4614LIBER
conſenſus duarum ſcientiarum inter ſe, mox multarum, Muſice, medicinaq́;
ſcientiæ, uel artes ſunt.
Medi-
ci munus est ſanitatem inducere ubinon eſt, aut conſeruare ubiest, Muſici quatenus Muſici est modulando au
ditores delectare, his muneribus differunt, ſed quibuſdam rationibus conueniunt inter ſe, conuenientia ex
conmuni quadam regula proficiſcitur: nam dum Medicus conſiderat elationem, & depreſſionem arteriarum,
& pulſus, uelocitatem, & moram, œqualitatem, & inœqualitatem, cum Muſicis ratione conuenit, Muſicus
enim eaſdem res in uocibus ſpeculatur: nam uelocitas, tarditas, altitudo, depreſſio, æqualitas, & huiuſmo-
di communes termini ſunt, qui ad res multas diſpares accommodari poſſunt, ideò nullum eſt incommodum artifi
ees in rationibus conſentire, qui postea in operibus ſunt differentes. idq́ oritur ex ui principiorum, quœ cum
communia ſint, & uniuerſalia, abſque ullo diſcrimine res multas amplectuntur. A equalitas igitur tempori,
loco, numero, magnitudini aptari potest. idem iudicium de reliquis: nil igitur mirum, ſi ratio eadem plures
1110 iuuat artifices, qui in operibus diuerſis diſſentiunt, aliud enim ratio, aliud est opus, ratio doctis, opus exper-
tis tribuitur. Angulos facilè coaleſcere a Geometria ſumit Medicus, circulum non item. hinc ea ratione du-
citur, ut uulnera, quæ in orbemtendunt, difficillimæ curœ iudicet, angularia facile ſanet. At ſi uulnus me-
deri oportuerit, non accedet Geometra, ſed Medicus.
ci munus est ſanitatem inducere ubinon eſt, aut conſeruare ubiest, Muſici quatenus Muſici est modulando au
ditores delectare, his muneribus differunt, ſed quibuſdam rationibus conueniunt inter ſe, conuenientia ex
conmuni quadam regula proficiſcitur: nam dum Medicus conſiderat elationem, & depreſſionem arteriarum,
& pulſus, uelocitatem, & moram, œqualitatem, & inœqualitatem, cum Muſicis ratione conuenit, Muſicus
enim eaſdem res in uocibus ſpeculatur: nam uelocitas, tarditas, altitudo, depreſſio, æqualitas, & huiuſmo-
di communes termini ſunt, qui ad res multas diſpares accommodari poſſunt, ideò nullum eſt incommodum artifi
ees in rationibus conſentire, qui postea in operibus ſunt differentes. idq́ oritur ex ui principiorum, quœ cum
communia ſint, & uniuerſalia, abſque ullo diſcrimine res multas amplectuntur. A equalitas igitur tempori,
loco, numero, magnitudini aptari potest. idem iudicium de reliquis: nil igitur mirum, ſi ratio eadem plures
1110 iuuat artifices, qui in operibus diuerſis diſſentiunt, aliud enim ratio, aliud est opus, ratio doctis, opus exper-
tis tribuitur. Angulos facilè coaleſcere a Geometria ſumit Medicus, circulum non item. hinc ea ratione du-
citur, ut uulnera, quæ in orbemtendunt, difficillimæ curœ iudicet, angularia facile ſanet. At ſi uulnus me-
deri oportuerit, non accedet Geometra, ſed Medicus.
Similiter cum Aſtrologis, &
Muſicis eſt diſputatio communis de Sympathia ſtellarum, &
ſym
phoniarum in quadratis, & trigonis, diateſſaron & diapente: cum Geometris de uiſu qui λóγos
appellatur, cæterisq́; omnibus doctrinis multæ res, uel omnes communes ſunt duntaxat ad diſputan-
dum, operum uerò ingreſſus, qui manu, ac tractationibus, ad elegantiam perducuntur, ipſorum
ſunt, qui propriè una arte ad faciendum ſuntinſtituti.
phoniarum in quadratis, & trigonis, diateſſaron & diapente: cum Geometris de uiſu qui λóγos
appellatur, cæterisq́; omnibus doctrinis multæ res, uel omnes communes ſunt duntaxat ad diſputan-
dum, operum uerò ingreſſus, qui manu, ac tractationibus, ad elegantiam perducuntur, ipſorum
ſunt, qui propriè una arte ad faciendum ſuntinſtituti.
Cum Aſtronomi ſibi proponant oſtendere qua ratione cœlestia illa, ac lucentia mundi corpora conſentiant in
2220 ter ſe, conſpirentq́; in demittentis ad centrum uirtutibus, & influxibus, ſelegerunt quaſdam figuras Geome-
tricas inter ſe ratione, comparationeq́; reſpondentes, triquetram, quadratam, exagonam. In his admira-
bilesrationes, & uires inuenere. Quod ut manifeſtum ſit, lucidius explicabo. Angulorum menſuræ, &
comparationes ſumuntur ex parte circumferentiæ, quæ illis angulis continetur. maiores ſunt anguli, quorum
lineæ maiorem circuli portionem amplectuntur, minores, qui minorem. Antiqui prœterea rem omnem inte-
gram diuiduam, & menſurabilem uocabant Aſſem: quem duodenas in partes diuidebant, has uncias nomina
bant. unapars uncia dicebatur, duæſextans; nam ſex uicibus binœ Aſſem conſtituebant, tres quadran-
tem uocabant, duodecim enim ex tribus quadrantibus efficiuntur: quatuor uerſauice trientem: quinque quicun
cem nulla ratione habita ad aſſem, quoniam nulla quinarij aſſumptione aſſis perficitur. Sex uerò ſemiſſem,
quaſi dimidiatum aſſem dicebãt: ſeptem ſeptuncem, eadem ratione, qua dixere quincuncem, octo beſſem, duas
3330 enim ſenis addebant, nouem dodrantem, decem dextantem, undecim, deuncem, quoniam nulla erat earum
partium multiplicatio, quœ aſſem perficeret, nam ſemel ſumptœ non accedebant ad ſummam: plures, ultra aſ
ſem perueniebant. his stabilitis fingamus quadrantem circuli in duodenas partes eſſe diuiſum, qualium totus
orbis est quadraginta octo. rectus, & œqualis quadrantis angulus duodecim occupabit: trigoni ſexdecim:
exagoni octo. quadrati igitur angulus, quoniam rectus eſt, integerq́ dicetur Aſſis, Trianguli, quoniam ma-
ior tertia parte, quemadmodum in diagrammate uidetur, ſemel continebit rectum, & integrum, & amplius
quadrantem, hoc eſt, partem tertiam, & inter hos duos angulos ratio ſeſquitertia cadet. exagoni uero angu-
lus, quoniam dimidio minor est angulo trigoni ( octo enim partes continet, ex ſexdecim ) ideò ad ipſum com
paratus angulum exagoni oſtendet rationem duplam, ſed inter quadrati angulum, & exagoni eſt proportio
ſeſquialtera; quæ fit, cum quid integrum continet, & amplius dimidiam partem, quemadmodum octo pars
4440 beſſalis continetur ab aſſe ſemel, & trientem: & hoc eſt, quod ad Aſtrologiam pertinet in figuris, aſpecti-
busq́; ſyderum conſideratum, & ſympathia hoc eſt conſenſu. quod uerò ad Muſicen ſpectat illud est, quod
6[Figure 6]12 3 165550 Muſicus huiuſmodi proportiones, & concentus conſiderat, ſed non in figuris, uerum in uocibus, & earum
interuallis: harmonia est uocum diſtantium iucundus concentus. ex his ſimplices quidam ſunt, quidam com-
poſiti, ſimplicium nomina hæc ſunt, Diapaſon, Diapente, & Diateſſaron: uocabula compoſitorum ſunt, diſdia-
6660
2220 ter ſe, conſpirentq́; in demittentis ad centrum uirtutibus, & influxibus, ſelegerunt quaſdam figuras Geome-
tricas inter ſe ratione, comparationeq́; reſpondentes, triquetram, quadratam, exagonam. In his admira-
bilesrationes, & uires inuenere. Quod ut manifeſtum ſit, lucidius explicabo. Angulorum menſuræ, &
comparationes ſumuntur ex parte circumferentiæ, quæ illis angulis continetur. maiores ſunt anguli, quorum
lineæ maiorem circuli portionem amplectuntur, minores, qui minorem. Antiqui prœterea rem omnem inte-
gram diuiduam, & menſurabilem uocabant Aſſem: quem duodenas in partes diuidebant, has uncias nomina
bant. unapars uncia dicebatur, duæſextans; nam ſex uicibus binœ Aſſem conſtituebant, tres quadran-
tem uocabant, duodecim enim ex tribus quadrantibus efficiuntur: quatuor uerſauice trientem: quinque quicun
cem nulla ratione habita ad aſſem, quoniam nulla quinarij aſſumptione aſſis perficitur. Sex uerò ſemiſſem,
quaſi dimidiatum aſſem dicebãt: ſeptem ſeptuncem, eadem ratione, qua dixere quincuncem, octo beſſem, duas
3330 enim ſenis addebant, nouem dodrantem, decem dextantem, undecim, deuncem, quoniam nulla erat earum
partium multiplicatio, quœ aſſem perficeret, nam ſemel ſumptœ non accedebant ad ſummam: plures, ultra aſ
ſem perueniebant. his stabilitis fingamus quadrantem circuli in duodenas partes eſſe diuiſum, qualium totus
orbis est quadraginta octo. rectus, & œqualis quadrantis angulus duodecim occupabit: trigoni ſexdecim:
exagoni octo. quadrati igitur angulus, quoniam rectus eſt, integerq́ dicetur Aſſis, Trianguli, quoniam ma-
ior tertia parte, quemadmodum in diagrammate uidetur, ſemel continebit rectum, & integrum, & amplius
quadrantem, hoc eſt, partem tertiam, & inter hos duos angulos ratio ſeſquitertia cadet. exagoni uero angu-
lus, quoniam dimidio minor est angulo trigoni ( octo enim partes continet, ex ſexdecim ) ideò ad ipſum com
paratus angulum exagoni oſtendet rationem duplam, ſed inter quadrati angulum, & exagoni eſt proportio
ſeſquialtera; quæ fit, cum quid integrum continet, & amplius dimidiam partem, quemadmodum octo pars
4440 beſſalis continetur ab aſſe ſemel, & trientem: & hoc eſt, quod ad Aſtrologiam pertinet in figuris, aſpecti-
busq́; ſyderum conſideratum, & ſympathia hoc eſt conſenſu. quod uerò ad Muſicen ſpectat illud est, quod
6[Figure 6]12 3 165550 Muſicus huiuſmodi proportiones, & concentus conſiderat, ſed non in figuris, uerum in uocibus, & earum
interuallis: harmonia est uocum diſtantium iucundus concentus. ex his ſimplices quidam ſunt, quidam com-
poſiti, ſimplicium nomina hæc ſunt, Diapaſon, Diapente, & Diateſſaron: uocabula compoſitorum ſunt, diſdia-
6660