Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[91] A. Templum diui Marci.B. Turris diui Marci.C. Duæ columne.D. Forum diui ’Marci.E. D. Geminianus.F. D. Moyſes.G. D. Baſſus.H. D. Theodorus.I. D. Zacharias.K. D. Ioan. embracora.L. D. Martinus.M. D. Dominicus.N. D. Antonius.O. D. Petrus.P. D. Daniel.Q. D. Donatus.R. Dogana.S. Nauale.T. D. Cœleſtis.V. D. Franciſcus.X. D. Io. & Paulus.Y. D. Laurentius.Z. D. Seuerus.a. D. Marina.b. D. Cantianus.c. D. Apoſtoli.d. Crucigeri.e. D. Sophia.f. D. Maria ab hortis.g. D. Iob.h. S. Crux.i. D. Margarita.k. Magna domus Franciſcanorum.l. D. Paulus.m. D. Auguſtinus.n. D. Agatha.o. D. Maria mater domini.p. D. Caßiani.q. D. Matthia.r. D. Iacobus in riuo alto.ΔΔΔ. Magnus canalis.ſ. Forum riui alti.t. Pons riui alti.@. D. Maria Iubanica.x. D. Stephanus.y. Templum charitatis.Z. D. Gregorius. TRAMONTANAPONENTELEVANTE
[92] B G F M A H I N E C D
[93] A. tetrastylon cauum ædium.F. cellæ F A FF A F
[94] B. Tuſcanicum cauum ædium.E. cellæ.D. interpenſiua. E B E
[95] D D E B E
[96] C. diſpluuiatum.G. cellæ. G C G
[97] G C G
[98] D. cauædium teſtudinatum.M. cellæ.P. lumen. M D MM D P M
[99] O. cauum ædium.P. alæ.Q. uiridaria.T. ueſtibulum.Z. baſilica.r. tablinum. Z Y Q Q O Q Q T
[Figure 100]
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
< >
page |< < (49) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div174" type="section" level="2" n="48">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4441" xml:space="preserve">
                <pb o="49" file="514.01.081" n="81" rhead="SECVNDVS."/>
              ſitania, Aquitania ſcandulis robuſteis, aut ſtramentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4442" xml:space="preserve">Apud nationem Colchourm in ponto propter
                <lb/>
              ſyluarum abundantiam arboribus perptetuis, planis dextra, ac ſiniſtra, in terra poſitis, ſpatio inter ea
                <lb/>
              relicto, quanto arborum longitudines patiunter, collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4443" xml:space="preserve">In extrem is partiubs partibus earum ſupra al-
                <lb/>
              teræ tranſuerſæ, quſae; </s>
              <s xml:id="echoid-s4444" xml:space="preserve">circurmcludunt medium ſpatium habitationis, tuncinſuper alternis trabibus ex
                <lb/>
              quatuor partibus angungulos iugumentantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4445" xml:space="preserve">ita partietes ex arboribus ſtatuentes ad perpendiculum
                <lb/>
              imarum, educunt ad altitudinem turres, interuallaq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s4446" xml:space="preserve">, quæ relinquuntur propter craſsitudinem mate-
                <lb/>
              riæ ſchidijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4447" xml:space="preserve">luto obſtruunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s4448" xml:space="preserve">Item tecta recidentes ad extremos angulos tranſtra traijciunt, grada-
                <lb/>
              tim contrahentes, ita ex quatuor partibus ad altitudinem educunt medio metas, quas & </s>
              <s xml:id="echoid-s4449" xml:space="preserve">fronde, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4450" xml:space="preserve">
                <lb/>
              luto tegentes, efficiunt barbarico more teſtudinata turrium tecta.</s>
              <s xml:id="echoid-s4451" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4452" xml:space="preserve">Certum ſatis mditium uidetur exterarum gentium uſus ad probandum ædificationem, ab initio buiuſmodi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-01" xlink:href="note-514.01.081-01a" xml:space="preserve">10</note>
              fuiſſe, cuiuſmodi a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4453" xml:space="preserve">deſcripta eſt, nam quo artis pulcbritudo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4454" xml:space="preserve">excellentia nondum peruenit, facile eſt,
                <lb/>
              ut ibi, quod eſt naturæ, facile retineatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s4455" xml:space="preserve">quod uero natura fit, uniuſmodi fere ſemper, ac ſimile cernitur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s4456" xml:space="preserve">Quis autem non uidet artes omnes ſuas quaſi ætates habuiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s4457" xml:space="preserve">pueritiam, adoleſcentiam, uirilitatem quan-
                <lb/>
              dam, ac maturitatem? </s>
              <s xml:id="echoid-s4458" xml:space="preserve">Quemadmodum aliàs de Arhitectura diximus, cuius! erudimenta prioribus ſeculis
                <lb/>
              incepta ſunt, mox in Aſia creuit, adoleuitq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s4459" xml:space="preserve">, cui Græcia uires dedit, Italia dignitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s4460" xml:space="preserve">Primum igitur ra-
                <lb/>
              tioniconſentaneum est Architecturam ab ijs initijs profectam, quæ neceſſitas bumano generiſtatim oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s4461" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Quemadmodum legitur in his eße, quæ nuper inuentæſunt, inſulis, ubi caſæ roboribus innixæ, cannis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4462" xml:space="preserve">ui-
                <lb/>
              minibus intextæ ſtramentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4463" xml:space="preserve">luto contectæ cernuntur, ea tamen ratione, ut magnitudine, pulchritudine,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s4464" xml:space="preserve">commoditate perſonarum dignitati plurimum tribuatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4465" xml:space="preserve">Hæc a noſtris, ut natura tulit, ita inuenta, ſed
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-02" xlink:href="note-514.01.081-02a" xml:space="preserve">20</note>
              poftquam frequentia celebrariea locacaperunt, politioribus lignis, elegantioribus formis ornata conſpiciun-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4466" xml:space="preserve">Certum eſt igitur in dies artificia, inuentaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4467" xml:space="preserve">hominum ſtudijs augeri. </s>
              <s xml:id="echoid-s4468" xml:space="preserve">Primum igitur quid poſſit natura,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s4469" xml:space="preserve">neceſſitas ostendit, dum cauſam declarat, quæ homines antea diſperſi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4470" xml:space="preserve">palantes unà congregati ſunt,
                <lb/>
              mox quid conſuetudo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4471" xml:space="preserve">uſus præſtent, argumento a multis nationibus deſumpto, demum quid ars conferat,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s4472" xml:space="preserve">obſeruatio, ſtudiumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4473" xml:space="preserve">demonſtrat: </s>
              <s xml:id="echoid-s4474" xml:space="preserve">A neceſſitate igitur ad commodum, a commodo ad dignitatem peruenit:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s4475" xml:space="preserve">Naturæ autem arsinnixæ nihil immutat eorum, quæ natura ſiunt, ſed modo quodam politiora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4476" xml:space="preserve">cultiora red-
                <lb/>
              dit, quemadmodum mira exemplorum uarietate innoteſcit hoc loco. </s>
              <s xml:id="echoid-s4477" xml:space="preserve">{Scandulis robuſteis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4478" xml:space="preserve">ſtramentis.</s>
              <s xml:id="echoid-s4479" xml:space="preserve">}
                <lb/>
              Philander. </s>
              <s xml:id="echoid-s4480" xml:space="preserve">ſcandulis ideſtrobore aſſulatim ſecto. </s>
              <s xml:id="echoid-s4481" xml:space="preserve">Sunt autem ſcandulæ tabellæ uicem tegularum præſtantes,
                <lb/>
              quibus contectam fuiſſe Romam annis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4482" xml:space="preserve">470. </s>
              <s xml:id="echoid-s4483" xml:space="preserve">Author eſt Cornelius nepos apud Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s4484" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s4485" xml:space="preserve">16. </s>
              <s xml:id="echoid-s4486" xml:space="preserve">cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s4487" xml:space="preserve">10. </s>
              <s xml:id="echoid-s4488" xml:space="preserve">Vidi
                <lb/>
              ego huiuſmodi tabellis tectas domos in Gallia. </s>
              <s xml:id="echoid-s4489" xml:space="preserve">Iſidorus putatnomen eſſe ſortitas a ſcindendo, ſed cur non a
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-03" xlink:href="note-514.01.081-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ſcandendo, qui enim uidit, qua ratione, alia ſuper aliam imponitur, ſcandere alia ſuper aliam ſquamarum mo
                <lb/>
              ſcandendo, qui enim uidit, quartione aliaſuper aliam imponitur, ſcandere aliaſuper aliam ſquamarum mo
                <lb/>
              re gradatim cognouit, ſiguntur autem ligneis clauis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4490" xml:space="preserve">Sunt ueteres quidam codices, ut notat Hermolaus, qui
                <lb/>
              locum Plinij ſupracitatum legant boc modo. </s>
              <s xml:id="echoid-s4491" xml:space="preserve">Scandulam non conſpectam fuiſſe Romæ annis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4492" xml:space="preserve">reliqua. </s>
              <s xml:id="echoid-s4493" xml:space="preserve">In-
                <lb/>
              fra autem ſcandulas fiſſiles dixit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4494" xml:space="preserve">ſed hæc alijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s4495" xml:space="preserve">{Schidijs.</s>
              <s xml:id="echoid-s4496" xml:space="preserve">} Aſſulalibro duodecimo Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s4497" xml:space="preserve">23. </s>
              <s xml:id="echoid-s4498" xml:space="preserve">Hermo-
                <lb/>
              laus in Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s4499" xml:space="preserve">utitur & </s>
              <s xml:id="echoid-s4500" xml:space="preserve">Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4501" xml:space="preserve">Sed pro fragmentis quæ marmor arij ex operibus deijciunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s4502" xml:space="preserve">ſciros a Græcis appel-
                <lb/>
              latur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4503" xml:space="preserve">Eligno aut ſchidia idem author appellat, ſicuti Epiſchidion pro cuneo. </s>
              <s xml:id="echoid-s4504" xml:space="preserve">id quoque a Græcis tractum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s4505" xml:space="preserve">In castig ationibus idem. </s>
              <s xml:id="echoid-s4506" xml:space="preserve">Aſſula inquit, id quod Græce Schindalmos uocatur a Dioſcoride in hac deſcriptio-
                <lb/>
              ne calami, unde aſſulatim idem fere quod minutatim Plautus in Captiuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4507" xml:space="preserve">Menæchmis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4508" xml:space="preserve">{Apud natio-
                <lb/>
              nem Colchorũ in Ponto} Paulatim ad meliores modos deducit, nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s4509" xml:space="preserve">perpẽdiculo uſam fuiſſe nationem Col-
                <lb/>
              chorum dicit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4510" xml:space="preserve">in Pyramidis formam tecta eduxiſſe teſtatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4511" xml:space="preserve">politiori ædificandi modo uſam.</s>
              <s xml:id="echoid-s4512" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4513" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Phryges</emph>
              uero qui campeſtribus locis ſunt habitantes propter inopiam ſyluarum, egentes ma-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-04" xlink:href="note-514.01.081-04a" xml:space="preserve">40</note>
              teria eligunt tumulos naturales, eosq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4514" xml:space="preserve">medios ſoſſura exinanientes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4515" xml:space="preserve">itinera perfodientes, dilatant
                <lb/>
              ſpatia quantum natura loci patitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4516" xml:space="preserve">Inſuperautem ſtipites inter ſe religantes metas effciunt, quas arun
                <lb/>
              dinibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4517" xml:space="preserve">ſtramentis tegentes exaggerant ſupra habitationes maximos grumos e terra: </s>
              <s xml:id="echoid-s4518" xml:space="preserve">ita hyemes
                <lb/>
              calidiſsimas, æſtates frigidiſsimas efficiunt tectorum ratione.</s>
              <s xml:id="echoid-s4519" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4520" xml:space="preserve">Vidiego huiuſmodimorem in Germania quibuſdam in locis: </s>
              <s xml:id="echoid-s4521" xml:space="preserve">non enim factæ, ſed natæ uidentur caſæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s4522" xml:space="preserve">Gru-
                <lb/>
              mus autem eſt congeſtitiæ terræ globus. </s>
              <s xml:id="echoid-s4523" xml:space="preserve">Multis autem exemplis utitur, ut ad uſus uarios fabricandi perue-
                <lb/>
              niat; </s>
              <s xml:id="echoid-s4524" xml:space="preserve">nam ubi quid natura poſtulat declarauit, ad id tranſit, quod uſus requirit, ut tandem ad artis opus
                <lb/>
              deueniat. </s>
              <s xml:id="echoid-s4525" xml:space="preserve">ſequitur ergo.</s>
              <s xml:id="echoid-s4526" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4527" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              nulli ex ulua paluſtri componunt tuguria tecta. </s>
              <s xml:id="echoid-s4528" xml:space="preserve">Apud cæteras quoque gentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4529" xml:space="preserve">nonnulla
                <lb/>
              loca pari, ſimiliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4530" xml:space="preserve">ratione caſarum perficiuntur conſtituriones. </s>
              <s xml:id="echoid-s4531" xml:space="preserve">Non minus etiam Maſsilię animad-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-05" xlink:href="note-514.01.081-05a" xml:space="preserve">50</note>
              uertere poſſumus ſine tegulis ſubacta cum paleis terra tecta. </s>
              <s xml:id="echoid-s4532" xml:space="preserve">Athenis Areopagi antiquitatis exemplar
                <lb/>
              ad hoc tempus lato tectum. </s>
              <s xml:id="echoid-s4533" xml:space="preserve">item in capitolio commonefacere poteſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4534" xml:space="preserve">ſignificare mores uetuſtatis
                <lb/>
              Romuli caſa in arce ſacrorum ſtamentis tecta.</s>
              <s xml:id="echoid-s4535" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4536" xml:space="preserve">In omnibus ferè Vitruuianis exemplis tectorum potius, quàm parietum uſus exponitur, nec ab re quidem
                <lb/>
              tecto enim inducto, ratio finis, ad quem domus ædificatur, apparet, nulla enim alia de cauſa ædes fiunt, mſi
                <lb/>
              ut a Sole, imbribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4537" xml:space="preserve">tempeſtatibus tuti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4538" xml:space="preserve">tecti ſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s4539" xml:space="preserve">Vnde factum eſt, ut Philandro quoque placuerit,
                <lb/>
              uniuerſam ferè tectorum rationem breuiter explicare, his uerbis. </s>
              <s xml:id="echoid-s4540" xml:space="preserve">Requiret aliquis ſemel uniuerſam ferè te-
                <lb/>
              gendorum tectorumrationem, quæ aut fuerit, aut nunc in uſu est, explicari. </s>
              <s xml:id="echoid-s4541" xml:space="preserve">Quarenon ab re hic uiſum eſt
                <lb/>
              ſubiungere. </s>
              <s xml:id="echoid-s4542" xml:space="preserve">Tecta tegi animaduertimus ex Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4543" xml:space="preserve">arundinibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4544" xml:space="preserve">fronde (quod primis hominibus attribuit)
                <lb/>
              ſubactacum paleis terra ( ut Maſſilienſes, ) ſtramentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4545" xml:space="preserve">ſcandulis ( ut Romani, ) fronde & </s>
              <s xml:id="echoid-s4546" xml:space="preserve">luto, ut natio
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.081-06" xlink:href="note-514.01.081-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>