7846
M. VITRVVII
ARCHITECTVRA
LIBER SECVNDVS.
Proœmium.
1110ARCHITECTVRA
LIBER SECVNDVS.
Proœmium.
DInocrates Architectus,cogitationibus, &
ſolertia fretus, cum Alexan-
der rerum potiretur, profectus eſt a Macedonia ad exercitum, regiæ cu-
pidus commendationis. Is è patria a propinquis, & amicis tulit ad primos
ordines, & purpuratos literas, ut aditus haberet faciliores, ab eisq́; acce-
ptus humanè,petijt, uti quàm primum ad Alexandrum perduceretur. Cum
polliciti eſſent, tardiores fuerunt, idoneum tempus expectantes. Itaque
Dinocrates ab ijs ſe exiſtimans illudi, ab ſe petijt præſidium. Fuerat enim
2220 ampliſsima ſtatura, facie grata, forma,dignitateq́; ſumma. His igitur na-
turæ muneribus confiſus, ueſtimenta poſuit in hoſpitio, & oleo corpus
perunxit, caputq́; coronauit populea fronde, lęuum humerum pelle Ieoni-
na texit, dextraq́; clauam tenens inceſsit contra tribunal regis ius dicentis. Nouitas populum cum
auertiſſet,conſpexit eum Alexander,& admirans, iuſsit ei locum dari ut accederet, interrogauitq́; quis
eſſet. At ille, Dinocrates, inquit, Architectus Macedo, qui ad te cogitationes & formas affero dignas
tua claritate. Nanque Athon montem formaui in ſtatuæ uirilis figuram,cuius manu laeua deſignaui ci-
uitatis ampliſsimæ mœnia, dextra pateram, quæ exciperet omnium fluminum, quæ ſunt in eo mon-
te, aquam, ut inde in mare profunderetur. Delectans Alexander ratione formæ ſtatim quæſiuit, ſi
eſſent agri circa, qui poſſent frumentaria ratione eam ciuitatem tueri. Cum inueniſſet non poſſe niſi
3330 tranſmarinis ſubuectionibus: Dinocrates(inquit) attendo egregiam formæ compoſitionem,& ea de-
lector: ſed animaduerto, ſi quis deduxerit eò loci coloniam, fore ut iudi cium eius uituperetur. Vt
enim natus infans ſine nutricis lacte non poteſt ali,neque ad uitæ creſcentis gradus perduci, ſic ciuitas
ſine agris, & eorum fructibus in mœnibus affluentibus non poteſt creſcere, nec ſine abundantia cibi
frequentiam habere, populumq́; ſine copia tueri. Itaque quemadmodum formationem puto proban-
dam, ſic iudico locum improbandum; teq́; uolo eſſe mecum, quod tua opera ſum uſurus. Ex eo Di-
nocrates ab rege non diſceſsit, & in Aegyptum eſt cum proſecutus. Ibi Alexander cum animaduer-
tiſſet portum naturalirer tutum, emporium egregium, campos circa totam Aegyptum frumentarios,
immanis fluminis Nili magnas utilitates, iuſsit eum ſuo nomine ciuitatem Alexandriam conſtituere.
Itaque Dinocrates a facie, dignitateq́; corporis, commendatusad eam nobilitatem peruenit
der rerum potiretur, profectus eſt a Macedonia ad exercitum, regiæ cu-
pidus commendationis. Is è patria a propinquis, & amicis tulit ad primos
ordines, & purpuratos literas, ut aditus haberet faciliores, ab eisq́; acce-
ptus humanè,petijt, uti quàm primum ad Alexandrum perduceretur. Cum
polliciti eſſent, tardiores fuerunt, idoneum tempus expectantes. Itaque
Dinocrates ab ijs ſe exiſtimans illudi, ab ſe petijt præſidium. Fuerat enim
2220 ampliſsima ſtatura, facie grata, forma,dignitateq́; ſumma. His igitur na-
turæ muneribus confiſus, ueſtimenta poſuit in hoſpitio, & oleo corpus
perunxit, caputq́; coronauit populea fronde, lęuum humerum pelle Ieoni-
na texit, dextraq́; clauam tenens inceſsit contra tribunal regis ius dicentis. Nouitas populum cum
auertiſſet,conſpexit eum Alexander,& admirans, iuſsit ei locum dari ut accederet, interrogauitq́; quis
eſſet. At ille, Dinocrates, inquit, Architectus Macedo, qui ad te cogitationes & formas affero dignas
tua claritate. Nanque Athon montem formaui in ſtatuæ uirilis figuram,cuius manu laeua deſignaui ci-
uitatis ampliſsimæ mœnia, dextra pateram, quæ exciperet omnium fluminum, quæ ſunt in eo mon-
te, aquam, ut inde in mare profunderetur. Delectans Alexander ratione formæ ſtatim quæſiuit, ſi
eſſent agri circa, qui poſſent frumentaria ratione eam ciuitatem tueri. Cum inueniſſet non poſſe niſi
3330 tranſmarinis ſubuectionibus: Dinocrates(inquit) attendo egregiam formæ compoſitionem,& ea de-
lector: ſed animaduerto, ſi quis deduxerit eò loci coloniam, fore ut iudi cium eius uituperetur. Vt
enim natus infans ſine nutricis lacte non poteſt ali,neque ad uitæ creſcentis gradus perduci, ſic ciuitas
ſine agris, & eorum fructibus in mœnibus affluentibus non poteſt creſcere, nec ſine abundantia cibi
frequentiam habere, populumq́; ſine copia tueri. Itaque quemadmodum formationem puto proban-
dam, ſic iudico locum improbandum; teq́; uolo eſſe mecum, quod tua opera ſum uſurus. Ex eo Di-
nocrates ab rege non diſceſsit, & in Aegyptum eſt cum proſecutus. Ibi Alexander cum animaduer-
tiſſet portum naturalirer tutum, emporium egregium, campos circa totam Aegyptum frumentarios,
immanis fluminis Nili magnas utilitates, iuſsit eum ſuo nomine ciuitatem Alexandriam conſtituere.
Itaque Dinocrates a facie, dignitateq́; corporis, commendatusad eam nobilitatem peruenit
Cum de locorum electione multa in ſuperiori libro tractata uiderimus, cumq́;
vrbem mœnibus circundare
4440 docuiſſet Vitru. deq́; propugnaculis, munitionibus, uiarumq́; directionibus abunde diſſeruerit: conſequens
eſt priuſquam ad alia progrediatur, ut de ea, qua in ædificando, materia utimur, ſermonem faciat. primum
quia res postulat, ut poſtquam de forma in uniuerſum tradita præcepta ſunt, de materia ſtatim loquatur, in
quam forma inducitur. Deinde quia facilis, & expedita eſt ea ratio, a qua cum ſe explicare ſtatim deberet,
ne reliquis moram faceret,peropportune de nateria orationem inſtituit: Oſtẽditq́; quid Architecto eſſet opus,
& qua ratione id totum in structura poneretur, nam non est ſatis copioſam & electam materiem habere,ſed
illud maxime dignoſcendum est, qua ratione in opus deducatur, ut domus bene, & ratione ædificata,non ma-
le materiata, ac ruinoſa ſit. Agit igitur in ſecundo libro de toto hoc genere, quod ad materiam ſpectat. De
lateribus, de arena, de calce, de puluere Puteo Lano, de lapidicinis, de generibus structureæ, & de earum
5550 qualitatibus, modis, ac locis, de materie cædenda, & huiuſmodi rebus, quas neceſſario in ædificando habe-
re debemus. Sed ante quam ad hæc deueniat, multa de priſcorum hominum uita, deq́; initijs humanitatis, &
ædificiorum primordijs ediſſerit. mox rerum principia, cuiuſmodi ab antiquis poſita ſunt, breuiter percurrit.
Cæterum ſubtiliter admodum, ac ingenioſe proœmium huic libro appinxit, nam cum maxime attendamus ad
ea, quæ ſtatim obuia nobis,& ab initio proponuntur, cumq́ue uellet author maxime nos aduertere ad rem ual-
de neceſſariam, buiuſmodi proœmio uſus est,ut commodo uteretur exemplo. Nam præter cætera, illud in pri-
mis obſeruandum eſt,ut peropportunis locis urbes condantur, quia non natura ſolum & deſcriptione, ædifi-
ciorumq́; pulchritudine vrbes nobiles extruendæ ſunt,ſed ſitu,& locorum commoditate inſignes,ubiuictus,et
rerum copia ſit expedita; inhabitabiles enim, & deſertas urbes facit inopia. contra uero celebres, & fre-
quentes reddit copia, quæ ſoli ubertate, cœli clementia, fluuiorum commoditate, portuum ſecuritate auge-
6660 riſolet, quod ſi naturæ addatur industria, ibi nobiles mercatus, emporia, nundinæq́; celebrantur.
4440 docuiſſet Vitru. deq́; propugnaculis, munitionibus, uiarumq́; directionibus abunde diſſeruerit: conſequens
eſt priuſquam ad alia progrediatur, ut de ea, qua in ædificando, materia utimur, ſermonem faciat. primum
quia res postulat, ut poſtquam de forma in uniuerſum tradita præcepta ſunt, de materia ſtatim loquatur, in
quam forma inducitur. Deinde quia facilis, & expedita eſt ea ratio, a qua cum ſe explicare ſtatim deberet,
ne reliquis moram faceret,peropportune de nateria orationem inſtituit: Oſtẽditq́; quid Architecto eſſet opus,
& qua ratione id totum in structura poneretur, nam non est ſatis copioſam & electam materiem habere,ſed
illud maxime dignoſcendum est, qua ratione in opus deducatur, ut domus bene, & ratione ædificata,non ma-
le materiata, ac ruinoſa ſit. Agit igitur in ſecundo libro de toto hoc genere, quod ad materiam ſpectat. De
lateribus, de arena, de calce, de puluere Puteo Lano, de lapidicinis, de generibus structureæ, & de earum
5550 qualitatibus, modis, ac locis, de materie cædenda, & huiuſmodi rebus, quas neceſſario in ædificando habe-
re debemus. Sed ante quam ad hæc deueniat, multa de priſcorum hominum uita, deq́; initijs humanitatis, &
ædificiorum primordijs ediſſerit. mox rerum principia, cuiuſmodi ab antiquis poſita ſunt, breuiter percurrit.
Cæterum ſubtiliter admodum, ac ingenioſe proœmium huic libro appinxit, nam cum maxime attendamus ad
ea, quæ ſtatim obuia nobis,& ab initio proponuntur, cumq́ue uellet author maxime nos aduertere ad rem ual-
de neceſſariam, buiuſmodi proœmio uſus est,ut commodo uteretur exemplo. Nam præter cætera, illud in pri-
mis obſeruandum eſt,ut peropportunis locis urbes condantur, quia non natura ſolum & deſcriptione, ædifi-
ciorumq́; pulchritudine vrbes nobiles extruendæ ſunt,ſed ſitu,& locorum commoditate inſignes,ubiuictus,et
rerum copia ſit expedita; inhabitabiles enim, & deſertas urbes facit inopia. contra uero celebres, & fre-
quentes reddit copia, quæ ſoli ubertate, cœli clementia, fluuiorum commoditate, portuum ſecuritate auge-
6660 riſolet, quod ſi naturæ addatur industria, ibi nobiles mercatus, emporia, nundinæq́; celebrantur.