395363DECIMVS.
ſacerdotibus uenerunt ad deprecandum, tunc eſt pollicitus his legibus, uti ſi eam machinam cepiſſet,
ſua eſſet. His ita conſtitutis, qua machina acceſſura erat, ea regione murum pertudit, & iuſsit omnes
publice & priuatim, quod quiſq; habuiſlet aquæ, ſtercoris, luti, per eam feneſtram per canales effun-
dere ante murum. Cum ibi magna uis aquæ, luti, ſtercoris, nocte profuſa fuiſſet, poſtero die Helepo-
lis accedens, antequam appropinquaret ad murum in humida uoragine acta conſedit, nec progredi,
nec regredit poſtea potuit. Itaque Demetrius cum uidiſſet ſapientia Diogneti ſe deceptum eſſe, cum
claſſe ſua diſceſsit. Tunc Rhodij Diogneti ſolertia liberati bello publice gratias egerunt, honori-
busq́; omnibus eum, & ornamentis exornauerunt. Diognetus autem eam Helepolim reduxit in urbem,
& in publico collocauit, & inſcripſit. Diognetus e manubijs id populo dedit munus. Ita in repugna-
1110 torijs rebus non tantum machinę, ſed etiam maxime conſilia ſunt comparanda. Non minus Chio cum
ſupra naues ſambucarum machinas hoſtes comparauiſſent, noctu Chij terram, arenam, lapides pro-
iecerunt in mare ante murum. Ita illi poſtero die cum accedere uoluiſſent, naues ſupra aggerationem,
quæ fuerat ſub aqua, ſederunt, nec ad murum accedere, nec retrorſus ſe recipere potuerunt, ſed ibi mal-
leolis conſixæ incendio ſunt conflagratæ. Apollonia quoque cum circumſideretur, & ſpecus hoſtes
fodiendo cogitarent ſine ſuſpitione intra mœnia penetrare. Id autem cum a ſpeculatoribus eſlet Apoi-
loniatibus renunciatum, perturbati nuncio propter timorem conſilijs indigentes animis deſiciebant,
quod neque tempus, neque certum locum ſcire poterant, quo emerſum facturi fuiſſent hoſtes. Tum
uero Trypho Alexandrinus, qui ibi fuerat Architectus, intra murum plures ſpecus deſignauit & fo-
diendo terram progrediebatur extra murum dumtaxat citra ſagittæ emiſsionem, & in omnibus uaſa æ-
2220 nea ſuſpendit. Ex his in una foſſura, quæ contra hoſtium ſpecus fuerat uaſa pendentia ad plagas fer-
ramentorum ſonare cœ perunt, ita ex eo intellectum eſt, qua regione aduerſarij ſpecus agentes intra
penetrare cogitabant. Sic limitatione cognita temperauit ahena aquæ feruentis, & picis de ſuperne
contra capita hoſtium, & ſtercoris humani, & arenæ coctæ candentis, dein noctu pertudit crebra
ramina, & per ea repente perfundendo, qui in eo opere fuerunt hoſtes omnes necauit. Item Maſsilia
cum oppugnaretur, & numero ſupra 30. ſpecus tum agerent, Maſsilitani ſuſpicati totam, quæ fue-
rat ante murum foſſam altiore foſſura depreſſerunt, ita ſpecus omnes exitus in foſſam habuerunt.
Quibus autem locis foſſa non potuerat fieri, intra murum barathrum ampliſsima longitudine, & am-
plitudine, uti piſcinam fecerunt contra eum locum, qua ſpecus agebantur, eamq́; e puteis, & e portu
impleuerunt. Itaque cum ſpecus eſſet repente naribus apertis, uehemens aquæ uis immiſſa ſupplan-
3330 tauit fulcturas, quiq; intra fuerunt, & ab aquæ multitudine, & ab ruina ſpecus omnes ſunt oppreſsi.
Etiam cum agger ad murum contra eos compararetur, & arboribus exciſis, eoq́; collocatis, locus
operibus exaggeraretur, baliſtis uectes ferreos candentes in id mittendo totam munitionem coege-
runt conflagrare. Teſtudo autem arietaria cum ad murum pulſandum acceſsiſſet demiſerunt laqueum,
& eo ariete conſtricto per tympanum ergata circumagentes ſuſpenſo capite eius non ſunt paſsi tangi
murum. Denique totam machinam candentibus malleolis, & baliſtarum plagis diſsipauerunt. Ita
hæ uictoria ciuitates, non machinis, ſed contra machinarum rationem Architectorum ſolertia ſunt li-
beratæ. Quas potui de machinis expedire rationes pacis, belliq́; temporibus, & utiliſsimas putaui, in
hoc uolumine perfeci. In prioribus uero nouem de ſingulis generibus & partibus comparaui, uti
totum corpus omnia Architecturæ membra in decem uoluminibus haberet explicata.
ſua eſſet. His ita conſtitutis, qua machina acceſſura erat, ea regione murum pertudit, & iuſsit omnes
publice & priuatim, quod quiſq; habuiſlet aquæ, ſtercoris, luti, per eam feneſtram per canales effun-
dere ante murum. Cum ibi magna uis aquæ, luti, ſtercoris, nocte profuſa fuiſſet, poſtero die Helepo-
lis accedens, antequam appropinquaret ad murum in humida uoragine acta conſedit, nec progredi,
nec regredit poſtea potuit. Itaque Demetrius cum uidiſſet ſapientia Diogneti ſe deceptum eſſe, cum
claſſe ſua diſceſsit. Tunc Rhodij Diogneti ſolertia liberati bello publice gratias egerunt, honori-
busq́; omnibus eum, & ornamentis exornauerunt. Diognetus autem eam Helepolim reduxit in urbem,
& in publico collocauit, & inſcripſit. Diognetus e manubijs id populo dedit munus. Ita in repugna-
1110 torijs rebus non tantum machinę, ſed etiam maxime conſilia ſunt comparanda. Non minus Chio cum
ſupra naues ſambucarum machinas hoſtes comparauiſſent, noctu Chij terram, arenam, lapides pro-
iecerunt in mare ante murum. Ita illi poſtero die cum accedere uoluiſſent, naues ſupra aggerationem,
quæ fuerat ſub aqua, ſederunt, nec ad murum accedere, nec retrorſus ſe recipere potuerunt, ſed ibi mal-
leolis conſixæ incendio ſunt conflagratæ. Apollonia quoque cum circumſideretur, & ſpecus hoſtes
fodiendo cogitarent ſine ſuſpitione intra mœnia penetrare. Id autem cum a ſpeculatoribus eſlet Apoi-
loniatibus renunciatum, perturbati nuncio propter timorem conſilijs indigentes animis deſiciebant,
quod neque tempus, neque certum locum ſcire poterant, quo emerſum facturi fuiſſent hoſtes. Tum
uero Trypho Alexandrinus, qui ibi fuerat Architectus, intra murum plures ſpecus deſignauit & fo-
diendo terram progrediebatur extra murum dumtaxat citra ſagittæ emiſsionem, & in omnibus uaſa æ-
2220 nea ſuſpendit. Ex his in una foſſura, quæ contra hoſtium ſpecus fuerat uaſa pendentia ad plagas fer-
ramentorum ſonare cœ perunt, ita ex eo intellectum eſt, qua regione aduerſarij ſpecus agentes intra
penetrare cogitabant. Sic limitatione cognita temperauit ahena aquæ feruentis, & picis de ſuperne
contra capita hoſtium, & ſtercoris humani, & arenæ coctæ candentis, dein noctu pertudit crebra
ramina, & per ea repente perfundendo, qui in eo opere fuerunt hoſtes omnes necauit. Item Maſsilia
cum oppugnaretur, & numero ſupra 30. ſpecus tum agerent, Maſsilitani ſuſpicati totam, quæ fue-
rat ante murum foſſam altiore foſſura depreſſerunt, ita ſpecus omnes exitus in foſſam habuerunt.
Quibus autem locis foſſa non potuerat fieri, intra murum barathrum ampliſsima longitudine, & am-
plitudine, uti piſcinam fecerunt contra eum locum, qua ſpecus agebantur, eamq́; e puteis, & e portu
impleuerunt. Itaque cum ſpecus eſſet repente naribus apertis, uehemens aquæ uis immiſſa ſupplan-
3330 tauit fulcturas, quiq; intra fuerunt, & ab aquæ multitudine, & ab ruina ſpecus omnes ſunt oppreſsi.
Etiam cum agger ad murum contra eos compararetur, & arboribus exciſis, eoq́; collocatis, locus
operibus exaggeraretur, baliſtis uectes ferreos candentes in id mittendo totam munitionem coege-
runt conflagrare. Teſtudo autem arietaria cum ad murum pulſandum acceſsiſſet demiſerunt laqueum,
& eo ariete conſtricto per tympanum ergata circumagentes ſuſpenſo capite eius non ſunt paſsi tangi
murum. Denique totam machinam candentibus malleolis, & baliſtarum plagis diſsipauerunt. Ita
hæ uictoria ciuitates, non machinis, ſed contra machinarum rationem Architectorum ſolertia ſunt li-
beratæ. Quas potui de machinis expedire rationes pacis, belliq́; temporibus, & utiliſsimas putaui, in
hoc uolumine perfeci. In prioribus uero nouem de ſingulis generibus & partibus comparaui, uti
totum corpus omnia Architecturæ membra in decem uoluminibus haberet explicata.
Quæ a Vitruuio dicuntur in peroratione facilia ſunt.
Reliquum eſt ut Deo gratias agam immortales, quod
4440 ad finem opus laborioſiſſimum perduxerim, & quæ pollicitus ſum, quantum in me fuerit, fide, & diligentia
præſtiterim. Opticem autem de qua libro quinto me tractaturum promiſi, iam abſolui, & statim uidendam
curabo; ut etiam in bac parte aliquid utilitatis etiam pictoribus afferam. Itaque quemadmodum a præcepto-
ribus meis didici, in ſequentibus exponam.
4440 ad finem opus laborioſiſſimum perduxerim, & quæ pollicitus ſum, quantum in me fuerit, fide, & diligentia
præſtiterim. Opticem autem de qua libro quinto me tractaturum promiſi, iam abſolui, & statim uidendam
curabo; ut etiam in bac parte aliquid utilitatis etiam pictoribus afferam. Itaque quemadmodum a præcepto-
ribus meis didici, in ſequentibus exponam.