Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[171] A. aqua in arca œrea depreſſa.B. delſines ærei.C. modioli.D. Regulæ ſcalari forma.E. taxilli tribus digitis alti.F. catenæ cymbala tenentes.G. inſundibulum inuerſum.H. Fiſtulæ, per quas aer modiolorum ſubintrat infundibulum.I. uectes.K. manubria, quæ aperiunt nares ad tubulos.L. pinnæ ſub quibus lingulæ omnium organorum.O. regulæ inter tabulam quæ pinax dicitur & registrum.P. pinna depreſſa.Q. tabula.R. pinnarum forma ſeparata.S. lingulæ.T. ceruicula.V. aquaexpulſa.X. pars arcæ..... foraminaper quæ aer ad canna, fertur.
[Figure 172]
[Figure 173]
[Figure 174]
< >
page |< < (21) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div86" type="section" level="2" n="41">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s2139" xml:space="preserve">
                <pb o="21" file="514.01.053" n="53" rhead="PRIMVS."/>
              quid habent ſuauitatis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2140" xml:space="preserve">concinnitatis: </s>
              <s xml:id="echoid-s2141" xml:space="preserve">hæc ratio tam in Muſicis, quam in Muſicis, quam in cæteris rebus arte factis Eurith-
                <lb/>
              mia dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s2142" xml:space="preserve">Rithmus triplici modo dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s2143" xml:space="preserve">primo de rebus immobilibus affertur, ut eurithmos ſtatua, ædi-
                <lb/>
              ficium, templum: </s>
              <s xml:id="echoid-s2144" xml:space="preserve">ſecundo de ijs, quæ mouentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s2145" xml:space="preserve">unde eurithmos ambulare dicimus: </s>
              <s xml:id="echoid-s2146" xml:space="preserve">tertio de uoce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2147" xml:space="preserve">ſic pro
                <lb/>
              prie rithmus est recta figurationum ordinatio: </s>
              <s xml:id="echoid-s2148" xml:space="preserve">ubi eſt ſimilitudo, errat facile mens, nec distmcte res perci-
                <lb/>
              pit, ubi uero ſunt partes rithmieuidentius apparet, id quod ordinatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s2149" xml:space="preserve">Rithmus uiſu, ut in ſaltatione, auditu,
                <lb/>
              ut in cantu, tactione, ut in pulſu, ſentitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s2150" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <figure number="8">
              <caption xml:id="echoid-caption4" style="it" xml:space="preserve">Pars ubi eſt I. orthographia est, ubiuero O. ſciographia.</caption>
              <variables xml:id="echoid-variables2" xml:space="preserve">I O</variables>
            </figure>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s2151" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Haec</emph>
              efficitur cum membra operis conuenientia ſunt, altitudinis ad latitudinem latitudinis ad
                <lb/>
              longitudinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2152" xml:space="preserve">ad ſummam omnia reſpondeant ſuæ Symmetriæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s2153" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s2154" xml:space="preserve">Sua ( inquam ) nam ſi reſponderent alienæ, hoc eſt alterius rationis Symmetriæ, non adeſſet in aſpectu iu-
                <lb/>
              cunditas, quæ in hac Eurithmiæ deſcriptione requiritur, ut plane patet, tum hoc loco, tum capite ſecundo & </s>
              <s xml:id="echoid-s2155" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ultimo tertij libri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2156" xml:space="preserve">ſecundo ſexti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2157" xml:space="preserve">alijs locis pluribus. </s>
              <s xml:id="echoid-s2158" xml:space="preserve">Quoniam uerò proportio a numeris ortum ha-
                <lb/>
              bet, ideò factum eſt, ut omnibus alijs in rebus, in quibus inest proportio numeri nomen ſeruatumſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2159" xml:space="preserve">quo-
                <lb/>
              niam longitudo, latitudo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2160" xml:space="preserve">altitudo operum proportione inuicem reſpondere debent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2161" xml:space="preserve">ubi proportio ibi nu
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.053-04" xlink:href="note-514.01.053-04a" xml:space="preserve">40</note>
              merus: </s>
              <s xml:id="echoid-s2162" xml:space="preserve">iccirco eurithmiæ nomen a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s2163" xml:space="preserve">uſurpatum eſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s2164" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s2165" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              Symmetria eſt ex ipſius operis membris conueniens conſenſus, ex partibusq́ue ſeparatis ad
                <lb/>
              uniuerſæ figuræ ſpeciem ratæ partis reſponſus.</s>
              <s xml:id="echoid-s2166" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s2167" xml:space="preserve">Symmetria est ordinis pulchritudo, quemadmodum eurithmia diſpoſitionis: </s>
              <s xml:id="echoid-s2168" xml:space="preserve">non enim ſatis eſt menſuras
                <lb/>
              ordinare, hoc eſt aliam ante aliam ponere, ſed neceſſe eſt menſuras illas inter ſe conuenire, ideſt aliqua propor
                <lb/>
              tione inuicem reſpondere. </s>
              <s xml:id="echoid-s2169" xml:space="preserve">hinc eſt quòd ubi proportio eſt, ibi nihil ſuperfluens eſſe poſſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2170" xml:space="preserve">quemadmodum na-
                <lb/>
              turalis proportionis auctor eſt naturæ instinctus, ita artificialis est artis habitus. </s>
              <s xml:id="echoid-s2171" xml:space="preserve">hinc oritur proportionẽ a
                <lb/>
              forma potius, quàm a materia ortum ducere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2172" xml:space="preserve">ubi non ſunt partes, nec proportio eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s2173" xml:space="preserve">nulla enim compara-
                <lb/>
              tio effici poteſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s2174" xml:space="preserve">Nullauero laus ſatis eſſe poteſt, quæ proportionem commendet. </s>
              <s xml:id="echoid-s2175" xml:space="preserve">In quagloria Architecti,
                <lb/>
              firmitas operis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2176" xml:space="preserve">admiratio artis maxime cernitur quod erit manifestum, cum de proportionibus loquemur
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.053-05" xlink:href="note-514.01.053-05a" xml:space="preserve">50</note>
              libro tertio: </s>
              <s xml:id="echoid-s2177" xml:space="preserve">tunc enim artis abſcondita recludemus oſtendentes, quæ ratio ſit in proportionibus, quibus ter-
                <lb/>
              minis, quo uſu, quibus effectibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2178" xml:space="preserve">qua ui efficiant, ut rerum uenuſtas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2179" xml:space="preserve">magnificentia appareat. </s>
              <s xml:id="echoid-s2180" xml:space="preserve">Symme-
                <lb/>
              tria igitur eſt ratæ partis reſponſus.</s>
              <s xml:id="echoid-s2181" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s2182" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vt</emph>
              in hominis corpore e cubito, pede, palmo, digito, cæterisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2183" xml:space="preserve">partibus ſymmetros eſt, ſic eſt
                <lb/>
              in operum perfectionibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s2184" xml:space="preserve">Et primum in ædibus ſacris, ut e columnarum craſsitudinibus, aut e tri-
                <lb/>
              glypho, aut etiam embate in baliſtæ foramine, quod græci {πρι}{τρ}ητου uocitant, nauibus interſcalmio,
                <lb/>
              quod {δί}πηχαῖχὴ dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s2185" xml:space="preserve">Item cæterorum operum, e membris inuenitur ſymmetriarum ratiocinatio.</s>
              <s xml:id="echoid-s2186" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s2187" xml:space="preserve">Gellius inquit ex Plutarcho ſcite, ſubtiliterq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2188" xml:space="preserve">ratiocinatum Pythagoram philoſophum in reperienda, mo-
                <lb/>
              dulandaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2189" xml:space="preserve">ſtatus, longitudinisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2190" xml:space="preserve">Herculis præſtantia: </s>
              <s xml:id="echoid-s2191" xml:space="preserve">Nam cum ferè constaret curriculum ſtadij, quod eſt
                <lb/>
              Piſis apud Iouem Olympium, Herculem pedibus ſuis metatum, idq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2192" xml:space="preserve">feciſſe longum pedes ſexcentos, cætera
                <lb/>
              quoque stadia in Græciæ terris ab alijs postea inſtituta pedum quidem eſſe numero ſexcentum; </s>
              <s xml:id="echoid-s2193" xml:space="preserve">ſed tamen eſſe
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.053-06" xlink:href="note-514.01.053-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>