6230LIBER
Tvnc Turrium, murumq́;
fundamenta ſie ſunt facienda, uti fodiantur (ſi queat inueniri) ad ſoli
dum, & in ſolido, (quantum ex amplitudine operis pro ratione uideatur) craſsitudine ampliore quàm
patrietum, qui ſupra terram ſunt futuri, & ea impleantur quamſolidiſsima ſtructura.
dum, & in ſolido, (quantum ex amplitudine operis pro ratione uideatur) craſsitudine ampliore quàm
patrietum, qui ſupra terram ſunt futuri, & ea impleantur quamſolidiſsima ſtructura.
Quemadmodum certailla, &
præſcripta fundandi norma ſemper est obſeruanda, ut fundamenta ſemper
ad ſolidum, & in ſolido fodiantur, ita ea cura non eſt prætermittenda, ut ſciamus an plano, an excelſo, an
decliui loco fundandum ſit, & quantum areæ cir cumſcribere oporteat, nam alia, ai que alia ratione fundatio
nis utemur. Item dignitas amplam ciuitatem requirit, ſecuritas uerò etiam amplam, nam a paucis ofſideri
ampla ciuitas minime poteſt, parua minoribus præſidijs eſt tuta, dolis tamen & traditionibus obnoxia, cum
facilius capta retineatur. Cæterum multitudinis populiq́; ratio habenda eſt. Circumſcribitur autem lineis,
angulisq́; Murilinearum ſimilitudinem habent: Turres, Propugnacula, & portæ, angulorum: De ſingu-
1110 lis præceptatradũ Murilinearum ſimilitudinem habent: Turres, proportet, quæ a Mathematicis introductionis modo præci-
piutur; lieam eſſe extenſionem quandam: angulos eſſe ſoli comprehenſionem inter duas lineas ſe ſe contin-
gentes: inde quattuor efficientur anguli duarum linearum interſectione, & ſi altera alteri directe & ad perpen
diculum incumbat, quattuor angulirecti efficientur, ſi tranſuerſe, duo, qui latiores erunt obtuſi, reliqui acu
ti dicentur, exlineis directæ aliæſunt, & illæ ſunt, quarum medium non obumbrat extrema: quæq́; breuiori
ſpatio inter duo puncta æqualiter continentur. Aliæ flexæ, quæ ſcilicet ſuis medijs ectrema excedunt. Ex
his aliæſunt circulorum portiones quædam, aliæflexuoſæ undequaque: Circulus quaſi totus angulus, ſigura
eſt unalinea circumſcripta, a cuius medio, quod centrum appellant, omnes lineæ ad extremos limites ductæ
ſunt, æquales; linea ſlexa ab Architectis arcus nominatur, recta uerò quandoque chorda uocatur, idq́ cum
extremos arcuum fines claudit, quandoque ſagitta, cum ſcilicet a chordæ medio, tanquàm neruo directè ad
2220 arcus circumductu fertur, quandoque radius, cum ſcilicet ab immobile centro ad circumferentiam orbis du-
citur, quandoque diameter, cum ſcilicet duas æquales in partes circulum diuidit, quod fieri non poteſt, niſi
per medium centrum traijciat: Ex arcubus ſimplices quidam ſunt, quidam uerò compoſiti: ex ſimplicibus
alij integri, alij non integriuocantur: Integer arcus eſt dimidium circuli: noninteger, qui dimidio minor eſt:
uel cuius chorda diametro breuior est. Compoſitus arcus eſt, quiex duobus non integris arcubus efficitur, &
ideo in decuſſatione angulum efficit, quemadmodum ſubiecta exempla, diagrammate oſtendunt. Lineis igi-
tur, angulisq́; deſcribimus areas, lineæ uel funiculis, uel perticis tanquàm regulis ducuntur; anguli autem
normis, uelquadrantibus. Solo deſſignato foſſas duces, quibus ductis iacias fundamenta in ſolido uel ana-
turatibi præſtito, uel arte facto: ſcias ſolum conſolidari palis frequentibus, & denſis: figuntur autem pali fi-
ſtucis. Fiſtucæſunt inſtrumenta lignea, quæ uel ſuſpenſa funibus, trochleisq́; a tignis demittuntur ſupra dire
3330 ctos palos, ut crebris ictibus inculcentur, & figantur: uel anſis manibus comprehenſa extolluntur, ut pali
ſublicæq; ea machina adigãtur. E quo autem ligni genere palationes fiant ſecundo libro declaratur Cap. nono-
Fiſtuca etiam pauitores utuntur, cum locus aut omnis, ant ex parte congestitius fuerit, ut habetur libro ſeptimo
Cap. primo. Adiguntur autem pali crebro potius ac continuato, quàm uehementi & oneroſo ictu. Cæſar in
commentarijs ſuis fistucæ nomine utitur in egregia illa pontis conſtructione. Fundamentorum autem nomine
9[Figure 9]a b. recta.
d c. flexa.
e. angulirecti.
f. anguli obtuſi.
o. anguli acuti.
h.i.K. circulus.
g h i. diametros.
g k. radius.
g. centrum.
l. m.n. arcus inte ger.
L m. chorda.
n p. ſagitta.
r. arcus diminu-tus.
f. arcus compoſi-tus.a b d c e f o h i k g l m n L p r4440 Vitr. foſſas intelligit, ubi ſubstenitur. Habent autem fundationes præcepta, & regulas, de quibus nunc dicam.
Primum quidem conſulendi incolæ ſunt & periti regionum, ut ſoli natura exacte dignoſcatur. #inde cauen-
dum eſt, ne ſuper ruinas ſuperstruamus: non enim ſcire poſſimus quantum oneris ferre poterant: æquabiliter
autem excauandum eſt ſolum, & quàm planiſſimum faciendum, ut ædificiorum onera æqualiter decumbant.
5550 Conſtruendæ etiam ſunt ædificiorum ueterum partes, ut cum fabricare aliquo impedimento deſiſtemus, ne pœ
niteat nos uetera diruiſſe: Inferiora uero ſint ſuperioribus ampliora naturæ imit atione, quæ arbores parte ima
ſolidiores facit. #Cæterum in mollibus locis minore ſumptu, & tutius ſuperſtruemus arcubus#primum iactis,
namſolida pars apta eſt onera ſustinere, uacua uero impenſæ parcit. #Arbitror ego ſaxa grandiora in funda-
tionibus eſſe iacienda, ſed & minutiſſima, quæq́ inuenta ſunt in ædificijs ueterum: non eſt autem in huiuſmo
diſubstructionibus calci parcendum. ſed curandum ut quàm ſolidiſſima ſit ſubſiructio: palationes uerò muris
duplices habentur. Pali uerò denſiſſimi, & groſſi parte duodecima, uel non minus octaua longitudinis. his
atque di{ij{s huiuſmodi præceptis de quibus etiam alibi dicturus ſum, quàm ſimiſſima fundamenta fieri poſſunt.
Nunc ad rerum diftributionem ueniendum eſt, ac primum de turribus & propugnaculis dicendum eſt, mox de
portis & muris.
6660ad ſolidum, & in ſolido fodiantur, ita ea cura non eſt prætermittenda, ut ſciamus an plano, an excelſo, an
decliui loco fundandum ſit, & quantum areæ cir cumſcribere oporteat, nam alia, ai que alia ratione fundatio
nis utemur. Item dignitas amplam ciuitatem requirit, ſecuritas uerò etiam amplam, nam a paucis ofſideri
ampla ciuitas minime poteſt, parua minoribus præſidijs eſt tuta, dolis tamen & traditionibus obnoxia, cum
facilius capta retineatur. Cæterum multitudinis populiq́; ratio habenda eſt. Circumſcribitur autem lineis,
angulisq́; Murilinearum ſimilitudinem habent: Turres, Propugnacula, & portæ, angulorum: De ſingu-
1110 lis præceptatradũ Murilinearum ſimilitudinem habent: Turres, proportet, quæ a Mathematicis introductionis modo præci-
piutur; lieam eſſe extenſionem quandam: angulos eſſe ſoli comprehenſionem inter duas lineas ſe ſe contin-
gentes: inde quattuor efficientur anguli duarum linearum interſectione, & ſi altera alteri directe & ad perpen
diculum incumbat, quattuor angulirecti efficientur, ſi tranſuerſe, duo, qui latiores erunt obtuſi, reliqui acu
ti dicentur, exlineis directæ aliæſunt, & illæ ſunt, quarum medium non obumbrat extrema: quæq́; breuiori
ſpatio inter duo puncta æqualiter continentur. Aliæ flexæ, quæ ſcilicet ſuis medijs ectrema excedunt. Ex
his aliæſunt circulorum portiones quædam, aliæflexuoſæ undequaque: Circulus quaſi totus angulus, ſigura
eſt unalinea circumſcripta, a cuius medio, quod centrum appellant, omnes lineæ ad extremos limites ductæ
ſunt, æquales; linea ſlexa ab Architectis arcus nominatur, recta uerò quandoque chorda uocatur, idq́ cum
extremos arcuum fines claudit, quandoque ſagitta, cum ſcilicet a chordæ medio, tanquàm neruo directè ad
2220 arcus circumductu fertur, quandoque radius, cum ſcilicet ab immobile centro ad circumferentiam orbis du-
citur, quandoque diameter, cum ſcilicet duas æquales in partes circulum diuidit, quod fieri non poteſt, niſi
per medium centrum traijciat: Ex arcubus ſimplices quidam ſunt, quidam uerò compoſiti: ex ſimplicibus
alij integri, alij non integriuocantur: Integer arcus eſt dimidium circuli: noninteger, qui dimidio minor eſt:
uel cuius chorda diametro breuior est. Compoſitus arcus eſt, quiex duobus non integris arcubus efficitur, &
ideo in decuſſatione angulum efficit, quemadmodum ſubiecta exempla, diagrammate oſtendunt. Lineis igi-
tur, angulisq́; deſcribimus areas, lineæ uel funiculis, uel perticis tanquàm regulis ducuntur; anguli autem
normis, uelquadrantibus. Solo deſſignato foſſas duces, quibus ductis iacias fundamenta in ſolido uel ana-
turatibi præſtito, uel arte facto: ſcias ſolum conſolidari palis frequentibus, & denſis: figuntur autem pali fi-
ſtucis. Fiſtucæſunt inſtrumenta lignea, quæ uel ſuſpenſa funibus, trochleisq́; a tignis demittuntur ſupra dire
3330 ctos palos, ut crebris ictibus inculcentur, & figantur: uel anſis manibus comprehenſa extolluntur, ut pali
ſublicæq; ea machina adigãtur. E quo autem ligni genere palationes fiant ſecundo libro declaratur Cap. nono-
Fiſtuca etiam pauitores utuntur, cum locus aut omnis, ant ex parte congestitius fuerit, ut habetur libro ſeptimo
Cap. primo. Adiguntur autem pali crebro potius ac continuato, quàm uehementi & oneroſo ictu. Cæſar in
commentarijs ſuis fistucæ nomine utitur in egregia illa pontis conſtructione. Fundamentorum autem nomine
9[Figure 9]a b. recta.
d c. flexa.
e. angulirecti.
f. anguli obtuſi.
o. anguli acuti.
h.i.K. circulus.
g h i. diametros.
g k. radius.
g. centrum.
l. m.n. arcus inte ger.
L m. chorda.
n p. ſagitta.
r. arcus diminu-tus.
f. arcus compoſi-tus.a b d c e f o h i k g l m n L p r4440 Vitr. foſſas intelligit, ubi ſubstenitur. Habent autem fundationes præcepta, & regulas, de quibus nunc dicam.
Primum quidem conſulendi incolæ ſunt & periti regionum, ut ſoli natura exacte dignoſcatur. #inde cauen-
dum eſt, ne ſuper ruinas ſuperstruamus: non enim ſcire poſſimus quantum oneris ferre poterant: æquabiliter
autem excauandum eſt ſolum, & quàm planiſſimum faciendum, ut ædificiorum onera æqualiter decumbant.
5550 Conſtruendæ etiam ſunt ædificiorum ueterum partes, ut cum fabricare aliquo impedimento deſiſtemus, ne pœ
niteat nos uetera diruiſſe: Inferiora uero ſint ſuperioribus ampliora naturæ imit atione, quæ arbores parte ima
ſolidiores facit. #Cæterum in mollibus locis minore ſumptu, & tutius ſuperſtruemus arcubus#primum iactis,
namſolida pars apta eſt onera ſustinere, uacua uero impenſæ parcit. #Arbitror ego ſaxa grandiora in funda-
tionibus eſſe iacienda, ſed & minutiſſima, quæq́ inuenta ſunt in ædificijs ueterum: non eſt autem in huiuſmo
diſubstructionibus calci parcendum. ſed curandum ut quàm ſolidiſſima ſit ſubſiructio: palationes uerò muris
duplices habentur. Pali uerò denſiſſimi, & groſſi parte duodecima, uel non minus octaua longitudinis. his
atque di{ij{s huiuſmodi præceptis de quibus etiam alibi dicturus ſum, quàm ſimiſſima fundamenta fieri poſſunt.
Nunc ad rerum diftributionem ueniendum eſt, ac primum de turribus & propugnaculis dicendum eſt, mox de
portis & muris.