444422M. VITRVVII POLL.
Illorum frumentaria duodecim, reliqua oriɀæ riſum vocant, exglumandæ, conte-
rendis aromatis, quæ nostri in eis\’ Macrobi{us} libro vltimo Saturnalium, aliquan-
do ſpecies, vti recentiores Græci medici ἐί{δι}η, nominant, tormentariæ pulueri tun-
dendæ, acuendis gladijs, armis\’ leuigandis, cudendo ferro, abluendis denſandis\’ ru-
dib{us} pannis comparata erant.
rendis aromatis, quæ nostri in eis\’ Macrobi{us} libro vltimo Saturnalium, aliquan-
do ſpecies, vti recentiores Græci medici ἐί{δι}η, nominant, tormentariæ pulueri tun-
dendæ, acuendis gladijs, armis\’ leuigandis, cudendo ferro, abluendis denſandis\’ ru-
dib{us} pannis comparata erant.
De cochlea, quæ magnam copiam extollit aquæ, ſed non
tam alte. # CAP. XI.
tam alte. # CAP. XI.
Est autem etiam cochleæ ratio, quæ magnam vim
haurit aquæ, ſed non tam alte tollit, quàm rota. Eius au-
tem ratio ſic expeditur. Tignum ſumitur, cuius tigni
quanta fuerit pedum longitudo, tanta digitorum ex.
peditur craſsitudo: id ad circinum rotundatur. In capi-
tibus circino diuiduntur circinationes eorum tetranti-
bus in partes quatuor, vel octantibus in partes octo ductis lineis: eæq́; li-
neæ ita collocentur, vt in plano poſito tigno ad libellam, vtriuſque capitis
lineæ inter ſe reſpondeant ad perpendiculum: ab his deinde à capite ad
alterum caput lineæ perducantur conuenientes, vti quàm magna erit
pars octaua circinationis tigni, tam magnis ſpatiis diſtent ſecundum lati-
tudinem. Sic & in rotundatione & in longitudine, æqualia ſpatia ſient.
Ita quo loci deſcribuntur lineæ, quæ ſunt in longitudine ſpectantes, fa-
ciendæ decuſſationes, & in decuſſationibus finita puncta. His ita emen-
date deſcriptis, ſumitur ſalignea tenuis, aut de vitice ſecta regula, quæ vn-
cta liquida pice figitur in primo decuſsis puncto: deinde traiicitur oblique
ad inſequentes longitudines & circuitiones decuſsium. Et ita ex ordine
progrediens, ſingula puncta prætereundo & circuminuoluendo, colloca-
tur in ſingulis decuſſationibus: & ita peruenit & figitur ad eam lineam,
recedens à primo in octauum punctum, in qua prima pars eius eſt fixa.
Eo modo quantum progreditur oblique per ſpatium & per octo puncta,
tantundem in longitudine procedit ad octauum punctum. Eadem ratio-
ne per omne ſpatium longitudinis & rotunditatis ſingulis decuſſationi-
bus oblique fixæ regulæ, per octo craſsitudinis diuiſiones inuolutos ſa-
ciunt canales, & iuſtam cochleæ naturalemq́; imitationem. Ita per id ve-
ſtigium aliæ ſuper alias figuntur vnctæ pice liquida, & exaggerantur
ad id, vt longitudinis octaua pars fiat ſumma craſsitudo. Supra eas circun-
dantur & figuntur tabulæ, quæ pertegant eam inuolutionem: tunc eæ ta-
bulæ pice ſaturantur, & laminis ferreis colligantur, vt ab aquæ vine diſ-
ſoluantur. Capita tigni ferreis clauis & laminis continentur, iisq́; infigun-
tur ſtyli ferrei. Dextra autem & ſiniſtra cochleam tigna collocantur, in
capitibus vtraque parte habentia tranſuerſaria conſixa. In his
haurit aquæ, ſed non tam alte tollit, quàm rota. Eius au-
tem ratio ſic expeditur. Tignum ſumitur, cuius tigni
quanta fuerit pedum longitudo, tanta digitorum ex.
peditur craſsitudo: id ad circinum rotundatur. In capi-
tibus circino diuiduntur circinationes eorum tetranti-
bus in partes quatuor, vel octantibus in partes octo ductis lineis: eæq́; li-
neæ ita collocentur, vt in plano poſito tigno ad libellam, vtriuſque capitis
lineæ inter ſe reſpondeant ad perpendiculum: ab his deinde à capite ad
alterum caput lineæ perducantur conuenientes, vti quàm magna erit
pars octaua circinationis tigni, tam magnis ſpatiis diſtent ſecundum lati-
tudinem. Sic & in rotundatione & in longitudine, æqualia ſpatia ſient.
Ita quo loci deſcribuntur lineæ, quæ ſunt in longitudine ſpectantes, fa-
ciendæ decuſſationes, & in decuſſationibus finita puncta. His ita emen-
date deſcriptis, ſumitur ſalignea tenuis, aut de vitice ſecta regula, quæ vn-
cta liquida pice figitur in primo decuſsis puncto: deinde traiicitur oblique
ad inſequentes longitudines & circuitiones decuſsium. Et ita ex ordine
progrediens, ſingula puncta prætereundo & circuminuoluendo, colloca-
tur in ſingulis decuſſationibus: & ita peruenit & figitur ad eam lineam,
recedens à primo in octauum punctum, in qua prima pars eius eſt fixa.
Eo modo quantum progreditur oblique per ſpatium & per octo puncta,
tantundem in longitudine procedit ad octauum punctum. Eadem ratio-
ne per omne ſpatium longitudinis & rotunditatis ſingulis decuſſationi-
bus oblique fixæ regulæ, per octo craſsitudinis diuiſiones inuolutos ſa-
ciunt canales, & iuſtam cochleæ naturalemq́; imitationem. Ita per id ve-
ſtigium aliæ ſuper alias figuntur vnctæ pice liquida, & exaggerantur
ad id, vt longitudinis octaua pars fiat ſumma craſsitudo. Supra eas circun-
dantur & figuntur tabulæ, quæ pertegant eam inuolutionem: tunc eæ ta-
bulæ pice ſaturantur, & laminis ferreis colligantur, vt ab aquæ vine diſ-
ſoluantur. Capita tigni ferreis clauis & laminis continentur, iisq́; infigun-
tur ſtyli ferrei. Dextra autem & ſiniſtra cochleam tigna collocantur, in
capitibus vtraque parte habentia tranſuerſaria conſixa. In his