid-s26645" xml:space="preserve">Huius autem rei alia cauſa aſſertur
                <lb/>
              ab Ariſtot. </s>
              <s xml:id="echoid-s26646" xml:space="preserve">eodem in loco. </s>
              <s xml:id="echoid-s26647" xml:space="preserve">An ideo ( inquit ) hoc eſt, quod quicquid mouetur tantiſper ſolitem eſt ſerri, do-
                <lb/>
              nec aerem diuer berat, hiantemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26648" xml:space="preserve">diſcludit, ſed neutiquã fieri queat, ut id uel minimum proſcindat, quod nihil
                <lb/>
              penitus dimouetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26649" xml:space="preserve">Ergo ſi ambo hæc ita ſe habent, quippe quod nimiam habet magnitudinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26650" xml:space="preserve">id, cui
                <lb/>
              paruitate peccatur, in eorum ſerè numero ſunt, quæ nihil emouentur, ſiquidem alterum ſeſe duntaxat mouet,
                <lb/>
              alter um uero nullius motionis eſt capax. </s>
              <s xml:id="echoid-s26651" xml:space="preserve">Oportet igitur ut ſit ratio inter motam rem & </s>
              <s xml:id="echoid-s26652" xml:space="preserve">mouentem uim, quo=
                <lb/>
              miam uero ſagittam, aut lapidem alicuirei inniti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26653" xml:space="preserve">accommodari oportet, ideo in ijs organis aut canales,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.386-06" xlink:href="note-514.01.386-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>