8149SECVNDVS.
ſitania, Aquitania ſcandulis robuſteis, aut ſtramentis.
Apud nationem Colchourm in ponto propter
ſyluarum abundantiam arboribus perptetuis, planis dextra, ac ſiniſtra, in terra poſitis, ſpatio inter ea
relicto, quanto arborum longitudines patiunter, collocantur. In extrem is partiubs partibus earum ſupra al-
teræ tranſuerſæ, quſae; circurmcludunt medium ſpatium habitationis, tuncinſuper alternis trabibus ex
quatuor partibus angungulos iugumentantes, & ita partietes ex arboribus ſtatuentes ad perpendiculum
imarum, educunt ad altitudinem turres, interuallaq́; , quæ relinquuntur propter craſsitudinem mate-
riæ ſchidijs, & luto obſtruunt. Item tecta recidentes ad extremos angulos tranſtra traijciunt, grada-
tim contrahentes, ita ex quatuor partibus ad altitudinem educunt medio metas, quas & fronde, &
luto tegentes, efficiunt barbarico more teſtudinata turrium tecta.
ſyluarum abundantiam arboribus perptetuis, planis dextra, ac ſiniſtra, in terra poſitis, ſpatio inter ea
relicto, quanto arborum longitudines patiunter, collocantur. In extrem is partiubs partibus earum ſupra al-
teræ tranſuerſæ, quſae; circurmcludunt medium ſpatium habitationis, tuncinſuper alternis trabibus ex
quatuor partibus angungulos iugumentantes, & ita partietes ex arboribus ſtatuentes ad perpendiculum
imarum, educunt ad altitudinem turres, interuallaq́; , quæ relinquuntur propter craſsitudinem mate-
riæ ſchidijs, & luto obſtruunt. Item tecta recidentes ad extremos angulos tranſtra traijciunt, grada-
tim contrahentes, ita ex quatuor partibus ad altitudinem educunt medio metas, quas & fronde, &
luto tegentes, efficiunt barbarico more teſtudinata turrium tecta.
Certum ſatis mditium uidetur exterarum gentium uſus ad probandum ædificationem, ab initio buiuſmodi
1110 fuiſſe, cuiuſmodi a Vitr. deſcripta eſt, nam quo artis pulcbritudo, & excellentia nondum peruenit, facile eſt,
ut ibi, quod eſt naturæ, facile retineatur: quod uero natura fit, uniuſmodi fere ſemper, ac ſimile cernitur.
Quis autem non uidet artes omnes ſuas quaſi ætates habuiſſe. pueritiam, adoleſcentiam, uirilitatem quan-
dam, ac maturitatem? Quemadmodum aliàs de Arhitectura diximus, cuius! erudimenta prioribus ſeculis
incepta ſunt, mox in Aſia creuit, adoleuitq́; , cui Græcia uires dedit, Italia dignitatem. Primum igitur ra-
tioniconſentaneum est Architecturam ab ijs initijs profectam, quæ neceſſitas bumano generiſtatim oſtendit.
Quemadmodum legitur in his eße, quæ nuper inuentæſunt, inſulis, ubi caſæ roboribus innixæ, cannis, & ui-
minibus intextæ ſtramentis, & luto contectæ cernuntur, ea tamen ratione, ut magnitudine, pulchritudine,
& commoditate perſonarum dignitati plurimum tribuatur. Hæc a noſtris, ut natura tulit, ita inuenta, ſed
2220 poftquam frequentia celebrariea locacaperunt, politioribus lignis, elegantioribus formis ornata conſpiciun-
tur. Certum eſt igitur in dies artificia, inuentaq́; hominum ſtudijs augeri. Primum igitur quid poſſit natura,
& neceſſitas ostendit, dum cauſam declarat, quæ homines antea diſperſi, & palantes unà congregati ſunt,
mox quid conſuetudo, & uſus præſtent, argumento a multis nationibus deſumpto, demum quid ars conferat,
& obſeruatio, ſtudiumq́; demonſtrat: A neceſſitate igitur ad commodum, a commodo ad dignitatem peruenit:
Naturæ autem arsinnixæ nihil immutat eorum, quæ natura ſiunt, ſed modo quodam politiora, & cultiora red-
dit, quemadmodum mira exemplorum uarietate innoteſcit hoc loco. {Scandulis robuſteis, & ſtramentis. }
Philander. ſcandulis ideſtrobore aſſulatim ſecto. Sunt autem ſcandulæ tabellæ uicem tegularum præſtantes,
quibus contectam fuiſſe Romam annis. 470. Author eſt Cornelius nepos apud Plin. lib. 16. cap. 10. Vidi
ego huiuſmodi tabellis tectas domos in Gallia. Iſidorus putatnomen eſſe ſortitas a ſcindendo, ſed cur non a
3330 ſcandendo, qui enim uidit, qua ratione, alia ſuper aliam imponitur, ſcandere alia ſuper aliam ſquamarum mo
ſcandendo, qui enim uidit, quartione aliaſuper aliam imponitur, ſcandere aliaſuper aliam ſquamarum mo
re gradatim cognouit, ſiguntur autem ligneis clauis. Sunt ueteres quidam codices, ut notat Hermolaus, qui
locum Plinij ſupracitatum legant boc modo. Scandulam non conſpectam fuiſſe Romæ annis, & reliqua. In-
fra autem ſcandulas fiſſiles dixit Vitr. ſed hæc alijs. {Schidijs. } Aſſulalibro duodecimo Cap. 23. Hermo-
laus in Plin. utitur & Vitr. Sed pro fragmentis quæ marmor arij ex operibus deijciunt. ſciros a Græcis appel-
latur. Eligno aut ſchidia idem author appellat, ſicuti Epiſchidion pro cuneo. id quoque a Græcis tractum.
In castig ationibus idem. Aſſula inquit, id quod Græce Schindalmos uocatur a Dioſcoride in hac deſcriptio-
ne calami, unde aſſulatim idem fere quod minutatim Plautus in Captiuis, & Menæchmis. {Apud natio-
nem Colchorũ in Ponto} Paulatim ad meliores modos deducit, nam & perpẽdiculo uſam fuiſſe nationem Col-
chorum dicit, & in Pyramidis formam tecta eduxiſſe teſtatur, & politiori ædificandi modo uſam.
1110 fuiſſe, cuiuſmodi a Vitr. deſcripta eſt, nam quo artis pulcbritudo, & excellentia nondum peruenit, facile eſt,
ut ibi, quod eſt naturæ, facile retineatur: quod uero natura fit, uniuſmodi fere ſemper, ac ſimile cernitur.
Quis autem non uidet artes omnes ſuas quaſi ætates habuiſſe. pueritiam, adoleſcentiam, uirilitatem quan-
dam, ac maturitatem? Quemadmodum aliàs de Arhitectura diximus, cuius! erudimenta prioribus ſeculis
incepta ſunt, mox in Aſia creuit, adoleuitq́; , cui Græcia uires dedit, Italia dignitatem. Primum igitur ra-
tioniconſentaneum est Architecturam ab ijs initijs profectam, quæ neceſſitas bumano generiſtatim oſtendit.
Quemadmodum legitur in his eße, quæ nuper inuentæſunt, inſulis, ubi caſæ roboribus innixæ, cannis, & ui-
minibus intextæ ſtramentis, & luto contectæ cernuntur, ea tamen ratione, ut magnitudine, pulchritudine,
& commoditate perſonarum dignitati plurimum tribuatur. Hæc a noſtris, ut natura tulit, ita inuenta, ſed
2220 poftquam frequentia celebrariea locacaperunt, politioribus lignis, elegantioribus formis ornata conſpiciun-
tur. Certum eſt igitur in dies artificia, inuentaq́; hominum ſtudijs augeri. Primum igitur quid poſſit natura,
& neceſſitas ostendit, dum cauſam declarat, quæ homines antea diſperſi, & palantes unà congregati ſunt,
mox quid conſuetudo, & uſus præſtent, argumento a multis nationibus deſumpto, demum quid ars conferat,
& obſeruatio, ſtudiumq́; demonſtrat: A neceſſitate igitur ad commodum, a commodo ad dignitatem peruenit:
Naturæ autem arsinnixæ nihil immutat eorum, quæ natura ſiunt, ſed modo quodam politiora, & cultiora red-
dit, quemadmodum mira exemplorum uarietate innoteſcit hoc loco. {Scandulis robuſteis, & ſtramentis. }
Philander. ſcandulis ideſtrobore aſſulatim ſecto. Sunt autem ſcandulæ tabellæ uicem tegularum præſtantes,
quibus contectam fuiſſe Romam annis. 470. Author eſt Cornelius nepos apud Plin. lib. 16. cap. 10. Vidi
ego huiuſmodi tabellis tectas domos in Gallia. Iſidorus putatnomen eſſe ſortitas a ſcindendo, ſed cur non a
3330 ſcandendo, qui enim uidit, qua ratione, alia ſuper aliam imponitur, ſcandere alia ſuper aliam ſquamarum mo
ſcandendo, qui enim uidit, quartione aliaſuper aliam imponitur, ſcandere aliaſuper aliam ſquamarum mo
re gradatim cognouit, ſiguntur autem ligneis clauis. Sunt ueteres quidam codices, ut notat Hermolaus, qui
locum Plinij ſupracitatum legant boc modo. Scandulam non conſpectam fuiſſe Romæ annis, & reliqua. In-
fra autem ſcandulas fiſſiles dixit Vitr. ſed hæc alijs. {Schidijs. } Aſſulalibro duodecimo Cap. 23. Hermo-
laus in Plin. utitur & Vitr. Sed pro fragmentis quæ marmor arij ex operibus deijciunt. ſciros a Græcis appel-
latur. Eligno aut ſchidia idem author appellat, ſicuti Epiſchidion pro cuneo. id quoque a Græcis tractum.
In castig ationibus idem. Aſſula inquit, id quod Græce Schindalmos uocatur a Dioſcoride in hac deſcriptio-
ne calami, unde aſſulatim idem fere quod minutatim Plautus in Captiuis, & Menæchmis. {Apud natio-
nem Colchorũ in Ponto} Paulatim ad meliores modos deducit, nam & perpẽdiculo uſam fuiſſe nationem Col-
chorum dicit, & in Pyramidis formam tecta eduxiſſe teſtatur, & politiori ædificandi modo uſam.
Phryges uero qui campeſtribus locis ſunt habitantes propter inopiam ſyluarum, egentes ma-
4440 teria eligunt tumulos naturales, eosq́; medios ſoſſura exinanientes, & itinera perfodientes, dilatant
ſpatia quantum natura loci patitur. Inſuperautem ſtipites inter ſe religantes metas effciunt, quas arun
dinibus, & ſtramentis tegentes exaggerant ſupra habitationes maximos grumos e terra: ita hyemes
calidiſsimas, æſtates frigidiſsimas efficiunt tectorum ratione.
4440 teria eligunt tumulos naturales, eosq́; medios ſoſſura exinanientes, & itinera perfodientes, dilatant
ſpatia quantum natura loci patitur. Inſuperautem ſtipites inter ſe religantes metas effciunt, quas arun
dinibus, & ſtramentis tegentes exaggerant ſupra habitationes maximos grumos e terra: ita hyemes
calidiſsimas, æſtates frigidiſsimas efficiunt tectorum ratione.
Vidiego huiuſmodimorem in Germania quibuſdam in locis:
non enim factæ, ſed natæ uidentur caſæ.
Gru-
mus autem eſt congeſtitiæ terræ globus. Multis autem exemplis utitur, ut ad uſus uarios fabricandi perue-
niat; nam ubi quid natura poſtulat declarauit, ad id tranſit, quod uſus requirit, ut tandem ad artis opus
deueniat. ſequitur ergo.
mus autem eſt congeſtitiæ terræ globus. Multis autem exemplis utitur, ut ad uſus uarios fabricandi perue-
niat; nam ubi quid natura poſtulat declarauit, ad id tranſit, quod uſus requirit, ut tandem ad artis opus
deueniat. ſequitur ergo.
Non nulli ex ulua paluſtri componunt tuguria tecta.
Apud cæteras quoque gentes, &
nonnulla
loca pari, ſimiliq́; ratione caſarum perficiuntur conſtituriones. Non minus etiam Maſsilię animad-
5550 uertere poſſumus ſine tegulis ſubacta cum paleis terra tecta. Athenis Areopagi antiquitatis exemplar
ad hoc tempus lato tectum. item in capitolio commonefacere poteſt, & ſignificare mores uetuſtatis
Romuli caſa in arce ſacrorum ſtamentis tecta.
loca pari, ſimiliq́; ratione caſarum perficiuntur conſtituriones. Non minus etiam Maſsilię animad-
5550 uertere poſſumus ſine tegulis ſubacta cum paleis terra tecta. Athenis Areopagi antiquitatis exemplar
ad hoc tempus lato tectum. item in capitolio commonefacere poteſt, & ſignificare mores uetuſtatis
Romuli caſa in arce ſacrorum ſtamentis tecta.
In omnibus ferè Vitruuianis exemplis tectorum potius, quàm parietum uſus exponitur, nec ab re quidem
tecto enim inducto, ratio finis, ad quem domus ædificatur, apparet, nulla enim alia de cauſa ædes fiunt, mſi
ut a Sole, imbribus, & tempeſtatibus tuti, & tecti ſimus. Vnde factum eſt, ut Philandro quoque placuerit,
uniuerſam ferè tectorum rationem breuiter explicare, his uerbis. Requiret aliquis ſemel uniuerſam ferè te-
gendorum tectorumrationem, quæ aut fuerit, aut nunc in uſu est, explicari. Quarenon ab re hic uiſum eſt
ſubiungere. Tecta tegi animaduertimus ex Vitr. arundinibus, & fronde (quod primis hominibus attribuit)
ſubactacum paleis terra ( ut Maſſilienſes, ) ſtramentis, & ſcandulis ( ut Romani, ) fronde & luto, ut natio
6660
tecto enim inducto, ratio finis, ad quem domus ædificatur, apparet, nulla enim alia de cauſa ædes fiunt, mſi
ut a Sole, imbribus, & tempeſtatibus tuti, & tecti ſimus. Vnde factum eſt, ut Philandro quoque placuerit,
uniuerſam ferè tectorum rationem breuiter explicare, his uerbis. Requiret aliquis ſemel uniuerſam ferè te-
gendorum tectorumrationem, quæ aut fuerit, aut nunc in uſu est, explicari. Quarenon ab re hic uiſum eſt
ſubiungere. Tecta tegi animaduertimus ex Vitr. arundinibus, & fronde (quod primis hominibus attribuit)
ſubactacum paleis terra ( ut Maſſilienſes, ) ſtramentis, & ſcandulis ( ut Romani, ) fronde & luto, ut natio
6660