Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
< >
page |< < (33) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div123" type="section" level="2" n="44">
            <pb o="33" file="514.01.065" n="65" rhead="PRIMVS."/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3218" xml:space="preserve">Rotundæ turres quacunque parte uel ariete, uel alia machina percutiantur,#ftrmiores ſunt quàm quadra
                <lb/>
              tæ nam ea figura pluribus partibus, tanquàm cuneis constat, cuneorum natura ad centrum adacta ſolidior
                <lb/>
              efficitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s3219" xml:space="preserve">obfirmant enim ſe ſe mutuo cuneadæ rœ quælibet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3220" xml:space="preserve">quo magis in eas impellas eo ſolidiores efficiun-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3221" xml:space="preserve">Cæerum his temporibus alius uſits eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s3222" xml:space="preserve">quemadmodum dicam. </s>
              <s xml:id="echoid-s3223" xml:space="preserve">Turrium igitur præcepta ſunt bæ, quæ quæ dicta
                <lb/>
              ſunt, quæſic breuiter colligere poſſumus. </s>
              <s xml:id="echoid-s3224" xml:space="preserve">Turres aut conſiderantur ea parte, qua reſpiciunt hoſtes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3225" xml:space="preserve">ſic
                <lb/>
              primum præceptum est, ut proyciantur in partem exterorem: </s>
              <s xml:id="echoid-s3226" xml:space="preserve">aut conſiderantur ea parte, qua reſpiciunt hoſtes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3227" xml:space="preserve">ſic
                <lb/>
              uitatem, ſic aliud præceptum est de earum muro diuidendo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3228" xml:space="preserve">contignatione mobili congiungendo: </s>
              <s xml:id="echoid-s3229" xml:space="preserve">aut conſi
                <lb/>
              derantur, ut mutuo inter ſe ſe habent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3230" xml:space="preserve">ſic de interuallo unius ad alteram dictum eſt, aut demum conſideran
                <lb/>
              tur in ſe quælibet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3231" xml:space="preserve">ſic defigura earum orbiculari uel multorum angulorum eſt dictum.</s>
              <s xml:id="echoid-s3232" xml:space="preserve">#Quæ omnia ſubie-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.065-01" xlink:href="note-514.01.065-01a" xml:space="preserve">10</note>
              cta figura demonftrat.</s>
              <s xml:id="echoid-s3233" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3234" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              munitiones muri turriumq́ aggeribus coniunctæ maxime tutiores#ſunt, quòd neque arie-
                <lb/>
              tes, neque ſuffo ſsiones, neque machinæ cæterę eis ualent nocere.</s>
              <s xml:id="echoid-s3235" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3236" xml:space="preserve">Obſeruatum eſt non tam muri craſsitudinem, quàm aggeris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3237" xml:space="preserve">ierreni congest
                <unsure/>
              ionem apud muros, eos#tu-
                <lb/>
              tos reddere. </s>
              <s xml:id="echoid-s3238" xml:space="preserve">nam quod machinæ, ſuffoſsionesq́ crehrisictibus muros concutiant mainfeftum eſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s3239" xml:space="preserve">#Sed ſi agge-
                <lb/>
              ris quoque ratio habeatur, murusq́ crebris ictibus muros concutiant manifeſtum eſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s3240" xml:space="preserve">#Sed ſi agge-
                <lb/>
              ger tanquàm muri humerus eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s3241" xml:space="preserve">hinc præcipit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3242" xml:space="preserve">ut munitiones muri, turriumq́ aggeribus coniungantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s3243" xml:space="preserve">Sed animaduertendum puto aggeremnon ſolum intelligi terræ ſaxorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3244" xml:space="preserve">congeriem, ſed etiam repletionem ſoſ
                <lb/>
              ſæ, ualliq́, uel alterius cuiuſcunque loci excauati, in quo exaggeramus,#Agger autem Vitruuianus nibil
                <lb/>
              aliud eſt niſi repletio mterualli, quod eſt inter duos muros, incamiſciatam Itali uocant.</s>
              <s xml:id="echoid-s3245" xml:space="preserve">#Agger uero, quo
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.065-02" xlink:href="note-514.01.065-02a" xml:space="preserve">20</note>
              noſtri utuntur, terraplenum, aut ſpaltum dicunt, eſt enim terræ ſubactæ aggeratio quædam parte interiori ad
                <lb/>
              euitandos ſumptus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3246" xml:space="preserve">muniendos muros accommodata: </s>
              <s xml:id="echoid-s3247" xml:space="preserve">non enim putant oportere duplicem eſſe murum, ſed
                <lb/>
              una fronte contenti, partem, quæciues reſpicit, aggere ampliſsimo bene muniunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3248" xml:space="preserve">inter aggerem murulos
                <lb/>
              quoſdam præſeripto ſpatio claudunt, quos ſperones uel contrafortes uocant, terrenum enim opus pondere pre-
                <lb/>
              mens murulos illos, tanquàm anterides, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3249" xml:space="preserve">eriſmata, continet murum ne facile prorual.</s>
              <s xml:id="echoid-s3250" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3251" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Sed</emph>
              nonin omnibus locis eſt aggeris ratio facienda, niſi quibus extra murum ex#alto#loco#plano
                <lb/>
              pedeacceſſus fuerit admœnia oppugnanda.</s>
              <s xml:id="echoid-s3252" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3253" xml:space="preserve">Maxime offenduntur ciues cum extra muros acceſſus hostium fit ex parte altiori, ſemper enim plus læditur
                <lb/>
              qui imas partes in pugnando tenet: </s>
              <s xml:id="echoid-s3254" xml:space="preserve">qua propter Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3255" xml:space="preserve">aggeris rationem eſſe habendamdicit, cum ab excelſio-
                <lb/>
              ri loco hoſtes oppugnant, quimciues, ubi igitur ex alto loco plano pede acceſſus hoſtium fieri#poteſt, tunc ag
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.065-03" xlink:href="note-514.01.065-03a" xml:space="preserve">30</note>
              geris ratio eſt habenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s3256" xml:space="preserve">Quarationne uerò agger efficiatur ſecundum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3257" xml:space="preserve">ſequentibus uerbis explicatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s3258" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3259" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              in ciuſmodi locis primum foſſæ ſunt faciendæ, latitudinibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3260" xml:space="preserve">altitudinibus quàm am-
                <lb/>
              pliſsimis, deinde fundamentum muri deprimendum eſt intra alueum foſſæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3261" xml:space="preserve">id extruendum eſt intra alueum foſſæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3262" xml:space="preserve">id extruendum eſt
                <lb/>
              ea craſsitudine, ut opus terrenum facile ſuſtineatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3263" xml:space="preserve">Item interiore parte ſubſtructionis, funda-
                <lb/>
              mentum diſtans ab exteriore introrſus amplo ſpatio, conſtituendum eſt, ita uti cohortes poſsint quem
                <lb/>
              admodum in acie inſtructæ ad defendendum ſupra latitudinem aggeris conſiſtere.</s>
              <s xml:id="echoid-s3264" xml:space="preserve">#Cum autem fun
                <lb/>
              damenta ita diſtantia intere ſe fuerint conſtituta, tunc inter ea alia tranſuerſa coniuncta, exteriori, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3265" xml:space="preserve">in
                <lb/>
              teriori fundamento pectinatim diſpoſita, quemadmodum ſerræ dentes ſolent eſſe, collocentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s3266" xml:space="preserve">#Cum
                <lb/>
              enim ſie erit factum, tunc ita oneris terreni magnitudo diſtributa in paruas partes, neque uniuerſa
                <lb/>
              pondere premens, poterit ulla ratione extrudere muri ſubſtructiones.</s>
              <s xml:id="echoid-s3267" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3268" xml:space="preserve">Cum hostes oppugnant, aut ab mferioriparte, ant a ſuperiorioppugnant: </s>
              <s xml:id="echoid-s3269" xml:space="preserve">ſi ab inferiori tunc murus facien
                <lb/>
              dus eſt ea ratione, qua ſupradixit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3270" xml:space="preserve">ea ſcilicet craſſitudine uti armati bomines ſupra obuiam ue-
                <lb/>
              nientes alius alium ſine impeditione præterire poſſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s3271" xml:space="preserve">item frontes utræque muri taleis oleagineis uſtula-
                <lb/>
              tis coniungendæ, ut firmius contineantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3272" xml:space="preserve">non enim opus eſt inſtructas acies in his locis muros aſcen-
                <lb/>
              dere. </s>
              <s xml:id="echoid-s3273" xml:space="preserve">quod ſi a ſuperiori parte oppugnaturi accedunt, tunc murus muniendus est, turres item, atque alia pro
                <lb/>
              pugnacula fulcienda, hoc modo, quo dicit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3274" xml:space="preserve">Primum enim foſſæ ampliſſimæ ſunt faciendæ, nam prohibe-
                <lb/>
              bitur acceſſus ad muros latitudine, atque altitudine foſſarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s3275" xml:space="preserve">deinde duplex murus conſtruendus eſt, utriuſ-
                <lb/>
              que autemratio fundationis eadem erit: </s>
              <s xml:id="echoid-s3276" xml:space="preserve">nam fundamentum deprimendum eſt intra alueum foſſæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3277" xml:space="preserve">extruen
                <lb/>
              dum latius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3278" xml:space="preserve">craſſius quàm murus, qui ſupra iderit futurus, nam ita requirit fundamentorum ratio, quem
                <lb/>
              admodum ſuperiori capite dictum eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3279" xml:space="preserve">opus terrenum facilius ſuſtinebitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s3280" xml:space="preserve">#Erecta hac muri fronte, quæ
                <lb/>
              hoſtes reſpicit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3281" xml:space="preserve">ſupra foſſam elata, conſtruenda est altera frons pàrteriori a priori plurimum diſtans,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.065-05" xlink:href="note-514.01.065-05a" xml:space="preserve">50</note>
              naminter ambas frontes exaggerandum eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3282" xml:space="preserve">ſupra aggerem inst
                <unsure/>
              ruendæ ſunt acies repugnatium.</s>
              <s xml:id="echoid-s3283" xml:space="preserve">#Erectis
                <lb/>
              frontibus, uel fundatis potius, fundamenta utraque ſunt colliganda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3284" xml:space="preserve">quaſi connectenda alijs fundamentis
                <lb/>
              tranſuerſis, quæ ab una ad aliam frontem procurrant, ita diſpoſita, quem admodum ſerræ dentes ac pectina-
                <lb/>
              tim, ut firmius utroſque muros contineant, ac aggeris pondus inter ſe diſtribuant, ita ut ſubſtructio nihil pati
                <lb/>
              poſſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s3285" xml:space="preserve">Calcato igitur terreno opere & </s>
              <s xml:id="echoid-s3286" xml:space="preserve">ſolidato, murorum frontes continebunt, at uerò obtranſuerſa fundamen
                <lb/>
              ta premere & </s>
              <s xml:id="echoid-s3287" xml:space="preserve">extrudere muri ſubſtructiones minime poterit.</s>
              <s xml:id="echoid-s3288" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3289" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">De</emph>
              ipſo autem muro è qua materia ſtuatur aut perficiatur, ideo non eſt præfiniendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s3290" xml:space="preserve">quod in
                <lb/>
              omnibuslocis, quas copias, cas non poſſumus habere, ſed ubi ſunt ſaxa quadrata, ſiue ſilex
                <lb/>
              ſiue cæmentum, aut coctus later, ſiue crudus, his critutendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s3291" xml:space="preserve">Non enim uti Babylone abundantes
                <lb/>
              liquidobitumine, pto calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3292" xml:space="preserve">arena, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3293" xml:space="preserve">cocto latere factum habent murum, ſic item poſſunt omnes
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.065-06" xlink:href="note-514.01.065-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>