Vitruvius - De architectura libri decem

Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

[1.30.] Q.

[1.31.] R.

[1.32.] S.

[1.33.] T.

[1.34.] V.

[1.35.] X.

[1.36.] Z.

[1.37.] Errata. primus numerus paginarum ſecundus linearum eſt.

[1.38.] FINIS.

[1.39.] Pauſaniac Finis

[1.40.] M. VITR V VII DE ARCHITETTVRA LIBER PRIMVS.

[1.41.] εx quibus rebus Architectura conſtet.#Cap. II.

[1.42.] De partibus Architecturæ in priuatorum & publicorum ædi-ficiorum distributionibus, & Gnomonices, & ma-chinationis. # Cap. III.

[1.43.] De electione locorum ſalubrium & quæ obſint ſalubritati & unde lumina capiantur. # Cap. IIII.

[1.44.] De fundamentis murorum & turrium. # Cap. V.

[1.45.] De diuiſione operum, quæ intra muros ſunt, & eorum diſpoſi-tione, ut uentorum noxy flatus uitentur. # Cap. VI.

[1.46.] De electione locorum ad uſum communem ciuitatis. # Cap. V II.

[1.47.] M. VITRVVII ARCHITECTVRA LIBER SECVNDVS. Proœmium.

[1.48.] De priſcorum hominum uita, & de initĳs humanitatis, atque tectorum, & incrementis eorum. # Cap. I.

[1.49.] De principĳs rerum ſecundum Philoſophorum opinio-nes. # Cap. II.

[1.50.] De lateribus. # Cap. III.

[1.51.] De Arena. # Cap. IIII.

[1.52.] De calce, & unde coquatur optima. # Cap. V.

[1.53.] De puluere puteolano. # Cap. VI.

[1.54.] Delapicidinis, earumque qualitatibus. # Cap. VII.

[1.55.] De generibus ſtructuræ, & earum qualitatibus, modis, locis. # Cap. VIII.

[1.56.] De materie cædenda, & de arborum quorundam proprietatibus. # Cap. IX.

[1.57.] De abiete ſupernate, & infernate cum Apenini deſcri-ptione. # Cap. X.

[1.58.] Finis ſecundi Libri.

[1.59.] M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA LIBER TERTIVS.

7947SECVNDVS. apud Ariſt. (ſi eius ille est liber qui de mirabilibus inſcribitur;) Carthaginenſium mercatores olim extra
Gades dierum quadraginta (ſi recte memini) inſulam in Oceano reperiße feris tantum habitatam,
cæterum cœli temperte, agrorum fertilitate, arborum proceritate, & fluuiorum magnitudine præclaram,
quam cum incolere cœpiſſent, multi in patriam redeuntes alios eò migrare hortabantur. Quamobrem edi-
cto cauere Carthaginenſes, ne quis ulterius eò transfretaret, ne deſerta omnino Carthago relinqueretur, tan-
tum ualet ſoli, cæliq́; benignitas. Quare ad hæc animaduertens Vitr. proœmio uſus eſt, in quo Alexandri,
& Dinocratis uteretur exemplo, quo nos commoneſaceret, quibus in locis urbes condi deberent.

Dinocrates Architectus. # Licet Staſichratem Plutarchus legat, & alĳ non Dinocratem,ſed uel Chino-
cratem, uel Chiromocratem, cum Plinio tamen, Solino, & Xenophonte Dinocratem legerem, niſi Democra-
1110 tem ex Græca inſcriptione, ( ut Philandro placet,) legendum putarem. Cogitationibus, & Solertia.

Non oblitus eorum, quæ ſecundo primi libri capite Vitru. dixit. Diſpoſitionis Ideas naſci, ex cogitatione,
& inuentione, hoc loco uſus eſt his uerbis, cogitationibus, & ſolertia, quibus Dinocratem fuiſſe Architectũ
ostendit, quare & infra paulopost, {At ille, (inquit) Dinocrates Architectus Macedo, qui ad te cogitatio-
nes, & formas affero dignas tua claritate. } nam quid aliud innuunt uerba illa {cogitationes, & formas}
niſi fabricam, & ratiocinationem? quod ſignificatur, & quod ſignificat? opus, & operis rationem? ex qui-
bus orta Architectura est, ut priori uolumine ostendimus. # {Ad primos ordines, & purpuratos. } Qui
penes prineipes digniate reliquos anteibant, purpurea ueſte utebantur, hos purpuratos & primi ordinis Vi-
truuius appellat. {Namq́; Athon montem. } Mons est inter Thraciam, & Macedoniam nunc Sanctus
mons dicitur, lat. gr. 41. 10. long. 51. Pulchrum ſanè, & ſubtile Dinocratis inuentum, modo proui-
2220 ſum conſilio ſuo eſſet, qua ratione multitudo municipiorum, & incolarum tanta, quantam in urbe illa ſua
concludere uolebat, ali poſſet, nam ad decemmil. hominum ſummam aſcendebat. Ceterũ de potu optime actu-
rierant, cum tot aquas unum in alueum corriuare uellet. Sed nec uicini agri, nec portus, nec nauigabiles
fluuĳ erant, unde ſuppeditari copia ulla poſſet. Quare ne idem nobis accidat Vitr. monet, Additq́; rationem
pulcherrima ſimilitudine confirmatam, quam Dinocrati Alexander attulit, de nutrice, & infanti. # {Iuſſit
cum ſuo nomine Alexandriam conſtituere. } Legitur apud Iustinum Cleomenem Alexandriam ædificaſſe,
ſed hæc alĳs. Alexandria vrbs eſt Aegypti, de qua idem multa dicit libro ſecundo.

Mihi autem Imperator ſtaturam non tribuit natura, faciem deformauit ætas, ualetudo detraxit
uires, itaque quoniam ab ijs præſidijs ſum deſertus, per auxilia ſcientiæ, ſcriptaq́; (ut ſpero) perue-
niam ad commendationem.

Et ſi forma corporis commendabiles fiunt homines, ducimur enim ad id, quod pulchrum eſt, niſi tamen
3330 interiori pulchritudine, id est uirtute, aut doctrina præditi ſint, quod primo intuitu ſibi gratiam ob inſignem
ſpeciem comparauerat, mox conſuetudine fit odioſum, nam quanto præſtantior corpore est animus, tanto ſpe-
cioſum magis, amabilius, & optabilius eſt animi ornamentum, quam corporis pulchritudo. commendat igi-
tur ſe ipſum Vitr. ab animi dotibus, cum natura illi bona corporis denegauerit.

Cvmautem primo uolumine deoſſicio Architecturæ, terminationibusq́; artis perſcripſerim: item
de mœnibus & intra mœnia arearum diuiſionibus,inſequaturq́; ordo de ædibus ſacris, & publicis ædi-
ficijs, itemq́; priuatis, quibus proportionibus, & ſymmetrijs debeant eſſe, uti explicentur: non puta-
ui anteponendum,niſi prius de materiæ copijs, equibus collatis ædificia ſtructuris, & materiæ ratio-
nibus perficiuntur, quas habeant in uſu uirtutes, expoſuiſſem. quibusq́; rerum natura principijs, eſſet
temperata dixiſſem. ſed antequam naturales res incipiam explicare, de ædificiorum rationibus unde
4440 initia cœperint,& uti creuerint eorum inuentiones, anteponam,& inſequar ingreſſus antiquitates re-
rum naturæ, & eorum, qui initia humanitatis, & inuentiones perquiſitas, ſcripſerant præceptis dedi-
cauerunt. Itaque quemadmodum ab his ſum inſtitutus,exponam.

Terminationes artis illæ ſunt, de quibus ſecundo primi uoluminis capite diſſeruit, cum diceret.

Architectura autem conſtat ex ordinatione, quæ Græce τάεις dicitur, & reliqua.

Terminatur enim, & præfinitur Architectura illis ſex rebus, quibuſdam quaſi formis, unde & infra in-
quit eadem loco. # {Hæſunt terminationes diſpoſitionum. } # Concludit autem his uerbis ordinem, quem ſe-
cundus liber habet ad reliquos, quaſi dicat ubi de forma in uniuerſum dixerim, ut pote de re illa, quæ & no-
men, & uim rebus tribuat, conſequens eſt, ut de materia quoque agam,priuſquam pergam ad reliqua: ſed de
materia expeditius agetur, ſirerum initia, ex quibus tanquam elementis res conſtant, primum tractauero, uis
5550 enim elementi, & qualitas est pernoſcenda, ut uſus effectusq́; lignorum, lapidum, cæterarumq́; rerum,quibus
nobis eſt opus in ædificatione, dignoſcamus. quare inquit.

Niſi prius de materie copijs e quibus collatis ædificia, ſtructuris, & reliqua.

Vt autem originem ponat unde profecta ſit ratio illa, qua uaria indigere materia homines cœperint, prius
de priſcorum hominum vita,& de initĳs humanitatis ediſſerit.

6660

Text layer

Text normalization

Search