Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of contents
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 172
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 172
[out of range]
>
page
|<
<
(39)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div138
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
45
">
<
pb
o
="
39
"
file
="
514.01.071
"
n
="
71
"
rhead
="
PRIMVS.
"/>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3503
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Qvemadmodvm</
emph
>
in inſula Lesbo oppidum Mitylene magnificenter eſt ædificatum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3504
"
xml:space
="
preserve
">eleganter,
<
lb
/>
ſed poſitum non prudenter. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3505
"
xml:space
="
preserve
">in qua ciuitate Auſter cum flat,homines ægrotant, cum Corus,tuſsiunt,
<
lb
/>
cum Septentrio, reſtituuntur in ſalubritatem,ſed in angiportis & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3506
"
xml:space
="
preserve
">plateis, non poſſunt conſiſtere pro-
<
lb
/>
pter uehementiam frigoris.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3507
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s3508
"
xml:space
="
preserve
">Auster eſt calidus,ideo uitiat, unde homines ægrotant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3509
"
xml:space
="
preserve
">Corus humidus ideo, nocet, tuſſiunt igitur flante
<
lb
/>
Coro. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3510
"
xml:space
="
preserve
">Septentrio eſt frigidus,ideò frigidi uehementia lædit: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3511
"
xml:space
="
preserve
">non ineleganter igitur loquutus eſt Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3512
"
xml:space
="
preserve
">nec impru-
<
lb
/>
denter cum ijs tribus uerbis uſus eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3513
"
xml:space
="
preserve
"># Lesbos inſula est. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3514
"
xml:space
="
preserve
">Aegei maris, cuius Metropolis Mitylene, a qua
<
lb
/>
hodie uniuerſa inſula nominatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3515
"
xml:space
="
preserve
">Metelinum dicitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3516
"
xml:space
="
preserve
">Est autem antiquorum ornament orum penitus pri-
<
lb
/>
uata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3517
"
xml:space
="
preserve
">Vergit ad ſeptentrionem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3518
"
xml:space
="
preserve
">circuitus autem inſulc eſt centum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3519
"
xml:space
="
preserve
">ſexaginta millia paſſuum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3520
"
xml:space
="
preserve
">Mitylene igi-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.071-01
"
xlink:href
="
note-514.01.071-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
tur magnifice & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3521
"
xml:space
="
preserve
">eleganter ædificata, ſed imprudenter poſita est, quia non excludit noxios uentorum flatus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3522
"
xml:space
="
preserve
">huius rei exemplum oppidum Venetorum quod Ordeinoui dicitur, euidenter præbet,nam cum uniuerſum op-
<
lb
/>
pidum nouum ſit, studioſe uidetur ita extructum, ut omnes admittat uentorum flatus, plateæ, angiportusq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3523
"
xml:space
="
preserve
">,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3524
"
xml:space
="
preserve
">areæ omnes ad uentos directæ efficiunt, ut homines eius loci uaijs infirmitatibus ſint obnoxij. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3525
"
xml:space
="
preserve
">Vitandi igi-
<
lb
/>
tur ſunt uentorum nocentes flatus, Sed cum in ſermonem de uentis inciderit Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3526
"
xml:space
="
preserve
">quærit quæ uis, quæ ra-
<
lb
/>
tio, quis effectus, quis numerus,quæ nomina ſint uentorum,& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3527
"
xml:space
="
preserve
">ſuper his philoſophatur, dicens.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3528
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3529
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Ventvs</
emph
>
autem eſt aeris fluens unda, cum incerta motus redundantia.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3530
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s3531
"
xml:space
="
preserve
">Quemadmodum maris unda eſt unita, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3532
"
xml:space
="
preserve
">collecta pars aquæ, in aliquam partem mota, ita uentum ponit
<
lb
/>
Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3533
"
xml:space
="
preserve
">eſſe aeris partem quandam in ſe coactam, quæ aliò uergat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3534
"
xml:space
="
preserve
">ideo dixit uentum eſſe aeris fluentem un-
<
lb
/>
dam, cum incerta motus redundatione. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3535
"
xml:space
="
preserve
">ſatis erat dicere undam, nam unda eſſe non potest niſi fluat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3536
"
xml:space
="
preserve
">qua ra-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.071-02
"
xlink:href
="
note-514.01.071-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
tione autem ſit incerta motus redundantia, nam quandoque minus, quandoque plus mouetur aer,inferius no-
<
lb
/>
tumerit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3537
"
xml:space
="
preserve
"># Naſcitur cum feruor offendit humorem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3538
"
xml:space
="
preserve
">impetus feruoris exprimit uim ſpiritus flantis.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3539
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s3540
"
xml:space
="
preserve
">Venti originem quærit Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3541
"
xml:space
="
preserve
">innuitq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3542
"
xml:space
="
preserve
">naſci uentum, cum calor in humidum agit, nam caloris ui humoιe
<
lb
/>
rarefacto, ac in aerem conuerſo efficitur aeris unda feruore expulſa, cuius rei argumentum ſatis apparens
<
lb
/>
uidetuι afferre. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3543
"
xml:space
="
preserve
">cum dicat.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3544
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3545
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Id</
emph
>
autem uerum eſſe in Aeolypilis æreis licet aſpicere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3546
"
xml:space
="
preserve
">de latentibus cœli rationibus artificio-
<
lb
/>
ſis rerum inuentionibus diuinitatis exprimere ueritatem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3547
"
xml:space
="
preserve
">Fiunt enim Aeolypilæ æreæ, cauæ, hæ ha-
<
lb
/>
bent punctum anguſtiſsimum, quo aquæ infunduntur, collocanturq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3548
"
xml:space
="
preserve
">ad ignem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3549
"
xml:space
="
preserve
">antequam cale-
<
lb
/>
ſcant, non habent ullum ſpiritum, ſimul ac autem feruere cœperint, efficiunt ad ignem uehementem
<
lb
/>
flatum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3550
"
xml:space
="
preserve
">ita ſcire & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3551
"
xml:space
="
preserve
">iudicare licet e paruulo, breuiſsimoq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3552
"
xml:space
="
preserve
">ſpectaculo de magnis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3553
"
xml:space
="
preserve
">immanibus cœli,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.071-03
"
xlink:href
="
note-514.01.071-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
uentorumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3554
"
xml:space
="
preserve
">natura rationibus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3555
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s3556
"
xml:space
="
preserve
">Ab arte ad naturam, ab experientia ad rationem, a paruis ad magna inditium dictorum transfert Vitru.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3557
"
xml:space
="
preserve
">probatq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3558
"
xml:space
="
preserve
">argumento ( ut dixi) ſatis apparenti uentum fieri cum feruor in humidum agit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3559
"
xml:space
="
preserve
">Fiunt enim ex ære
<
lb
/>
quædam pilæ cauæ ſolo & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3560
"
xml:space
="
preserve
">angusto puncto perforatæ, per quod immittitur aqua, uel eas parũ calefaciendo, ita
<
lb
/>
enim inuerſæ in aquam poſitæ humorem attrahunt, uel quemadmodum oua uitrea replentur ore attracto ſpiri-
<
lb
/>
tu, qui in illis est, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3561
"
xml:space
="
preserve
">statim in aquam immiſſæ, abſorbent enim liquidum,ut repleatur quod aere attracto ua=
<
lb
/>
cuum erat, Vbi autem aqua impletæ fuerint ad ignem ponuntur,cum uero aqua feruere cœperit,expirant,mit-
<
lb
/>
tuntq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3562
"
xml:space
="
preserve
">ſpiritum uehementem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3563
"
xml:space
="
preserve
">aqua enim rarior facta, ac prope in aerem uerſa, ampliorem locum dum quæ-
<
lb
/>
rit, e pila exit impetu magno. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3564
"
xml:space
="
preserve
">hoc igitur est argumentum eius rei, quam dixit Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3565
"
xml:space
="
preserve
">e parua, artificioſaq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3566
"
xml:space
="
preserve
">re,
<
lb
/>
magna naturæ ſecreta rimantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3567
"
xml:space
="
preserve
"># Cæterum nos plenius ac uberius uniuerſam uentoιum rationẽ ponemus ex
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.071-04
"
xlink:href
="
note-514.01.071-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
peripateticorũ ſententia. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3568
"
xml:space
="
preserve
">Ventus igitur est terræ uapor in aerẽ elatus, ac afrigore expulſus tanquã aduerſario.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3569
"
xml:space
="
preserve
">Quod ut intelligatur,animaduertendũ & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3570
"
xml:space
="
preserve
">Solem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3571
"
xml:space
="
preserve
">reliqua ſydera eã uim habere,ut calore extrahant uel ſecer
<
lb
/>
nant potius ab humo uapores, halitusq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3572
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3573
"
xml:space
="
preserve
">quoſdã quaſi fumos, eosq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3574
"
xml:space
="
preserve
">in amplas cœliregiones diffundant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3575
"
xml:space
="
preserve
">Va-
<
lb
/>
pores autẽ ſunt minutæ ac ſubtiles humoris terreni partes,colore & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3576
"
xml:space
="
preserve
">figura incerta,ex his quidam humenti,ca-
<
lb
/>
lidaq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3577
"
xml:space
="
preserve
">natura ſunt, quidã calida & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3578
"
xml:space
="
preserve
">ſicca. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3579
"
xml:space
="
preserve
">ex prioribus fit quicquid humidi ſub cœlo gignitur, nubes, imbres, ros,
<
lb
/>
nix, grando, pruina, fontes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3580
"
xml:space
="
preserve
">denique mare ipſum, ex illis ardor omnis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3581
"
xml:space
="
preserve
">ſplendor, inde fulgura, ignes ae-
<
lb
/>
rei, cometæ, stipulæ ardentes, stellæ cadentes, coronæ ſplendidæ, fulmina, hiatus, uenti, ac turbines. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3582
"
xml:space
="
preserve
">nosde
<
lb
/>
uentis agemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3583
"
xml:space
="
preserve
">Soligitur calentem ſiccumque halitum e terra rarefaciendo educens,in aeris ſpatium mediam-
<
lb
/>
q́ue regionem, quæ cum frigidior ſit, quàm reliquæ, calorem tanquam hostem fugere, ac retrocedere compel-
<
lb
/>
lit, repugnat calor, cuius natura in altum tendit, atque ita pugnando, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3584
"
xml:space
="
preserve
">repugnando a lateribus impulſus,
<
lb
/>
in orbem fere uoluitur,uiolentia frigoris depulſus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3585
"
xml:space
="
preserve
">Quare uentus aliud nihil est, quàm halitus calens, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3586
"
xml:space
="
preserve
">ſic-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.071-05
"
xlink:href
="
note-514.01.071-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
cus e terra ſyderum calore raritate ſecretus,motusq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3587
"
xml:space
="
preserve
">à lateribus circum terram repellente frigido in media ae-
<
lb
/>
ris regione poſito, licet autem motum aerem quandoque uentum appellemus, folles enim id oſtendunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3588
"
xml:space
="
preserve
">cum
<
lb
/>
nos æſtate aerem commouemus aliqua re, ut frigus capiamus, non tamen eſt dicendum uentum eſſe aerem mo-
<
lb
/>
tum, nam fieri potest, ut unà cum uento aer etiam moueatur, uentum tamen non eſſe aeris undam, quemad-
<
lb
/>
modum Vitruuio placet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3589
"
xml:space
="
preserve
">Sed nos ad effectus uentorum ueniamus, ad id enim intendit Vitruuius.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3590
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3591
"
xml:space
="
preserve
">Venti enim ſi excluſi fuerint, non ſolum efficient corporibus ualentibus locum ſalubrem, ſed etiam
<
lb
/>
ſi quid morbi ex alijs uitijs forte naſcentur, qui in cæ teris ſalubribus locis habent curationes medici-
<
lb
/>
næ contrariæ, in his propter temperaturam excluſionis uentorum expeditius curabuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3592
"
xml:space
="
preserve
">Vitia au-
<
lb
/>
tem ſunt, quæ difficulter curantur in regionibus, quæ ſunt ſupraſcriptæ, hæc. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3593
"
xml:space
="
preserve
">Grauitudo, Arthritis,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.071-06
"
xlink:href
="
note-514.01.071-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
Tuſsis, Pleuritis,Phthiſis, ſanguinis eictio, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s3594
"
xml:space
="
preserve
">cætera, quæ non detractionibus, ſed adiectionibus, </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>