Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (49) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div174" type="section" level="2" n="48">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4441" xml:space="preserve">
                <pb o="49" file="514.01.081" n="81" rhead="SECVNDVS."/>
              ſitania, Aquitania ſcandulis robuſteis, aut ſtramentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4442" xml:space="preserve">Apud nationem Colchourm in ponto propter
                <lb/>
              ſyluarum abundantiam arboribus perptetuis, planis dextra, ac ſiniſtra, in terra poſitis, ſpatio inter ea
                <lb/>
              relicto, quanto arborum longitudines patiunter, collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4443" xml:space="preserve">In extrem is partiubs partibus earum ſupra al-
                <lb/>
              teræ tranſuerſæ, quſae; </s>
              <s xml:id="echoid-s4444" xml:space="preserve">circurmcludunt medium ſpatium habitationis, tuncinſuper alternis trabibus ex
                <lb/>
              quatuor partibus angungulos iugumentantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4445" xml:space="preserve">ita partietes ex arboribus ſtatuentes ad perpendiculum
                <lb/>
              imarum, educunt ad altitudinem turres, interuallaq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s4446" xml:space="preserve">, quæ relinquuntur propter craſsitudinem mate-
                <lb/>
              riæ ſchidijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4447" xml:space="preserve">luto obſtruunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s4448" xml:space="preserve">Item tecta recidentes ad extremos angulos tranſtra traijciunt, grada-
                <lb/>
              tim contrahentes, ita ex quatuor partibus ad altitudinem educunt medio metas, quas & </s>
              <s xml:id="echoid-s4449" xml:space="preserve">fronde, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4450" xml:space="preserve">
                <lb/>
              luto tegentes, efficiunt barbarico more teſtudinata turrium tecta.</s>
              <s xml:id="echoid-s4451" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4452" xml:space="preserve">Certum ſatis mditium uidetur exterarum gentium uſus ad probandum ædificationem, ab initio buiuſmodi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-01" xlink:href="note-514.01.081-01a" xml:space="preserve">10</note>
              fuiſſe, cuiuſmodi a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4453" xml:space="preserve">deſcripta eſt, nam quo artis pulcbritudo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4454" xml:space="preserve">excellentia nondum peruenit, facile eſt,
                <lb/>
              ut ibi, quod eſt naturæ, facile retineatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s4455" xml:space="preserve">quod uero natura fit, uniuſmodi fere ſemper, ac ſimile cernitur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s4456" xml:space="preserve">Quis autem non uidet artes omnes ſuas quaſi ætates habuiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s4457" xml:space="preserve">pueritiam, adoleſcentiam, uirilitatem quan-
                <lb/>
              dam, ac maturitatem? </s>
              <s xml:id="echoid-s4458" xml:space="preserve">Quemadmodum aliàs de Arhitectura diximus, cuius! erudimenta prioribus ſeculis
                <lb/>
              incepta ſunt, mox in Aſia creuit, adoleuitq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s4459" xml:space="preserve">, cui Græcia uires dedit, Italia dignitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s4460" xml:space="preserve">Primum igitur ra-
                <lb/>
              tioniconſentaneum est Architecturam ab ijs initijs profectam, quæ neceſſitas bumano generiſtatim oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s4461" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Quemadmodum legitur in his eße, quæ nuper inuentæſunt, inſulis, ubi caſæ roboribus innixæ, cannis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4462" xml:space="preserve">ui-
                <lb/>
              minibus intextæ ſtramentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4463" xml:space="preserve">luto contectæ cernuntur, ea tamen ratione, ut magnitudine, pulchritudine,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s4464" xml:space="preserve">commoditate perſonarum dignitati plurimum tribuatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4465" xml:space="preserve">Hæc a noſtris, ut natura tulit, ita inuenta, ſed
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-02" xlink:href="note-514.01.081-02a" xml:space="preserve">20</note>
              poftquam frequentia celebrariea locacaperunt, politioribus lignis, elegantioribus formis ornata conſpiciun-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4466" xml:space="preserve">Certum eſt igitur in dies artificia, inuentaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4467" xml:space="preserve">hominum ſtudijs augeri. </s>
              <s xml:id="echoid-s4468" xml:space="preserve">Primum igitur quid poſſit natura,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s4469" xml:space="preserve">neceſſitas ostendit, dum cauſam declarat, quæ homines antea diſperſi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4470" xml:space="preserve">palantes unà congregati ſunt,
                <lb/>
              mox quid conſuetudo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4471" xml:space="preserve">uſus præſtent, argumento a multis nationibus deſumpto, demum quid ars conferat,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s4472" xml:space="preserve">obſeruatio, ſtudiumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4473" xml:space="preserve">demonſtrat: </s>
              <s xml:id="echoid-s4474" xml:space="preserve">A neceſſitate igitur ad commodum, a commodo ad dignitatem peruenit:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s4475" xml:space="preserve">Naturæ autem arsinnixæ nihil immutat eorum, quæ natura ſiunt, ſed modo quodam politiora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4476" xml:space="preserve">cultiora red-
                <lb/>
              dit, quemadmodum mira exemplorum uarietate innoteſcit hoc loco. </s>
              <s xml:id="echoid-s4477" xml:space="preserve">{Scandulis robuſteis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4478" xml:space="preserve">ſtramentis.</s>
              <s xml:id="echoid-s4479" xml:space="preserve">}
                <lb/>
              Philander. </s>
              <s xml:id="echoid-s4480" xml:space="preserve">ſcandulis ideſtrobore aſſulatim ſecto. </s>
              <s xml:id="echoid-s4481" xml:space="preserve">Sunt autem ſcandulæ tabellæ uicem tegularum præſtantes,
                <lb/>
              quibus contectam fuiſſe Romam annis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4482" xml:space="preserve">470. </s>
              <s xml:id="echoid-s4483" xml:space="preserve">Author eſt Cornelius nepos apud Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s4484" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s4485" xml:space="preserve">16. </s>
              <s xml:id="echoid-s4486" xml:space="preserve">cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s4487" xml:space="preserve">10. </s>
              <s xml:id="echoid-s4488" xml:space="preserve">Vidi
                <lb/>
              ego huiuſmodi tabellis tectas domos in Gallia. </s>
              <s xml:id="echoid-s4489" xml:space="preserve">Iſidorus putatnomen eſſe ſortitas a ſcindendo, ſed cur non a
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-03" xlink:href="note-514.01.081-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ſcandendo, qui enim uidit, qua ratione, alia ſuper aliam imponitur, ſcandere alia ſuper aliam ſquamarum mo
                <lb/>
              ſcandendo, qui enim uidit, quartione aliaſuper aliam imponitur, ſcandere aliaſuper aliam ſquamarum mo
                <lb/>
              re gradatim cognouit, ſiguntur autem ligneis clauis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4490" xml:space="preserve">Sunt ueteres quidam codices, ut notat Hermolaus, qui
                <lb/>
              locum Plinij ſupracitatum legant boc modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s4491" xml:space="preserve">Scandulam non conſpectam fuiſſe Romæ annis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4492" xml:space="preserve">reliqua. </s>
              <s xml:id="echoid-s4493" xml:space="preserve">In-
                <lb/>
              fra autem ſcandulas fiſſiles dixit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4494" xml:space="preserve">ſed hæc alijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s4495" xml:space="preserve">{Schidijs.</s>
              <s xml:id="echoid-s4496" xml:space="preserve">} Aſſulalibro duodecimo Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s4497" xml:space="preserve">23. </s>
              <s xml:id="echoid-s4498" xml:space="preserve">Hermo-
                <lb/>
              laus in Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s4499" xml:space="preserve">utitur & </s>
              <s xml:id="echoid-s4500" xml:space="preserve">Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4501" xml:space="preserve">Sed pro fragmentis quæ marmor arij ex operibus deijciunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s4502" xml:space="preserve">ſciros a Græcis appel-
                <lb/>
              latur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4503" xml:space="preserve">Eligno aut ſchidia idem author appellat, ſicuti Epiſchidion pro cuneo. </s>
              <s xml:id="echoid-s4504" xml:space="preserve">id quoque a Græcis tractum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s4505" xml:space="preserve">In castig ationibus idem. </s>
              <s xml:id="echoid-s4506" xml:space="preserve">Aſſula inquit, id quod Græce Schindalmos uocatur a Dioſcoride in hac deſcriptio-
                <lb/>
              ne calami, unde aſſulatim idem fere quod minutatim Plautus in Captiuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4507" xml:space="preserve">Menæchmis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4508" xml:space="preserve">{Apud natio-
                <lb/>
              nem Colchorũ in Ponto} Paulatim ad meliores modos deducit, nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s4509" xml:space="preserve">perpẽdiculo uſam fuiſſe nationem Col-
                <lb/>
              chorum dicit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4510" xml:space="preserve">in Pyramidis formam tecta eduxiſſe teſtatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4511" xml:space="preserve">politiori ædificandi modo uſam.</s>
              <s xml:id="echoid-s4512" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4513" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Phryges</emph>
              uero qui campeſtribus locis ſunt habitantes propter inopiam ſyluarum, egentes ma-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-04" xlink:href="note-514.01.081-04a" xml:space="preserve">40</note>
              teria eligunt tumulos naturales, eosq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4514" xml:space="preserve">medios ſoſſura exinanientes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4515" xml:space="preserve">itinera perfodientes, dilatant
                <lb/>
              ſpatia quantum natura loci patitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4516" xml:space="preserve">Inſuperautem ſtipites inter ſe religantes metas effciunt, quas arun
                <lb/>
              dinibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4517" xml:space="preserve">ſtramentis tegentes exaggerant ſupra habitationes maximos grumos e terra: </s>
              <s xml:id="echoid-s4518" xml:space="preserve">ita hyemes
                <lb/>
              calidiſsimas, æſtates frigidiſsimas efficiunt tectorum ratione.</s>
              <s xml:id="echoid-s4519" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4520" xml:space="preserve">Vidiego huiuſmodimorem in Germania quibuſdam in locis: </s>
              <s xml:id="echoid-s4521" xml:space="preserve">non enim factæ, ſed natæ uidentur caſæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s4522" xml:space="preserve">Gru-
                <lb/>
              mus autem eſt congeſtitiæ terræ globus. </s>
              <s xml:id="echoid-s4523" xml:space="preserve">Multis autem exemplis utitur, ut ad uſus uarios fabricandi perue-
                <lb/>
              niat; </s>
              <s xml:id="echoid-s4524" xml:space="preserve">nam ubi quid natura poſtulat declarauit, ad id tranſit, quod uſus requirit, ut tandem ad artis opus
                <lb/>
              deueniat. </s>
              <s xml:id="echoid-s4525" xml:space="preserve">ſequitur ergo.</s>
              <s xml:id="echoid-s4526" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4527" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              nulli ex ulua paluſtri componunt tuguria tecta. </s>
              <s xml:id="echoid-s4528" xml:space="preserve">Apud cæteras quoque gentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4529" xml:space="preserve">nonnulla
                <lb/>
              loca pari, ſimiliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4530" xml:space="preserve">ratione caſarum perficiuntur conſtituriones. </s>
              <s xml:id="echoid-s4531" xml:space="preserve">Non minus etiam Maſsilię animad-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-05" xlink:href="note-514.01.081-05a" xml:space="preserve">50</note>
              uertere poſſumus ſine tegulis ſubacta cum paleis terra tecta. </s>
              <s xml:id="echoid-s4532" xml:space="preserve">Athenis Areopagi antiquitatis exemplar
                <lb/>
              ad hoc tempus lato tectum. </s>
              <s xml:id="echoid-s4533" xml:space="preserve">item in capitolio commonefacere poteſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4534" xml:space="preserve">ſignificare mores uetuſtatis
                <lb/>
              Romuli caſa in arce ſacrorum ſtamentis tecta.</s>
              <s xml:id="echoid-s4535" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4536" xml:space="preserve">In omnibus ferè Vitruuianis exemplis tectorum potius, quàm parietum uſus exponitur, nec ab re quidem
                <lb/>
              tecto enim inducto, ratio finis, ad quem domus ædificatur, apparet, nulla enim alia de cauſa ædes fiunt, mſi
                <lb/>
              ut a Sole, imbribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4537" xml:space="preserve">tempeſtatibus tuti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4538" xml:space="preserve">tecti ſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s4539" xml:space="preserve">Vnde factum eſt, ut Philandro quoque placuerit,
                <lb/>
              uniuerſam ferè tectorum rationem breuiter explicare, his uerbis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4540" xml:space="preserve">Requiret aliquis ſemel uniuerſam ferè te-
                <lb/>
              gendorum tectorumrationem, quæ aut fuerit, aut nunc in uſu est, explicari. </s>
              <s xml:id="echoid-s4541" xml:space="preserve">Quarenon ab re hic uiſum eſt
                <lb/>
              ſubiungere. </s>
              <s xml:id="echoid-s4542" xml:space="preserve">Tecta tegi animaduertimus ex Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4543" xml:space="preserve">arundinibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4544" xml:space="preserve">fronde (quod primis hominibus attribuit)
                <lb/>
              ſubactacum paleis terra ( ut Maſſilienſes, ) ſtramentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4545" xml:space="preserve">ſcandulis ( ut Romani, ) fronde & </s>
              <s xml:id="echoid-s4546" xml:space="preserve">luto, ut natio
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-06" xlink:href="note-514.01.081-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>