Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (355) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div847" type="section" level="2" n="160">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s26653" xml:space="preserve">
                <pb o="355" file="514.01.387" n="387" rhead="DECIMVS."/>
              aut loculamenta ſiunt, quoniam uero funis, aut neruus, aut aliquid huiuſmodi quod ſagittam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26654" xml:space="preserve">lapidem pro-
                <lb/>
              pellit, ratione temperandum eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26655" xml:space="preserve">tutò alligandum alicui parti, quæ etiam ipſa compingenda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26656" xml:space="preserve">compagi-
                <lb/>
              nanda eſt cum alia, eaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26657" xml:space="preserve">eſſe debet firma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26658" xml:space="preserve">cum alijs membris compacta ad unum effectum, ut illi diffini-
                <lb/>
              tio machinæ aptetur, ideo partium omnium neceſſitas oritur, for aminum, canalium, tonorum, anconum, tabu-
                <lb/>
              larum, paraſtatarum, plinthidum, manuclarũ, ſucularum, columelarum, cardinum, baſiũ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26659" xml:space="preserve">ſubiectionum, quæ
                <lb/>
              ad machinam fhbricandam pertinent, quarum omnium menſuræ, deſiderantur, nominũ ſigniſicationes ſuſpicari
                <lb/>
              poſſunt, diagr ammata planẽ deficiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26660" xml:space="preserve">Ab arcubus autem, qui manu tenduntur ratio hæc organorum originem
                <lb/>
              habuit, cum enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s26661" xml:space="preserve">longius mitter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26662" xml:space="preserve">uehementius ferire vellent maiora ipſa ſecerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26663" xml:space="preserve">in eis tonos addi-
                <lb/>
              dere, hoc eſt ad extremorum flexionem ex cornuum duritie animum intenderunt, unde factum est ut cum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.387-01" xlink:href="note-514.01.387-01a" xml:space="preserve">10</note>
              difficultate capita incuruarent, maiorem uim requirerent, quàm eam, quæ manibus comparatur, ideo hæc ge-
                <lb/>
              nera machinati ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26664" xml:space="preserve">initio ſimpliciori modo ea compaginati ſunt, mox cum uebementius, certius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26665" xml:space="preserve">lon-
                <lb/>
              gius iaculari uellent, obſeruationibus eſfecere, ut certas menſuras compararent, et ad artẽ propius accederent,
                <lb/>
              unde præcepta conſtituta ſunt, diffinitiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26666" xml:space="preserve">diuiſiones rerum adhibitæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s26667" xml:space="preserve">Sic Cteſbius, ſic Hero, ſic alij uo-
                <lb/>
              lumina de ijs conſcripſere, quæ utinam integra ad nos perueniſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s26668" xml:space="preserve">Sic diffiniuere, iaculatoriæ artis ſinem
                <lb/>
              eſſe procul, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26669" xml:space="preserve">cum uehementi plaga ad propoſitum ſcopum tela mittere. </s>
              <s xml:id="echoid-s26670" xml:space="preserve">Telorum autem & </s>
              <s xml:id="echoid-s26671" xml:space="preserve">miſſilium nomi-
                <lb/>
              ne id cenſeri, quodcunq; </s>
              <s xml:id="echoid-s26672" xml:space="preserve">ab organis, uel alia ui emittitur, ſic ex dictis organis quædam {ε υ} ύτοα quædam πα-
                <lb/>
              λιντολα, dixerunt, priora illa a figuræ ſimilitudine Scorpiones dixere. </s>
              <s xml:id="echoid-s26673" xml:space="preserve">quæ tela tantum mutant. </s>
              <s xml:id="echoid-s26674" xml:space="preserve">posteriora hæc
                <lb/>
              λο?</s>
              <s xml:id="echoid-s26675" xml:space="preserve">ο?</s>
              <s xml:id="echoid-s26676" xml:space="preserve">ολα quod lapides mittant, appellauere, licet aliäs quoque ſagittas iaculari poſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s26677" xml:space="preserve">Scorpiones item di-
                <lb/>
              cebant, ut ait Vegetius, quas nunc manubaliſtas uocant, ( noſtri balestras appellant) ideo ſic uocati, quod
                <lb/>
              paruis, ſubtilibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26678" xml:space="preserve">ſpiculis mortem inſerant. </s>
              <s xml:id="echoid-s26679" xml:space="preserve">Scorpionum autem & </s>
              <s xml:id="echoid-s26680" xml:space="preserve">baliſtarum ſymmetriæ, ex propoſita ſa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.387-02" xlink:href="note-514.01.387-02a" xml:space="preserve">20</note>
              gittæ longitudine, quam id organum mittere debet, ſumendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26681" xml:space="preserve">Foramen uero quod Græci τ?</s>
              <s xml:id="echoid-s26682" xml:space="preserve">ημα uocant
                <lb/>
              modulus eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26683" xml:space="preserve">Sumitur autem foramen ex nona parte longitudinis ſagittæ, ideo Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s26684" xml:space="preserve">ait {Eiusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26685" xml:space="preserve">nonæ partis
                <lb/>
              fit for aminum in capitulis magnitudo, per quæ tenduntur nerui torti, qui brachia continere catapultarum
                <lb/>
              debent} nernos Græci τόνδς uocant, magnitudo autem ſoraminis intelligitur diametros foraminis, ita ut nona
                <lb/>
              pars longitudinis ſagittæ, ſit dimetiens foraminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26686" xml:space="preserve">Brachia uero Græci άγ?</s>
              <s xml:id="echoid-s26687" xml:space="preserve">ωνας appellant. </s>
              <s xml:id="echoid-s26688" xml:space="preserve">Hero ſic ait έχά-
                <lb/>
              λοω ?</s>
              <s xml:id="echoid-s26689" xml:space="preserve">έτάμέν α τον τα τδς ά, τ όνονενον ? </s>
              <s xml:id="echoid-s26690" xml:space="preserve">ένιοι, έμιτονον, ενιοι ? </s>
              <s xml:id="echoid-s26691" xml:space="preserve">έμιτόνιον. </s>
              <s xml:id="echoid-s26692" xml:space="preserve">Cæeterurn de ſignis menſur arũ,
                <lb/>
              quæ hic ponuntur, nihil aliud habeo dicere, cum Græca deſint, niſi quod a Iucundo poſitum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s26693" xml:space="preserve">ut S. </s>
              <s xml:id="echoid-s26694" xml:space="preserve">ſemiſſem
                <lb/>
              ſignificet:</s>
              <s xml:id="echoid-s26695" xml:space="preserve">-. </s>
              <s xml:id="echoid-s26696" xml:space="preserve">quartam partem non prænominati integri, ſed ſemißis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26697" xml:space="preserve">Qctauam partem, non prænominati
                <lb/>
              integri, ſedſemißis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26698" xml:space="preserve">ũ duellam, quæ eſt pars tertia prænominati integri, 9. </s>
              <s xml:id="echoid-s26699" xml:space="preserve">ſicilium, quæ eſtpars quarta,
                <lb/>
              prænominati integri. </s>
              <s xml:id="echoid-s26700" xml:space="preserve">Z. </s>
              <s xml:id="echoid-s26701" xml:space="preserve">dragma, quæ eſt pars octaua prænominati integri. </s>
              <s xml:id="echoid-s26702" xml:space="preserve">F. </s>
              <s xml:id="echoid-s26703" xml:space="preserve">duodecimam prænominati in-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.387-03" xlink:href="note-514.01.387-03a" xml:space="preserve">30</note>
              tegri r. </s>
              <s xml:id="echoid-s26704" xml:space="preserve">Sextamdecimam prænominati integri. </s>
              <s xml:id="echoid-s26705" xml:space="preserve">Signa uero illa punctim in orbem, uel in quadr atum facta,
                <lb/>
              nullius eſſe certæ ſigniſicationis. </s>
              <s xml:id="echoid-s26706" xml:space="preserve">Sed clauſularum diſinctionis tantum gratia ſacta: </s>
              <s xml:id="echoid-s26707" xml:space="preserve">niſi quis forſan ea mi-
                <lb/>
              nutias ſui cuiuſq; </s>
              <s xml:id="echoid-s26708" xml:space="preserve">integri ſigniſicari contenderit. </s>
              <s xml:id="echoid-s26709" xml:space="preserve">Idem Iucundus catapultæ quandam deſcriptionem aſſert, ex
                <lb/>
              Athæneo antiquo delineatam, quæ & </s>
              <s xml:id="echoid-s26710" xml:space="preserve">ſi non ea ſit quæ a Vitruuio affertur, tamen poterit aliqua in parte
                <lb/>
              prodeſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s26711" xml:space="preserve">Nam organi huius structura plinthio quodam continetur, quod habet dextras, ac ſinistras ſum-
                <lb/>
              mas & </s>
              <s xml:id="echoid-s26712" xml:space="preserve">imas partes, illas arrectarijs, has tranſuerſarijs tabulis compactas, illas parastatas has ωειτξητα di-
                <lb/>
              ctas parastatis quæ parallela ſunt, ancones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26713" xml:space="preserve">brachia catapultæ incumbunt, quibus compingitur calx id-
                <lb/>
              eſt πέρνα, excanantur autem per longum in ſemiorbem mediæ parastatæ, ubi ſecuriclati cardines imponun-
                <lb/>
              tur, qui regulis paraſtatis æquales appinguntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26714" xml:space="preserve">In regulis autem canales ſunt in quibus ſagittæ collocan-
                <lb/>
              tur, in calce autem parastatarum eſt epitoxis, ideſt cauus in quo ſagittæ caput includitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26715" xml:space="preserve">Canaliculi uero-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.387-04" xlink:href="note-514.01.387-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ſyringes dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26716" xml:space="preserve">Antefixa unica dictione legendum est, eſt enim columellæ antepoſita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26717" xml:space="preserve">plinthio, ca-
                <lb/>
              tapultæ adfixa. </s>
              <s xml:id="echoid-s26718" xml:space="preserve">Anteſixæ ex aduerſo eſt columna, quæ antiſtaſis dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s26719" xml:space="preserve">Reliqua diuinanda ſunt, niſi ali-
                <lb/>
              quid ex Græcis fontibus haurias.</s>
              <s xml:id="echoid-s26720" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div850" type="section" level="2" n="161">
            <head xml:id="echoid-head169" xml:space="preserve">De baliſtarum ratiombus. # Cap. XVI.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s26721" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">CAtapvltarvm</emph>
              rationes ex quibus membris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26722" xml:space="preserve">portionibus componantur, dixi. </s>
              <s xml:id="echoid-s26723" xml:space="preserve">Bali-
                <lb/>
              ſtarum autem rationes uariæ ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26724" xml:space="preserve">differentes unius effectus cauſa comparatæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s26725" xml:space="preserve">Aliæ
                <lb/>
              enim uectibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26726" xml:space="preserve">ſuculis, nonnullæ polyſpaſtis, aliæ ergatis, quædam etiam tympanorum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.387-05" xlink:href="note-514.01.387-05a" xml:space="preserve">50</note>
              torquentur rationibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s26727" xml:space="preserve">Sed tamen nulla baliſta perſicitur, niſi ad propoſitam magnitu-
                <lb/>
              dinem ponderis ſaxi, quod id organum mittere debet. </s>
              <s xml:id="echoid-s26728" xml:space="preserve">Igitur de ratione earum non eſt omnibus expe-
                <lb/>
              ditum, niſi qui Arithmeticis rationibus numeros, & </s>
              <s xml:id="echoid-s26729" xml:space="preserve">nultiplicationes habent notas. </s>
              <s xml:id="echoid-s26730" xml:space="preserve">Nanque ſiunt
                <lb/>
              in capitibus foramina per quorum ſpatia contenduntur, capillo maxime muliebri, uel nemo ſunes,
                <lb/>
              qui magnitudine ponderis lapidis, quem debet ea baliſta mittere, ex ratione grauitatis proportione
                <lb/>
              ſumuntur, quemadmodum catapultis de longttudine ſagittarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s26731" xml:space="preserve">Itaque, ut etiam qui Geometriæ,
                <lb/>
              Arithmeticæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26732" xml:space="preserve">rationes non nouerint, habeant expeditum, ne in periculo bellico cogitationibus de-
                <lb/>
              tineantur, quæ ipſe ſaciendo certa cognoui, quæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s26733" xml:space="preserve">ex parte accepi a præceptoribus ſinita, exponam;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s26734" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s26735" xml:space="preserve">quibus rebus, Græcorum penſiones ad modulos habeant rationem, ad eam, ut etiam noſtris pon-
                <lb/>
              deribus reſpondeant, tradam explicata. </s>
              <s xml:id="echoid-s26736" xml:space="preserve">Nam quæ baliſta duapondo ſaxum mittere debet, ſoramen
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.387-06" xlink:href="note-514.01.387-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>