Vitruvius - De architectura libri decem

Scan	Original
91	59
92	60
93	61
94	62
95	63
96	64
97	65
98	66
99	67
100	68
101	69
102	70
103	71
104	72
105	73
106	74
107	75
108	76
109	77
110	78
111	79
112	80
113	81
114	82
115	83
116	84
117	85
118	86
119	87
120	88

6230LIBER

Tvnc Turrium, murumq́; fundamenta ſie ſunt facienda, uti fodiantur (ſi queat inueniri) ad ſoli
dum, & in ſolido, (quantum ex amplitudine operis pro ratione uideatur) craſsitudine ampliore quàm
patrietum, qui ſupra terram ſunt futuri, & ea impleantur quamſolidiſsima ſtructura.

Quemadmodum certailla, & præſcripta fundandi norma ſemper est obſeruanda, ut fundamenta ſemper
ad ſolidum, & in ſolido fodiantur, ita ea cura non eſt prætermittenda, ut ſciamus an plano, an excelſo, an
decliui loco fundandum ſit, & quantum areæ cir cumſcribere oporteat, nam alia, ai que alia ratione fundatio
nis utemur. Item dignitas amplam ciuitatem requirit, ſecuritas uerò etiam amplam, nam a paucis ofſideri
ampla ciuitas minime poteſt, parua minoribus præſidĳs eſt tuta, dolis tamen & traditionibus obnoxia, cum
facilius capta retineatur. Cæterum multitudinis populiq́; ratio habenda eſt. Circumſcribitur autem lineis,
angulisq́; Murilinearum ſimilitudinem habent: Turres, Propugnacula, & portæ, angulorum: De ſingu-
1110 lis præceptatradũ Murilinearum ſimilitudinem habent: Turres, proportet, quæ a Mathematicis introductionis modo præci-
piutur; lieam eſſe extenſionem quandam: angulos eſſe ſoli comprehenſionem inter duas lineas ſe ſe contin-
gentes: inde quattuor efficientur anguli duarum linearum interſectione, & ſi altera alteri directe & ad perpen
diculum incumbat, quattuor angulirecti efficientur, ſi tranſuerſe, duo, qui latiores erunt obtuſi, reliqui acu
ti dicentur, exlineis directæ aliæſunt, & illæ ſunt, quarum medium non obumbrat extrema: quæq́; breuiori
ſpatio inter duo puncta æqualiter continentur. Aliæ flexæ, quæ ſcilicet ſuis medĳs ectrema excedunt. Ex
his aliæſunt circulorum portiones quædam, aliæflexuoſæ undequaque: Circulus quaſi totus angulus, ſigura
eſt unalinea circumſcripta, a cuius medio, quod centrum appellant, omnes lineæ ad extremos limites ductæ
ſunt, æquales; linea ſlexa ab Architectis arcus nominatur, recta uerò quandoque chorda uocatur, idq́ cum
extremos arcuum fines claudit, quandoque ſagitta, cum ſcilicet a chordæ medio, tanquàm neruo directè ad
2220 arcus circumductu fertur, quandoque radius, cum ſcilicet ab immobile centro ad circumferentiam orbis du-
citur, quandoque diameter, cum ſcilicet duas æquales in partes circulum diuidit, quod fieri non poteſt, niſi
per medium centrum traĳciat: Ex arcubus ſimplices quidam ſunt, quidam uerò compoſiti: ex ſimplicibus
alĳ integri, alĳ non integriuocantur: Integer arcus eſt dimidium circuli: noninteger, qui dimidio minor eſt:
uel cuius chorda diametro breuior est. Compoſitus arcus eſt, quiex duobus non integris arcubus efficitur, &
ideo in decuſſatione angulum efficit, quemadmodum ſubiecta exempla, diagrammate oſtendunt. Lineis igi-
tur, angulisq́; deſcribimus areas, lineæ uel funiculis, uel perticis tanquàm regulis ducuntur; anguli autem
normis, uelquadrantibus. Solo deſſignato foſſas duces, quibus ductis iacias fundamenta in ſolido uel ana-
turatibi præſtito, uel arte facto: ſcias ſolum conſolidari palis frequentibus, & denſis: figuntur autem pali fi-
ſtucis. Fiſtucæſunt inſtrumenta lignea, quæ uel ſuſpenſa funibus, trochleisq́; a tignis demittuntur ſupra dire
3330 ctos palos, ut crebris ictibus inculcentur, & figantur: uel anſis manibus comprehenſa extolluntur, ut pali
ſublicæq; ea machina adigãtur. E quo autem ligni genere palationes fiant ſecundo libro declaratur Cap. nono-
Fiſtuca etiam pauitores utuntur, cum locus aut omnis, ant ex parte congestitius fuerit, ut habetur libro ſeptimo
Cap. primo. Adiguntur autem pali crebro potius ac continuato, quàm uehementi & oneroſo ictu. Cæſar in
commentarĳs ſuis fistucæ nomine utitur in egregia illa pontis conſtructione. Fundamentorum autem nomine
9[Figure 9]a b. recta.
d c. flexa.
e. angulirecti.
f. anguli obtuſi.
o. anguli acuti.
h.i.K. circulus.
g h i. diametros.
g k. radius.
g. centrum.
l. m.n. arcus inte ger.
L m. chorda.
n p. ſagitta.
r. arcus diminu-tus.
f. arcus compoſi-tus.a b d c e f o h i k g l m n L p r4440 Vitr. foſſas intelligit, ubi ſubstenitur. Habent autem fundationes præcepta, & regulas, de quibus nunc dicam.
Primum quidem conſulendi incolæ ſunt & periti regionum, ut ſoli natura exacte dignoſcatur. #inde cauen-
dum eſt, ne ſuper ruinas ſuperstruamus: non enim ſcire poſſimus quantum oneris ferre poterant: æquabiliter
autem excauandum eſt ſolum, & quàm planiſſimum faciendum, ut ædificiorum onera æqualiter decumbant.
5550 Conſtruendæ etiam ſunt ædificiorum ueterum partes, ut cum fabricare aliquo impedimento deſiſtemus, ne pœ
niteat nos uetera diruiſſe: Inferiora uero ſint ſuperioribus ampliora naturæ imit atione, quæ arbores parte ima
ſolidiores facit. #Cæterum in mollibus locis minore ſumptu, & tutius ſuperſtruemus arcubus#primum iactis,
namſolida pars apta eſt onera ſustinere, uacua uero impenſæ parcit. #Arbitror ego ſaxa grandiora in funda-
tionibus eſſe iacienda, ſed & minutiſſima, quæq́ inuenta ſunt in ædificĳs ueterum: non eſt autem in huiuſmo
diſubstructionibus calci parcendum. ſed curandum ut quàm ſolidiſſima ſit ſubſiructio: palationes uerò muris
duplices habentur. Pali uerò denſiſſimi, & groſſi parte duodecima, uel non minus octaua longitudinis. his
atque di{ij{s huiuſmodi præceptis de quibus etiam alibi dicturus ſum, quàm ſimiſſima fundamenta fieri poſſunt.
Nunc ad rerum diftributionem ueniendum eſt, ac primum de turribus & propugnaculis dicendum eſt, mox de
portis & muris.

6660

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
91	59
92	60
93	61
94	62
95	63
96	64
97	65
98	66
99	67
100	68
101	69
102	70
103	71
104	72
105	73
106	74
107	75
108	76
109	77
110	78
111	79
112	80
113	81
114	82
115	83
116	84
117	85
118	86
119	87
120	88

Scan	Original
91	59
92	60
93	61
94	62
95	63
96	64
97	65
98	66
99	67
100	68
101	69
102	70
103	71
104	72
105	73
106	74
107	75
108	76
109	77
110	78
111	79
112	80
113	81
114	82
115	83
116	84
117	85
118	86
119	87
120	88

Scan	Original
91	59
92	60
93	61
94	62
95	63
96	64
97	65
98	66
99	67
100	68
101	69
102	70
103	71
104	72
105	73
106	74
107	75
108	76
109	77
110	78
111	79
112	80
113	81
114	82
115	83
116	84
117	85
118	86
119	87
120	88