Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
< >
page |< < (31) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div123" type="section" level="2" n="44">
            <pb o="31" file="514.01.063" n="63" rhead="PRIMVS."/>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3123" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              turres ſunt proijciendæ in exteriorem partem, uti cum ad murum hoſtis impetu uelitappro
                <lb/>
              pinquare, a turribus dextra, ac ſiniſtra lateribus appertis telis uulneretus.</s>
              <s xml:id="echoid-s3124" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3125" xml:space="preserve">Turrium efficiendarum finis eſt murumtueri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3126" xml:space="preserve">tanquàm alateribus cortinam (ut aiunt Itali) defende-
                <lb/>
              re: </s>
              <s xml:id="echoid-s3127" xml:space="preserve">hac de cauſa in exteriorem partemproijciendæſunt, ut cum hoſtis ad murum acceſſit, inter duasturres
                <lb/>
              utrinque uulneretur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3128" xml:space="preserve">læſus amuris recedat.</s>
              <s xml:id="echoid-s3129" xml:space="preserve">#Turrium uſum noſtris temporibus nullum habemus, niſi forte
                <lb/>
              appellatione Turrium, propugnacula illa uocemus, quæ Baloardos Itali uocant, de quibus aliàs dicemus.</s>
              <s xml:id="echoid-s3130" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3131" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvrandvamqve</emph>
              maxime uidetur, ut non facilis ſit aditus ad oppugnandũ murũ: </s>
              <s xml:id="echoid-s3132" xml:space="preserve">ſed ita circumdã-
                <lb/>
              dum ad locapræcipitia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3133" xml:space="preserve">excogitandum, uti portarum itinera non ſint directa. </s>
              <s xml:id="echoid-s3134" xml:space="preserve">ſed σμαία. </s>
              <s xml:id="echoid-s3135" xml:space="preserve">Nanque cũ
                <lb/>
              ita factum ſuerit, tunc dextrum latus accedentibus, quod fcuto non erit tectum, proximũ erit muro.</s>
              <s xml:id="echoid-s3136" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3137" xml:space="preserve">Non ſolum turres impedire hoſtium acceſſum ad murum debent, ſed etiam reliqua, quæ adid proſunt, ac-
                <lb/>
              commodari, quemadmodum ſunt loca præcipitia, portarumq́ ſitus ita d ſpoſitus, ut qui ad eas acceſſurus ſit
                <lb/>
              hoſtis, dextrum latus, quod ſcuto non tegitur, expoſitum habeat uulneribus, iaculorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3138" xml:space="preserve">miſſionibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s3139" xml:space="preserve">Por
                <lb/>
              tarum uſus est, ut commode importari & </s>
              <s xml:id="echoid-s3140" xml:space="preserve">exportarires queant tum quæ ad uictum, tum quæ ad defcnſionem ſunt
                <lb/>
              neceſſariæ, item ut exire, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3141" xml:space="preserve">ingredi queant iumenta, hominesq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s3142" xml:space="preserve">: ſed quia quandoque hoſtes cum ciuibusper-
                <lb/>
              mixti ingredi poſſunt, maxime curandum est, ut quam tutiſſimo loco collocentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s3143" xml:space="preserve">#Ipſa quoque ſpeciem ali-
                <lb/>
              quam propugnaculi habere debent, ut & </s>
              <s xml:id="echoid-s3144" xml:space="preserve">ſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3145" xml:space="preserve">murum defendant, non tamen ita munitæ eſſe debent parte
                <lb/>
              interiori quemadmodũ turres, ne forte cuſtodes proditionem moliẽtes in portis, tanquàm oppidis ſe ſe contineant
                <lb/>
              dum præſidium ab hostibus expectant.</s>
              <s xml:id="echoid-s3146" xml:space="preserve">#Retardatur etiam impetus equitum, peditumq́ cum non directo curſu
                <lb/>
              ad eas accedere liceat. </s>
              <s xml:id="echoid-s3147" xml:space="preserve">Sumptus uerò impenſasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3148" xml:space="preserve">quas his temporibus in extruendis portis facere ſolent, certe
                <lb/>
              non laudo, namſæpe fit ut pulchritudini potius, quàm munitionibus ſtudeant, cum earum aſpectus rudis eſſe
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.063-02" xlink:href="note-514.01.063-02a" xml:space="preserve">20</note>
              debeat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3149" xml:space="preserve">auſteritatem quandam præferre.</s>
              <s xml:id="echoid-s3150" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3151" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Collocanda</emph>
              ſunt oppida, non quadrata, nec procurrentibus angulis, ſed circuitionibus, uti
                <lb/>
              hoſtis ex pluribus locis conſpiciatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3152" xml:space="preserve">In quibus enim anguli procurrunt, difficiliter defenditur, quod
                <lb/>
              angulus magis hoſtem tuetur, quàm ciuem.</s>
              <s xml:id="echoid-s3153" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3154" xml:space="preserve">De forma oppidorum nunc agit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3155" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s3156" xml:space="preserve">uidetur tacite quodammodo formam orbicularem uel ſinuoſam
                <lb/>
              probare, ab Etymologia nominis.</s>
              <s xml:id="echoid-s3157" xml:space="preserve">#Nam ſi oppidum a danda ope dicitur, certe curandum eſt, ut ea forma ſit fa
                <lb/>
              ctum, quæ nocere hoſtibus, prodeſſe ciuibus maxime poſſit.</s>
              <s xml:id="echoid-s3158" xml:space="preserve">#Procurrentes anguli id habent#incommodi, ut
                <lb/>
              qui muros defendit, utrinque ab hoſtibus telis impeti poſſit, circuitiones uidentur hoſtes#concludere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3159" xml:space="preserve">obſi-
                <lb/>
              dere, tum quia ex pluribus partibus conſpici poſſunt, tum quia in obſidendis urbibus ſinuoſis oppidorum ftexi-
                <lb/>
              bus intercluduntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s3160" xml:space="preserve">#Cæterum hæc ratio Vitruuianis temporibus forte melius, quàm noſtris accommodanda
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.063-03" xlink:href="note-514.01.063-03a" xml:space="preserve">30</note>
              eſt, nam aliaratione angulos procurrentes noſtri homines quærunt, quemadmodum paulo poſt dicam.</s>
              <s xml:id="echoid-s3161" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3162" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Crassitvdinem</emph>
              autem muri ita faciendam cenſeo, uti armati homines ſupra obuiam uenien-
                <lb/>
              tes alius alium ſine impeditione præterire poſsint.</s>
              <s xml:id="echoid-s3163" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3164" xml:space="preserve">De murorum craſſitudine (ut nihil deſideretur) aperte loquitur, in quare uidendum eſt, ne nimis extra
                <lb/>
              rationem craſſi hodie muri fiant, cum minus craſſi magis tuti, melius ſtructi eſſe poſſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s3165" xml:space="preserve">inquit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3166" xml:space="preserve">{ Craſ
                <lb/>
              ſitudinem muri ita faciendam, ut armati homines ſine impedimento ſibi obuiam uenientes#prætereant: </s>
              <s xml:id="echoid-s3167" xml:space="preserve">} & </s>
              <s xml:id="echoid-s3168" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quoniam ſumptui parcendum eſt, quantum fieri poteſt, ideo docet quaratione craſſos & </s>
              <s xml:id="echoid-s3169" xml:space="preserve">durabiles muros im-
                <lb/>
              penſa minor efficiamus, inquicens.</s>
              <s xml:id="echoid-s3170" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3171" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Tvm</emph>
              in craſsitudine eius perpetuæ taleæ oleagineæ uſtulatæ quàm creberrime. </s>
              <s xml:id="echoid-s3172" xml:space="preserve">Inſtuantur uti utræ
                <lb/>
              que muri frontes inter ſe (quemadmodum fibulis) his taleis colligatæ æternam habeant firmitatem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s3173" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.063-04" xlink:href="note-514.01.063-04a" xml:space="preserve">40</note>
              Nanque ei materiæ nec tempeſtas, nec caries, nec uetuſtas poteſt nocere. </s>
              <s xml:id="echoid-s3174" xml:space="preserve">Sed ea & </s>
              <s xml:id="echoid-s3175" xml:space="preserve">in terra obruta,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s3176" xml:space="preserve">in aqua collocata permanet ſine uitijs tilis ſempiterno.</s>
              <s xml:id="echoid-s3177" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3178" xml:space="preserve">Erigebant antiqui duas frontes muri, alteram in exteriorem, alteram in interiorem partem#proſpicientem
                <lb/>
              (bac enim de cauſa frontes appellantur) inter utraſq; </s>
              <s xml:id="echoid-s3179" xml:space="preserve">erat inter st
                <unsure/>
              itium pedum 20. </s>
              <s xml:id="echoid-s3180" xml:space="preserve">colligabantur#autem bu-
                <lb/>
              inſmodi#frontes taleis#oleagineis#uſtulatis, tanquàm clauibus, quibus pectinatim diſpoſitis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3181" xml:space="preserve">inter ſe
                <lb/>
              quemadmodum ſerræ dentes reuinctis, utrunque murum firmiter contineb atur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3182" xml:space="preserve">Cuius reitanta utilitas & </s>
              <s xml:id="echoid-s3183" xml:space="preserve">fir-
                <lb/>
              mitas erat, ut Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3184" xml:space="preserve">in fundamentis quoque eadem ratione id faciendum eſſe cenſeat, dicit itaqne.</s>
              <s xml:id="echoid-s3185" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3186" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              non ſolum in muro, ſed etiam in ſubſtructionibus quiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s3187" xml:space="preserve">parietes murali craſsitudine
                <lb/>
              erunt faciendi, hac ratione religati non cito uitiabuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s3188" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3189" xml:space="preserve">Etratio eſt quia ei materiæ nec uentorum imbriumq́ uis, nec caris, nec humor, nec ſiccitas nocere poteſt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s3190" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.063-05" xlink:href="note-514.01.063-05a" xml:space="preserve">50</note>
              {Quique parietes murali craſſitudine.</s>
              <s xml:id="echoid-s3191" xml:space="preserve">} Non ſolum oppidorũ muricraſſitudinem habent. </s>
              <s xml:id="echoid-s3192" xml:space="preserve">ſed interdum parie
                <lb/>
              tes aliqui ſunt ædificiorum, qui muralem craſſitudinem quærunt, moles enim ingentes, uel templorum, uel
                <lb/>
              theatrorum, uel arcium craſſos parietes tanquàm muros interdum#requirunt, in quibus conſtruendis ratio ea
                <lb/>
              dem ſeruanda est.</s>
              <s xml:id="echoid-s3193" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3194" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Intervalla</emph>
              autem turrium ita ſunt facienda ut ne longius ſit alia ab alia ſagittæ emiſsione, uti ſi
                <lb/>
              qua oppugnetur tum a turribus, quæ erunt dextra, æ ſiniſtra, ſcorpionibus, reliqùisq́ telorum miſ-
                <lb/>
              ſionibus hoſtes reijciantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s3195" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3196" xml:space="preserve">Turres non modo murum tueri, ſed ſe ipſas quoque inuicem defendere debent. </s>
              <s xml:id="echoid-s3197" xml:space="preserve">quare de interuallis turrium
                <lb/>
              agere oportet: </s>
              <s xml:id="echoid-s3198" xml:space="preserve">præceptum it aque ut est ne ultratelorum emiſſionem turres inter ſe distent, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s3199" xml:space="preserve">noſtris
                <lb/>
              temporibus obſeruandum est, quemadmodum infra dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3200" xml:space="preserve">Interim uniuer ſam rationem antiquorũ exequamur.</s>
              <s xml:id="echoid-s3201" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>