Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
81 49
82 50
83 51
84 52
85 53
86 54
87 55
88 56
89 57
90 58
91 59
92 60
93 61
94 62
95 63
96 64
97 65
98 66
99 67
100 68
101 69
102 70
103 71
104 72
105 73
106 74
107 75
108 76
109 77
110 78
< >
page |< < (27) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div111" type="section" level="2" n="43">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s2754" xml:space="preserve">
                <pb o="27" file="514.01.059" n="59" rhead="PRIMVS."/>
              ctum, ita molleſcit, utin omne genus formæ faciliter fabricetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2755" xml:space="preserve">idem cum molle, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2756" xml:space="preserve">candens eſt, ſi
                <lb/>
              refrigeretur, tinctum frigida redureſcit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2757" xml:space="preserve">reſtituitur in antiquam proprietatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s2758" xml:space="preserve">Licet etiam conſi-
                <lb/>
              derare hæc ita eſſe, ex eo, quod æſtate non ſolum in peſtilentibus locis, ſed etiam in ſalubribus omnia
                <lb/>
              corpora, calore ſiant imbecilla, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2759" xml:space="preserve">per hyemem etiam quæ ſunt peſtilentiſsimæ regiones, efficiantur
                <lb/>
              ſalubres: </s>
              <s xml:id="echoid-s2760" xml:space="preserve">ideo quod a refrigerationibus ſolidantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s2761" xml:space="preserve">Non minus etiam quod quæ a frigidis regionibus
                <lb/>
              corpora traducuntur in calidas non poſſunt durare, ſed diſſoluuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s2762" xml:space="preserve">quæ autem ex calidis locis ſub
                <lb/>
              ſeptentrionum regiones ſrigidas, non modo non laborant immutatione loci ualetudinibus ſed etiam
                <lb/>
              confirmantur, quare cauendum eſſe uidetur in mœnibus collocandis ab ijs regionibus quę caloribus
                <lb/>
              flatus ad corpora hominum poſſunt ſpargere.</s>
              <s xml:id="echoid-s2763" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s2764" xml:space="preserve">Philoſophatur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s2765" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s2766" xml:space="preserve">multis argumentis probat calore, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2767" xml:space="preserve">frigiditate res ipſas immutari, ſumitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2768" xml:space="preserve">ra-
                <lb/>
              tioncm ab inanimis rebus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2769" xml:space="preserve">ab animatis, quæ omnia facillima ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s2770" xml:space="preserve">Sequitur autem ratio a temper atura cor
                <lb/>
              porum animalium ſumpta; </s>
              <s xml:id="echoid-s2771" xml:space="preserve">hinc auium, piſicium, terreſtriumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2772" xml:space="preserve">animalium naturas examinat: </s>
              <s xml:id="echoid-s2773" xml:space="preserve">quæ omnia tan-
                <lb/>
              quam Architectus non tanquam Phyſicus percurrit. </s>
              <s xml:id="echoid-s2774" xml:space="preserve">Inquit autem.</s>
              <s xml:id="echoid-s2775" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s2776" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Nanqve</emph>
              ex principijs, quæ Græci ςοτχτία appellant, omnia corpora ſunt compoſita, ideſt calo-
                <lb/>
              re & </s>
              <s xml:id="echoid-s2777" xml:space="preserve">humore, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2778" xml:space="preserve">terreno, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2779" xml:space="preserve">aere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2780" xml:space="preserve">his mixtionibus naturali temperatura figurantur omnium anima-
                <lb/>
              lium in mundo generatim qualitates. </s>
              <s xml:id="echoid-s2781" xml:space="preserve">Ergo in quibus corporibus exuperat è principijs calor, tunc in-
                <lb/>
              terficit, diſſoluitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2782" xml:space="preserve">cætera feruore. </s>
              <s xml:id="echoid-s2783" xml:space="preserve">Hæc autem uitia efficit feruidum ab certis partibus cœlum, cum
                <lb/>
              inſidet in apertas uenas pluſquam patitur è mixtionibus naturali temperatura corpus. </s>
              <s xml:id="echoid-s2784" xml:space="preserve">Item ſi humor
                <lb/>
              occupauit corporum uenas, imparesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2785" xml:space="preserve">eas fecit. </s>
              <s xml:id="echoid-s2786" xml:space="preserve">cætera principia, ut a liquido corrupta, diluuntur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.059-02" xlink:href="note-514.01.059-02a" xml:space="preserve">20</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s2787" xml:space="preserve">diſſoluuntur compoſitionis uirtutes. </s>
              <s xml:id="echoid-s2788" xml:space="preserve">Item è refrigerationibus humoris uentorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s2789" xml:space="preserve">aurarum in-
                <lb/>
              funduntur uitia corporibus nón minus aeris, etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2790" xml:space="preserve">terreni in corpore naturalis compoſitio augen-
                <lb/>
              do, aut minuendo infirmat cætera principia, terrena cibi, plenitate, aerea, grauitate cœli. </s>
              <s xml:id="echoid-s2791" xml:space="preserve">Sed ſi quis
                <lb/>
              uoluerit diligentius hęc ſenſu percipere, animaduertat, attendatq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2792" xml:space="preserve">naturas auium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2793" xml:space="preserve">piſcium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2794" xml:space="preserve">ter-
                <lb/>
              reſtrium animalium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2795" xml:space="preserve">ita confiderabit diſorimina temperaturæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s2796" xml:space="preserve">Aliam enim mixtionem habet ge-
                <lb/>
              nus auium, aliam piſcium, longe aliam terreſtrium animalium natura. </s>
              <s xml:id="echoid-s2797" xml:space="preserve">Volucres minus habent terre-
                <lb/>
              ni, minus humoris. </s>
              <s xml:id="echoid-s2798" xml:space="preserve">caloris temperate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2799" xml:space="preserve">aeris multum. </s>
              <s xml:id="echoid-s2800" xml:space="preserve">Igitur leuioribus principijs compoſitæ, fa-
                <lb/>
              cilius in aeris impetum nituntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s2801" xml:space="preserve">Aquatiles autem piſcium naturæ, quod temperatæ ſunt a calido, plu-
                <lb/>
              rimum ex aeris & </s>
              <s xml:id="echoid-s2802" xml:space="preserve">terreni ſunt compoſitæ, ſed humoris habent oppido parum, quo minus habent è
                <lb/>
              principijs humoris in corpore, facilius in humore perdurant. </s>
              <s xml:id="echoid-s2803" xml:space="preserve">Itaque cum ad terram perducuntur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.059-03" xlink:href="note-514.01.059-03a" xml:space="preserve">30</note>
              animam cum aqua relinquunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s2804" xml:space="preserve">Item terreſtria, quod è principijs ab aere, caloreq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2805" xml:space="preserve">ſunt temperata mi-
                <lb/>
              nusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2806" xml:space="preserve">habent terreni, plurimumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2807" xml:space="preserve">humoris, quod a bundant humidæ partes, non diu poſſunt in aqua
                <lb/>
              uitam tueri. </s>
              <s xml:id="echoid-s2808" xml:space="preserve">Ergo ſi hæc ita uidentur, quemadmodum propoſuimus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2809" xml:space="preserve">ex his principijs animalium
                <lb/>
              corpora compoſita ſenſu percipimus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2810" xml:space="preserve">exuberationibus, aut defectionibus ea laborare diſſoluiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2811" xml:space="preserve">in-
                <lb/>
              dicauimus, non dubitamus, quin diligentius quæri oporteat uti temperatiſsimas cœli regiones eliga-
                <lb/>
              mus, cum quærenda fuerit in mœnium collocationibus ſalubritas.</s>
              <s xml:id="echoid-s2812" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s2813" xml:space="preserve">Expedita iam confirmatio est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2814" xml:space="preserve">argumentatio, in qua ordo mirabilis est uiſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s2815" xml:space="preserve">ſequuntur inditia ſalubri-
                <lb/>
              tatis locorum ſumpta ab obſeruatione maiorum, quam quoque confirmat exemplo naturæ, inquit enim.</s>
              <s xml:id="echoid-s2816" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s2817" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              etiam atque etiam ueterum reuocandam cenſeo rationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s2818" xml:space="preserve">Maiores enim è pecoribus im-
                <lb/>
              molatis, quæ paſcebantur in ijs locis, quibus aut oppida, aut caſtra ſtatiua conſtituebantur, inſpicie-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.059-04" xlink:href="note-514.01.059-04a" xml:space="preserve">40</note>
              bant iecinora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2819" xml:space="preserve">ſi erant liuida, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2820" xml:space="preserve">uitioſa prima, talia immolabant, dubitantes
                <unsure/>
              utrum morbo, an pa-
                <lb/>
              bulis læſa eſſent, cum pluribus experti erant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2821" xml:space="preserve">probauerant integram, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2822" xml:space="preserve">ſolidam naturam iecino-
                <lb/>
              rum ex aqua, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2823" xml:space="preserve">pabulo, ibi conſtituebant munitiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s2824" xml:space="preserve">Si autem uitioſa inueniebant, inditio tranſ-
                <lb/>
              ferebant idem in humanis corporibus peſtilentem ſuturam naſcentem in ijs locis aquæ, cibiq́: </s>
              <s xml:id="echoid-s2825" xml:space="preserve">copiã,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s2826" xml:space="preserve">ita tranſmigrabant & </s>
              <s xml:id="echoid-s2827" xml:space="preserve">mutabant regiones, quærentes omnibus rebus ſalubritatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s2828" xml:space="preserve">Hæc autem fieri
                <lb/>
              uti pabulo ciboq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s2829" xml:space="preserve">ſalubres proprietates terræ uideantur, licet animaduertere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2830" xml:space="preserve">cognoſcere ex agris
                <lb/>
              Cretenſium, qui ſunt circa Pothereum flumen, quod eſt Cretæ inter duas ciuitates Gnoſon, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2831" xml:space="preserve">Gor-
                <lb/>
              tynam. </s>
              <s xml:id="echoid-s2832" xml:space="preserve">Dextra enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2833" xml:space="preserve">ſiniſtra eius fluminis paſcuntur pecora, ſed ex ijs, quæ paſcuntur proxime
                <lb/>
              Gnoſon, ſplenem habent: </s>
              <s xml:id="echoid-s2834" xml:space="preserve">quæ autem ex altera parte proxime Gortynam, non habent apparentem
                <lb/>
              ſplenem. </s>
              <s xml:id="echoid-s2835" xml:space="preserve">Vnde etiam medici quærentes de ea re, inuenerunt in ijs locis herbam, quam pecora ro-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.059-05" xlink:href="note-514.01.059-05a" xml:space="preserve">50</note>
              dendo, imminuerant lienes, ita eam herbam colligendo curant lienoſos hoc medicamento, quod
                <lb/>
              ctiam ἄ{στι}λ{ηυου} Cretenſes uocitant.</s>
              <s xml:id="echoid-s2836" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s2837" xml:space="preserve">Ex cibo atque aqua proprietates locorum natura peſtilentes, aut ſalubres eſſe ex ueterum obſeruatione
                <lb/>
              probat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s2838" xml:space="preserve">Inſpiciebant ueteres in animalium iecinora cum ſalubritatem loci explorare uolebant, quando
                <lb/>
              autem ſtatiua castra obſidendis hoſtibus ponere, aut oppida uellent munire, inuentis iecinoribus illæſis ſatis
                <lb/>
              certum habere inditium ſalubritatis aeris putabant, atque ut iecinora ex pabulis, it a pabula ex aeris ſalubri-
                <lb/>
              tate conſiderabant; </s>
              <s xml:id="echoid-s2839" xml:space="preserve">maximam autem eſſe pabulorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s2840" xml:space="preserve">aquæ uim naturali exemplo comprobat, ut ſatis
                <lb/>
              patet exemplo, è quibuſdam locis Cretæ deſumpto. </s>
              <s xml:id="echoid-s2841" xml:space="preserve">Aſplenium herba eſt vermi Scolopendræ quàm ſimilli-
                <lb/>
              ma, lienoſos ea curari dicit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s2842" xml:space="preserve">minuit enim lienis tumorem, immo & </s>
              <s xml:id="echoid-s2843" xml:space="preserve">naturalem lienis magnitudinem ad eam
                <lb/>
              paruitatem deducit, ut oues, quæ eas in pabulis frequenter ſumant, liene carere uideantur, tanta uis est in
                <lb/>
              pabulo. </s>
              <s xml:id="echoid-s2844" xml:space="preserve">quis uero dubit at quin ex a quis etiam argumenta uera non ſumantur? </s>
              <s xml:id="echoid-s2845" xml:space="preserve">Hoc quoque tempore Vitru-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.059-06" xlink:href="note-514.01.059-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>