5321PRIMVS.
quid habent ſuauitatis, &
concinnitatis:
hæc ratio tam in Muſicis, quam in Muſicis, quam in cæteris rebus arte factis Eurith-
mia dicitur. Rithmus triplici modo dicitur. primo de rebus immobilibus affertur, ut eurithmos ſtatua, ædi-
ficium, templum: ſecundo de ijs, quæ mouentur. unde eurithmos ambulare dicimus: tertio de uoce, & ſic pro
prie rithmus est recta figurationum ordinatio: ubi eſt ſimilitudo, errat facile mens, nec distmcte res perci-
pit, ubi uero ſunt partes rithmieuidentius apparet, id quod ordinatur. Rithmus uiſu, ut in ſaltatione, auditu,
ut in cantu, tactione, ut in pulſu, ſentitur.
8[Figure 8]Pars ubi eſt I. orthographia est, ubiuero O. ſciographia.I O111022203330mia dicitur. Rithmus triplici modo dicitur. primo de rebus immobilibus affertur, ut eurithmos ſtatua, ædi-
ficium, templum: ſecundo de ijs, quæ mouentur. unde eurithmos ambulare dicimus: tertio de uoce, & ſic pro
prie rithmus est recta figurationum ordinatio: ubi eſt ſimilitudo, errat facile mens, nec distmcte res perci-
pit, ubi uero ſunt partes rithmieuidentius apparet, id quod ordinatur. Rithmus uiſu, ut in ſaltatione, auditu,
ut in cantu, tactione, ut in pulſu, ſentitur.
Haec efficitur cum membra operis conuenientia ſunt, altitudinis ad latitudinem latitudinis ad
longitudinem, & ad ſummam omnia reſpondeant ſuæ Symmetriæ.
longitudinem, & ad ſummam omnia reſpondeant ſuæ Symmetriæ.
Sua ( inquam ) nam ſi reſponderent alienæ, hoc eſt alterius rationis Symmetriæ, non adeſſet in aſpectu iu-
cunditas, quæ in hac Eurithmiæ deſcriptione requiritur, ut plane patet, tum hoc loco, tum capite ſecundo &
ultimo tertij libri, & ſecundo ſexti, & alijs locis pluribus. Quoniam uerò proportio a numeris ortum ha-
bet, ideò factum eſt, ut omnibus alijs in rebus, in quibus inest proportio numeri nomen ſeruatumſit, & quo-
niam longitudo, latitudo, & altitudo operum proportione inuicem reſpondere debent, & ubi proportio ibi nu
4440 merus: iccirco eurithmiæ nomen a Vitr. uſurpatum eſt.
cunditas, quæ in hac Eurithmiæ deſcriptione requiritur, ut plane patet, tum hoc loco, tum capite ſecundo &
ultimo tertij libri, & ſecundo ſexti, & alijs locis pluribus. Quoniam uerò proportio a numeris ortum ha-
bet, ideò factum eſt, ut omnibus alijs in rebus, in quibus inest proportio numeri nomen ſeruatumſit, & quo-
niam longitudo, latitudo, & altitudo operum proportione inuicem reſpondere debent, & ubi proportio ibi nu
4440 merus: iccirco eurithmiæ nomen a Vitr. uſurpatum eſt.
Item Symmetria eſt ex ipſius operis membris conueniens conſenſus, ex partibusq́ue ſeparatis ad
uniuerſæ figuræ ſpeciem ratæ partis reſponſus.
uniuerſæ figuræ ſpeciem ratæ partis reſponſus.
Symmetria est ordinis pulchritudo, quemadmodum eurithmia diſpoſitionis:
non enim ſatis eſt menſuras
ordinare, hoc eſt aliam ante aliam ponere, ſed neceſſe eſt menſuras illas inter ſe conuenire, ideſt aliqua propor
tione inuicem reſpondere. hinc eſt quòd ubi proportio eſt, ibi nihil ſuperfluens eſſe poſſit, & quemadmodum na-
turalis proportionis auctor eſt naturæ instinctus, ita artificialis est artis habitus. hinc oritur proportionẽ a
forma potius, quàm a materia ortum ducere, & ubi non ſunt partes, nec proportio eſt: nulla enim compara-
tio effici poteſt. Nullauero laus ſatis eſſe poteſt, quæ proportionem commendet. In quagloria Architecti,
firmitas operis, & admiratio artis maxime cernitur quod erit manifestum, cum de proportionibus loquemur
5550 libro tertio: tunc enim artis abſcondita recludemus oſtendentes, quæ ratio ſit in proportionibus, quibus ter-
minis, quo uſu, quibus effectibus, & qua ui efficiant, ut rerum uenuſtas, & magnificentia appareat. Symme-
tria igitur eſt ratæ partis reſponſus.
ordinare, hoc eſt aliam ante aliam ponere, ſed neceſſe eſt menſuras illas inter ſe conuenire, ideſt aliqua propor
tione inuicem reſpondere. hinc eſt quòd ubi proportio eſt, ibi nihil ſuperfluens eſſe poſſit, & quemadmodum na-
turalis proportionis auctor eſt naturæ instinctus, ita artificialis est artis habitus. hinc oritur proportionẽ a
forma potius, quàm a materia ortum ducere, & ubi non ſunt partes, nec proportio eſt: nulla enim compara-
tio effici poteſt. Nullauero laus ſatis eſſe poteſt, quæ proportionem commendet. In quagloria Architecti,
firmitas operis, & admiratio artis maxime cernitur quod erit manifestum, cum de proportionibus loquemur
5550 libro tertio: tunc enim artis abſcondita recludemus oſtendentes, quæ ratio ſit in proportionibus, quibus ter-
minis, quo uſu, quibus effectibus, & qua ui efficiant, ut rerum uenuſtas, & magnificentia appareat. Symme-
tria igitur eſt ratæ partis reſponſus.
Vt in hominis corpore e cubito, pede, palmo, digito, cæterisq́;
partibus ſymmetros eſt, ſic eſt
in operum perfectionibus. Et primum in ædibus ſacris, ut e columnarum craſsitudinibus, aut e tri-
glypho, aut etiam embate in baliſtæ foramine, quod græci {πρι}{τρ}ητου uocitant, nauibus interſcalmio,
quod {δί}πηχαῖχὴ dicitur. Item cæterorum operum, e membris inuenitur ſymmetriarum ratiocinatio.
in operum perfectionibus. Et primum in ædibus ſacris, ut e columnarum craſsitudinibus, aut e tri-
glypho, aut etiam embate in baliſtæ foramine, quod græci {πρι}{τρ}ητου uocitant, nauibus interſcalmio,
quod {δί}πηχαῖχὴ dicitur. Item cæterorum operum, e membris inuenitur ſymmetriarum ratiocinatio.
Gellius inquit ex Plutarcho ſcite, ſubtiliterq́;
ratiocinatum Pythagoram philoſophum in reperienda, mo-
dulandaq́; ſtatus, longitudinisq́; Herculis præſtantia: Nam cum ferè constaret curriculum ſtadij, quod eſt
Piſis apud Iouem Olympium, Herculem pedibus ſuis metatum, idq́; feciſſe longum pedes ſexcentos, cætera
quoque stadia in Græciæ terris ab alijs postea inſtituta pedum quidem eſſe numero ſexcentum; ſed tamen eſſe
6660
dulandaq́; ſtatus, longitudinisq́; Herculis præſtantia: Nam cum ferè constaret curriculum ſtadij, quod eſt
Piſis apud Iouem Olympium, Herculem pedibus ſuis metatum, idq́; feciſſe longum pedes ſexcentos, cætera
quoque stadia in Græciæ terris ab alijs postea inſtituta pedum quidem eſſe numero ſexcentum; ſed tamen eſſe
6660