Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
< >
page |< < (8) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="2" n="40">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1028" xml:space="preserve">
                <pb o="8" file="514.01.040" n="40" rhead="LIBER"/>
              ſiue conuexa, ſiue cilindro ſimilia.</s>
              <s xml:id="echoid-s1029" xml:space="preserve">ſæpe enim directum lumen non impeditum effectus habet non inuenustos: </s>
              <s xml:id="echoid-s1030" xml:space="preserve">ho
                <lb/>
              rum omnium generalis quædam ratio eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1031" xml:space="preserve">quæ cauſas ſpeculatur, non ultimasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1032" xml:space="preserve">tenet in Philoſophia. </s>
              <s xml:id="echoid-s1033" xml:space="preserve">Namq́ue
                <lb/>
              illi ſubiecta est lux, oculis animisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1034" xml:space="preserve">mortalium iucundißima, quam cum in cubiculis, ædiumq́ conclauibus,
                <lb/>
              æstus, tempestatesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1035" xml:space="preserve">occluſi uitamus, adeſſe maximè expetimus: </s>
              <s xml:id="echoid-s1036" xml:space="preserve">atque hæc generis ratio est. </s>
              <s xml:id="echoid-s1037" xml:space="preserve">Partis nomen
                <lb/>
              experimentum innuit: </s>
              <s xml:id="echoid-s1038" xml:space="preserve">nam in plano, certa quadam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1039" xml:space="preserve">præfixanota, quæoculi uicem gerit, proiecturas ædi
                <lb/>
              ficiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1040" xml:space="preserve">corporum abſcedentiasq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s1041" xml:space="preserve">, interualla, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1042" xml:space="preserve">ſuperficies, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1043" xml:space="preserve">uerſuras radijs ad eam ductis osten-
                <lb/>
              dit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1044" xml:space="preserve">pulcherrime, amabiliſſimeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1045" xml:space="preserve">oculos fallit, de qua quidem re nos ſuo loco dicemus: </s>
              <s xml:id="echoid-s1046" xml:space="preserve">cum de ſcenarum
                <lb/>
              proſpectu in quinto, uel de pictura in 7. </s>
              <s xml:id="echoid-s1047" xml:space="preserve">agemus.</s>
              <s xml:id="echoid-s1048" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1049" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Per</emph>
              arithmeticam ſumptus ædificiorum conſumantur, menſurarum rationes explicantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s1050" xml:space="preserve">diffici
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.040-01" xlink:href="note-514.01.040-01a" xml:space="preserve">10</note>
              Iesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1051" xml:space="preserve">ſymmetriarum quæſtiones, geometricis rationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1052" xml:space="preserve">methodis inueniuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s1053" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1054" xml:space="preserve">Vulgi iudicio præstantißimæ illæ artes cenſentur: </s>
              <s xml:id="echoid-s1055" xml:space="preserve">quæ experientia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1056" xml:space="preserve">uſu abſoluuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s1057" xml:space="preserve">ab ipſis mathema
                <lb/>
              ticis profectæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s1058" xml:space="preserve">quod quàm uerum ſit, illi iudicent, qui noſcunt quantum præſtat rerum cauſas dignoſcere.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s1059" xml:space="preserve">Cæterum utraſq;</s>
              <s xml:id="echoid-s1060" xml:space="preserve">, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1061" xml:space="preserve">principes illas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1062" xml:space="preserve">ſubiectas haſce neceſſarias Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1063" xml:space="preserve">diciteſſe Architecto. </s>
              <s xml:id="echoid-s1064" xml:space="preserve">Arithmeticæ
                <lb/>
              praxis ad rationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1065" xml:space="preserve">ad calculum ducitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1066" xml:space="preserve">neceſſaria est ad ſumptus ædificiorum præuidendos: </s>
              <s xml:id="echoid-s1067" xml:space="preserve">inanis
                <lb/>
              enim labor, inutilis operum ingreſſus, cum ſumptus deficit. </s>
              <s xml:id="echoid-s1068" xml:space="preserve">multa ſanè impediunt operum perfectiones: </s>
              <s xml:id="echoid-s1069" xml:space="preserve">ſed
                <lb/>
              pecuniæ defectus maximè: </s>
              <s xml:id="echoid-s1070" xml:space="preserve">unde in proœmio decimi Epheſiorum lex laudatur a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1071" xml:space="preserve">Nam Architectus cum pu
                <lb/>
              blicum opus curandum ſumit, pollicetur quanto ſumptu id ſit futurum tradita æstimatione magistratui bona
                <lb/>
              eius obligantur, donec opus ſit perfectum. </s>
              <s xml:id="echoid-s1072" xml:space="preserve">eo autem abſoluto cum ad dictum impenſa reſpondet, decretis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1073" xml:space="preserve">
                <lb/>
              honoribus ornatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1074" xml:space="preserve">Item ſi non amplius, quám quarta in opere conſumitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s1075" xml:space="preserve">ad æstimationem est adijcienda
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.040-02" xlink:href="note-514.01.040-02a" xml:space="preserve">20</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s1076" xml:space="preserve">de publico præstatur, neq; </s>
              <s xml:id="echoid-s1077" xml:space="preserve">ulla pœna tenetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1078" xml:space="preserve">cum uerò amplius, quàm quarta in opere conſumitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s1079" xml:space="preserve">ex
                <lb/>
              eius bonis ad perficiendum pecunia exigitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1080" xml:space="preserve">Sed licet forte ratio ducatur facile, non tamen ita promptum
                <lb/>
              eſt noſcere de quibus rebus facienda est, ideò in eodem loco inquit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1081" xml:space="preserve">{ Nanque non ſine pœna graſſarẽtur
                <lb/>
              imperitiſed qui ſumma doctrinarum ſubtilitate eſſent prudentes, ſine dubitatione profiterentur Architectu-
                <lb/>
              ram. </s>
              <s xml:id="echoid-s1082" xml:space="preserve">} Sed ulterius præter ſupputandi rationem: </s>
              <s xml:id="echoid-s1083" xml:space="preserve">quæ figuratione, collectione, demptione, multiplicatione,
                <lb/>
              diuiſione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1084" xml:space="preserve">radicum inuentione, tam integrorum, quàm minutiarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1085" xml:space="preserve">certa quadam progreſſione con-
                <lb/>
              stat, utilis Arithmetica eſt ad certam menſurarum rationem ostendendam, ac dubitationes explicandas, il-
                <lb/>
              las inquam, quæ Geometrica ope diſſolui non poſſunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1086" xml:space="preserve">quemadmodum libro nono Platonem, Pythagoram, Ar
                <lb/>
              chimedem feciſſe legitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1087" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s1088" xml:space="preserve">certè quidem certum est Platonis dictum, homines natura ad Arithmeticem aptos
                <lb/>
              ad omnes diſciplinas idoneos eſſe: </s>
              <s xml:id="echoid-s1089" xml:space="preserve">mirum enim ingenium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1090" xml:space="preserve">mentis præſtantia eorum est.</s>
              <s xml:id="echoid-s1091" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1092" xml:space="preserve">Hiſtorias autem plures nouiſſe oportet, quod multa ornamenta ſæpe in operibus Architecti deſi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.040-03" xlink:href="note-514.01.040-03a" xml:space="preserve">30</note>
              gnant, de quibus argumentis, rationem cur fecerint quærentibus reddere debent. </s>
              <s xml:id="echoid-s1093" xml:space="preserve">quemadmodum ſi
                <lb/>
              quis ſtatuas marmoreas, muliebres ſtolatas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1094" xml:space="preserve">quæ Caryatides dicuntur, pro columnis in opere ſtatue-
                <lb/>
              rit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1095" xml:space="preserve">inſuper mutulos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1096" xml:space="preserve">coronas collocauerit percunctantibus ita reddet rationem, Caryas ciuitas Pe
                <lb/>
              loponeſsi cum Perſis hoſtibus contra Græciam conſenſit, poſtea Græci per uictoriam gloriosè bello
                <lb/>
              liberati, communi conſilio Caryatibus bellum indixerunt, itaque oppido capto, uiris intcrfectis, ci-
                <lb/>
              nitate deleta, matronas eorum in ſeruitutem abduxerant: </s>
              <s xml:id="echoid-s1097" xml:space="preserve">Nec paſsi ſunt ſtolas, neque ornatus matro
                <lb/>
              nales deponere: </s>
              <s xml:id="echoid-s1098" xml:space="preserve">uti non uno triumpho duceretur, ſed æterno ſeruitutis exemplo, graui contumelia
                <lb/>
              preſſæ, pœnas pendere uiderentur pro ciuitate. </s>
              <s xml:id="echoid-s1099" xml:space="preserve">ideò qui tunc Architecti fuerunt, ædificijs publicis
                <lb/>
              deſignauerunt earum imagines oneri ferendo collocatas, ut etiam poſteris nota pœna peccati Carya-
                <lb/>
              tium, memoriæ traderetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1100" xml:space="preserve">Non minus Lacones Pauſania Cleombroti filio duce Plateæo bello pau-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.040-04" xlink:href="note-514.01.040-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ca manu infinitum numerum exercitus Perſarum cum ſuperauiſſent, acto cum gloria triumpho ſpolio
                <lb/>
              rum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1101" xml:space="preserve">prædæ porticum perſicum ex manubijs laudis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1102" xml:space="preserve">uirtutis ciuium, indicem uictoriæ, poſteris
                <lb/>
              pro trophæo conſtituerunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1103" xml:space="preserve">ibique captiuorum ſimulacra, barbarico ueſtis ornatu, ſuperbia meri-
                <lb/>
              tis contumelijs punita, ſuſtinentia tectum collocauerunt, uti & </s>
              <s xml:id="echoid-s1104" xml:space="preserve">hoſtes horreſcere timore eorum for
                <lb/>
              tit udinis affecti: </s>
              <s xml:id="echoid-s1105" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s1106" xml:space="preserve">ciues id exemplum uirtutis aſpicientes, gloria erecti ad defendendam libertatem
                <lb/>
              eſſent parati. </s>
              <s xml:id="echoid-s1107" xml:space="preserve">itaque ex eo multi ſtatuas Perſicas ſuſtinentes epiſtylia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1108" xml:space="preserve">ornamenta eorum col-
                <lb/>
              locauerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1109" xml:space="preserve">ita ex eo argumento uarietates egregias auxerunt operibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s1110" xml:space="preserve">Item ſunt aliæ eiuſdem ge
                <lb/>
              neris hiſtoriæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s1111" xml:space="preserve">quarum notitiam A rchitectos tenerèoportet.</s>
              <s xml:id="echoid-s1112" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1113" xml:space="preserve">Ex V itruuianis uerbis: </s>
              <s xml:id="echoid-s1114" xml:space="preserve">quorum interpretatio facilis eſt, occaſionem capere poſſumus non iniucundam,
                <lb/>
              cum mens erit in gratiam principum ædiſicia ornare eorum factorum memoria, quæ decus illis, contemptum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.040-05" xlink:href="note-514.01.040-05a" xml:space="preserve">50</note>
              hoſtibus,exemplũ posteris parant. </s>
              <s xml:id="echoid-s1115" xml:space="preserve">nõne egregiè ſub trabibus ſubicti Soythæponentur barbarico habitu, capite
                <lb/>
              circundato,cum de illius uictoriæ monumentũ relinquendum eſſet? </s>
              <s xml:id="echoid-s1116" xml:space="preserve">ſed hæc inuentioni prudentis tribuenda ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s1117" xml:space="preserve">Quomodo autem matronæ illæ, quæ Caryatides dicuntur, ſub oneribus collocarentur non declarat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1118" xml:space="preserve">Athæ
                <lb/>
              neus loco quodam uidetur innuere eas ſiniſtra manu ſublata ad pondus, altera deiecta ſtetiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s1119" xml:space="preserve">puto ego plura
                <lb/>
              Caryatidum genera fuiſſe: </s>
              <s xml:id="echoid-s1120" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s1121" xml:space="preserve">muliebres statuas a primis illis Caryatidas fuiſſe nominatas. </s>
              <s xml:id="echoid-s1122" xml:space="preserve">notat Hermolaus
                <lb/>
              meus in caſtigationibus Plimanis Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s1123" xml:space="preserve">quinto libri trigeſimi ſexti urbem Caryam a Pauſania multitudinis uo-
                <lb/>
              cabulo Caryas pronunciari. </s>
              <s xml:id="echoid-s1124" xml:space="preserve">Stola uerò longa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1125" xml:space="preserve">demiſſa uestis matronarum propria. </s>
              <s xml:id="echoid-s1126" xml:space="preserve">de Pauſania Thucydi
                <lb/>
              des libro primo Spartanum Cleombroti filium Græcorum ducem dicit. </s>
              <s xml:id="echoid-s1127" xml:space="preserve">Plutarchus ex Cliterno Ageſilai, Pau-
                <lb/>
              ſanias in Laconicis eius Pauſaniæ genus recenſet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1128" xml:space="preserve">Cleombroti eſſe dicit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1129" xml:space="preserve">in Archadia narrat eum ſubſe-
                <lb/>
              quentibus facinoribus benemeriti de Græcia nomen amiſiſſe, prodidit enim auro Græcos & </s>
              <s xml:id="echoid-s1130" xml:space="preserve">fame in templo Mi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.040-06" xlink:href="note-514.01.040-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>