Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (12) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="2" n="40">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1334" xml:space="preserve">
                <pb o="12" file="514.01.044" n="44" rhead="LIBER"/>
              ſigna altera methodum curandi oſtendat, uictu, medicamentis, manu. </s>
              <s xml:id="echoid-s1335" xml:space="preserve">quœ omnia diligentißime a medicis
                <lb/>
              c
                <unsure/>
              ractata ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s1336" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1337" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ivra</emph>
              quoque nota habeat oportet ea; </s>
              <s xml:id="echoid-s1338" xml:space="preserve">quæ neceſſaria ſunt ædificijs communibus parietum ad am-
                <lb/>
              bitum ſtillicidiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1339" xml:space="preserve">cloacarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1340" xml:space="preserve">luminum. </s>
              <s xml:id="echoid-s1341" xml:space="preserve">item aquarum ductiones & </s>
              <s xml:id="echoid-s1342" xml:space="preserve">cætera, quæ huiuſmodi
                <lb/>
              ſunt, nota oportet ſint Architectis, uti ante caueant, quàm inſtituant ædiſicia, ne controuerſiæ factis
                <lb/>
              operibus patribus familiarum relinquantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1343" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s1344" xml:space="preserve">ut legibus ſcribendis prudentia caueri poſsit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1345" xml:space="preserve">lo-
                <lb/>
              catori, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1346" xml:space="preserve">conductori. </s>
              <s xml:id="echoid-s1347" xml:space="preserve">namque ſi lex peritè fuerit ſcripta, erit, ut ſine captione uterque ab utro-
                <lb/>
              que liberetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s1348" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1349" xml:space="preserve">Declarat hoc loco Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1350" xml:space="preserve">eam partem, quam ſupra dixit pertinere ad fidelitatem & </s>
              <s xml:id="echoid-s1351" xml:space="preserve">œquitatem Architecti:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s1352" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-01" xlink:href="note-514.01.044-01a" xml:space="preserve">10</note>
              dico igitur eam philoſophiæ partem, quæ rectè uiuendi normam prœſcribit de diuerſis bonorum generibus per-
                <lb/>
              tractare, inter quœmorum uirtus in ratione poſita, uel in ea parte, quœ rationi paret collocata eſt, ubi de af-
                <lb/>
              fectibus humanis agitur, de animœ uiribus, in quibus inſunt affectiones, de habitibus earum facultatum, ſiue
                <lb/>
              medij, ſiue extremi ſint, de libera uoluntate, de electione, de conſilio, de appetitionibus, in quibus cupiditas
                <lb/>
              inest, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1353" xml:space="preserve">iracundia: </s>
              <s xml:id="echoid-s1354" xml:space="preserve">tractat de ijs, quœ uirtutes cum non ſint, uirtutum initia, uel imitationes, uel ſimilitudines
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1355" xml:space="preserve">propter quœ homines ſibi faciunt ſatis, poſtea proximos intuentur, tanquam ſuæ familiæ, aut uniuerſæ ad-
                <lb/>
              miniſtrationis partes. </s>
              <s xml:id="echoid-s1356" xml:space="preserve">in familia uerò domini & </s>
              <s xml:id="echoid-s1357" xml:space="preserve">ſerui, mariti & </s>
              <s xml:id="echoid-s1358" xml:space="preserve">uxoris, patris & </s>
              <s xml:id="echoid-s1359" xml:space="preserve">filiorum officia quœrit,
                <lb/>
              ordine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1360" xml:space="preserve">diſtributione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1361" xml:space="preserve">uſu omnia ornat. </s>
              <s xml:id="echoid-s1362" xml:space="preserve">ſed in ciuili, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1363" xml:space="preserve">publica adminiſtratione ſiue uno, ſiue pluribus
                <lb/>
              agatur, ſapientes proſpicit eſſe rationis loco in Rep. </s>
              <s xml:id="echoid-s1364" xml:space="preserve">milites iracundiœ, artifices cupiditatis. </s>
              <s xml:id="echoid-s1365" xml:space="preserve">ex prudentibus
                <lb/>
              duces, magistratibus ſacerdotes, ſenatores, iudices creantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1366" xml:space="preserve">in quib. </s>
              <s xml:id="echoid-s1367" xml:space="preserve">ciuilis ratio innititur; </s>
              <s xml:id="echoid-s1368" xml:space="preserve">ab ipſis enim con-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-02" xlink:href="note-514.01.044-02a" xml:space="preserve">20</note>
              duntur leges, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1369" xml:space="preserve">obſeruationes earum proficiſcuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1370" xml:space="preserve">nam nil aliud eſt ciuile ius, quàm quod, a ſingulis ciuita-
                <lb/>
              tibus ex propoſito ſuœ adminiſtrationis fine constituitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1371" xml:space="preserve">cuius ſumma ex pandectarum libris, unde & </s>
              <s xml:id="echoid-s1372" xml:space="preserve">nomen
                <lb/>
              deductum, colligitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s1373" xml:space="preserve">unde ſub primo titulo principia, ſub ſequenti iudicia, ſub tertio Res continentur, inde
                <lb/>
              Hypothecationes, testamenta, cum ijs, quœ ad teſtamenta pertinent: </s>
              <s xml:id="echoid-s1374" xml:space="preserve">poſtea multi poſſeſſionum & </s>
              <s xml:id="echoid-s1375" xml:space="preserve">bonorum
                <lb/>
              tituli continentur; </s>
              <s xml:id="echoid-s1376" xml:space="preserve">operum nouorum nunciationes, damniq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1377" xml:space="preserve">infecti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1378" xml:space="preserve">pro œdificijs dilapſis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1379" xml:space="preserve">eorum inſidijs,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s1380" xml:space="preserve">de aqua pluuia arcenda, de publicanis, donationibus, manumiſſionibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s1381" xml:space="preserve">Liberaliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1382" xml:space="preserve">cauſa, tum de domi-
                <lb/>
              nij, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1383" xml:space="preserve">poſſeſſionis acquiſitione, deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1384" xml:space="preserve">his, qui iudicati, uel in iure confeſſi ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1385" xml:space="preserve">de bonorum detentionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1386" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ne quid in fraudem creditoris fiat, interdicta, exceptiones, temporum prolixitates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1387" xml:space="preserve">actiones, ultimo ſtipu-
                <lb/>
              lationes, fideiuſſiones, acceptilationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1388" xml:space="preserve">titulos illos ad municipales, de decurionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1389" xml:space="preserve">muneribus, de publi-
                <lb/>
              cis operib. </s>
              <s xml:id="echoid-s1390" xml:space="preserve">nundinis, pollicitationibus, cognitionibus, cenſibus, uerborum ſignificationibus, iuris regulis. </s>
              <s xml:id="echoid-s1391" xml:space="preserve">ſed
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-03" xlink:href="note-514.01.044-03a" xml:space="preserve">30</note>
              quid ommia recenſeo; </s>
              <s xml:id="echoid-s1392" xml:space="preserve">quid adducam pontificium ius? </s>
              <s xml:id="echoid-s1393" xml:space="preserve">cum ſatis plus iuſto fortaſſe ea ſint dicta. </s>
              <s xml:id="echoid-s1394" xml:space="preserve">Architecto in-
                <lb/>
              terim ea neceſſaria; </s>
              <s xml:id="echoid-s1395" xml:space="preserve">quœ ad euitandas lites, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1396" xml:space="preserve">contentiones pertinent. </s>
              <s xml:id="echoid-s1397" xml:space="preserve">arbiter enim ſæpè, uel conſultor loca-
                <lb/>
              tionum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1398" xml:space="preserve">conductionum eſt Architectus: </s>
              <s xml:id="echoid-s1399" xml:space="preserve">quare iuris peritum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1400" xml:space="preserve">prudentem eſſe oporte† ſunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s1401" xml:space="preserve">communes
                <lb/>
              parietes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1402" xml:space="preserve">ſtillicidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1403" xml:space="preserve">cloacœ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1404" xml:space="preserve">lumina: </s>
              <s xml:id="echoid-s1405" xml:space="preserve">quarum rerum ratio ita abſoluenda, ut nullum damnum proxi-
                <lb/>
              mis inferatur, id legibus cauetur, eas leges dignoſcere opus eſt, ne iniuria, damnum, uel incommodum cui-
                <lb/>
              quam afferatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s1406" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1407" xml:space="preserve">Ex Aſtrologia cognoſcitur oriens, occidens, meridies, ſeptentrio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1408" xml:space="preserve">cœli ratio, æquinoctium,
                <lb/>
              ſolſtitium, aſtrorum curſus: </s>
              <s xml:id="echoid-s1409" xml:space="preserve">quorum notitiam ſiquis non habuerit horologiorum rationem om-
                <lb/>
              nino ſcire non poterit.</s>
              <s xml:id="echoid-s1410" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1411" xml:space="preserve">Inter præcipuas Architecturæ partes, una eſt, quœ Gnomonice dicitur, quœ adradios, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1412" xml:space="preserve">umbras pro ho-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-04" xlink:href="note-514.01.044-04a" xml:space="preserve">40</note>
              rarijs confic iendis pertinet; </s>
              <s xml:id="echoid-s1413" xml:space="preserve">iucunda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1414" xml:space="preserve">commoda quidem pars illa quemadmodum nono libro continetur, ubi
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s1415" xml:space="preserve">alia quoque pars expeditur, quœ ad Anaphoras, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1416" xml:space="preserve">interualla ſyderum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1417" xml:space="preserve">ſtellarum ſpectat: </s>
              <s xml:id="echoid-s1418" xml:space="preserve">licet om-
                <lb/>
              mittantur illa, quæ iudicia continet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1419" xml:space="preserve">geniturarum rationem, quœ curioſis relinquitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1420" xml:space="preserve">non enim minus
                <lb/>
              dubia, quàm inutilis eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1421" xml:space="preserve">ad gnomonicenigitur referenda eſt Architecto notitia Aſtrologiœ, quam habuiſſe
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1422" xml:space="preserve">ſatis apertum est ex nono libro.</s>
              <s xml:id="echoid-s1423" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1424" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              crgo tanta hæc diſciplina ſit condecorata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1425" xml:space="preserve">abundans eruditionibus uariis, ac plurib. </s>
              <s xml:id="echoid-s1426" xml:space="preserve">non
                <lb/>
              puto poſſe iuſtè repente ſe profiteri Architectoss, niſi qui ab ætate puerili his gradib. </s>
              <s xml:id="echoid-s1427" xml:space="preserve">diſciplinarum
                <lb/>
              ſcandendo, ſcientia plurium literatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1428" xml:space="preserve">artium nutriti peruenerint ad ſummũ templũ Architecture.</s>
              <s xml:id="echoid-s1429" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1430" xml:space="preserve">Enumerauit hactenus quœ ſunt neceſſaria Architecto, rationem deinde cur ita ſit exponit, nunc animad-
                <lb/>
              uertendum prœceptum, ex dictis affert, non poſſe repente Architectum prodere quempiam: </s>
              <s xml:id="echoid-s1431" xml:space="preserve">ſed oportere, a
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-05" xlink:href="note-514.01.044-05a" xml:space="preserve">50</note>
              teneris aſſueſcere, ſiquis ad ſummum Architecturæ apicem peruenire uoluerit: </s>
              <s xml:id="echoid-s1432" xml:space="preserve">quàm uerò uerum ſit nihil eſſe
                <lb/>
              prius laudandum, quàm quid ſit cognitum habeatur, manifestum eſt ex his, quœ hactenus dicta ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1433" xml:space="preserve">nullus
                <lb/>
              enim dignè Architecturam laudare potuiſſet, qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s1434" xml:space="preserve">uim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1435" xml:space="preserve">proprietatem illius antè non cognouiſſet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1436" xml:space="preserve">ſi
                <lb/>
              ineptè id aggreſſus fuiſſet; </s>
              <s xml:id="echoid-s1437" xml:space="preserve">aut id agere neſciuiſſet; </s>
              <s xml:id="echoid-s1438" xml:space="preserve">aut fides illi non fuiſſet adhibita. </s>
              <s xml:id="echoid-s1439" xml:space="preserve">ac tandem cum ab eo ra-
                <lb/>
              tio quœſita eſſet, uel aufugiſſet, uel ſibi contrarius, tanquam ignorans fuiſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s1440" xml:space="preserve">At experiamur modo nos an
                <lb/>
              cum dignitate Architecturam commendare poſſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s1441" xml:space="preserve">maximè certe, ac primum cognitio, inde experientia
                <lb/>
              nobis perſequenda eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1442" xml:space="preserve">nam cognitione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1443" xml:space="preserve">iudicio. </s>
              <s xml:id="echoid-s1444" xml:space="preserve">Architectura merito cum ſapientia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1445" xml:space="preserve">prudentia conferri
                <lb/>
              poteſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s1446" xml:space="preserve">exercitio autem & </s>
              <s xml:id="echoid-s1447" xml:space="preserve">operè inter artes tanquam heroica uirtus elucet. </s>
              <s xml:id="echoid-s1448" xml:space="preserve">diuinum ſanè eſt rerum cauſas,
                <lb/>
              diſciplinas pulcherrimas, abſtruſas rationes doctrinarum explicare. </s>
              <s xml:id="echoid-s1449" xml:space="preserve">Admirandum uerò rudes homines ad
                <lb/>
              cultum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1450" xml:space="preserve">diſciplinam congregare, ſecuros, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1451" xml:space="preserve">tranquillos mœnibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1452" xml:space="preserve">munitionibus tueri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1453" xml:space="preserve">poſtea qua-
                <lb/>
              dam ui naturæ illata rupes & </s>
              <s xml:id="echoid-s1454" xml:space="preserve">ſaxa demoliri, montes perfodere, ualles implere, paludes exſiccare, naues con-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-06" xlink:href="note-514.01.044-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>