Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
< >
page |< < (52) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div188" type="section" level="2" n="49">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4763" xml:space="preserve">
                <pb o="52" file="514.01.084" n="84" rhead="LIEER"/>
              tinet. </s>
              <s xml:id="echoid-s4764" xml:space="preserve">caſu quoque & </s>
              <s xml:id="echoid-s4765" xml:space="preserve">fortuito concurrere illa corpora dixit. </s>
              <s xml:id="echoid-s4766" xml:space="preserve">Quod a ratione alienum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s4767" xml:space="preserve">Cæterum quod ad
                <lb/>
              eius mentem ſpectat, nihil est aliud quàm quòd Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4768" xml:space="preserve">uidetur innuere Democritum elementa cum Pythago-
                <lb/>
              ricis intellexiſſe cum atomos induxit, dum dixit.</s>
              <s xml:id="echoid-s4769" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4770" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ergo</emph>
              Democritus etſi non proprie res nominauit, ſed tantum indiuidua corpora propoſuit, ideo
                <lb/>
              ipſa dixiſſe uidetur, quod ea cum ſint diſiuncta, nec leguntur, nec in ternitionem recipiunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s4771" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4772" xml:space="preserve">Huiuſmodi ſunt elementa, quæ ſeiuncta quatenus per ſe ſunt, æterna ſunt, nec mutari poſſunt niſi ſecundaum
                <lb/>
              partes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4773" xml:space="preserve">uicibus quibusſdam, ut in phyſicis eſt declaratum. </s>
              <s xml:id="echoid-s4774" xml:space="preserve"># Ibi enim dicitur elementa tot uicibus ac per-
                <lb/>
              turbationibus ſubiecta eße, ut cum ſint prima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4775" xml:space="preserve">maxima uniuerſi corpora, ex quibus natura omnia gignit,
                <lb/>
              miras ſanè alliciendorum animorum facultates habent, propterea quod ſind his natura hebes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4776" xml:space="preserve">ocioſa eſſet,
                <lb/>
              res denique omnes ſuo fine fruſtarentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4777" xml:space="preserve">mundus iste tam uenuſtus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4778" xml:space="preserve">pulcher omni, quo nunc præcelit or-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.084-01" xlink:href="note-514.01.084-01a" xml:space="preserve">10</note>
              natu penitus priuaretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4779" xml:space="preserve">hæc enim a ſupernis motionibus agitata uices annorum efficiunt, ver , æstatem, au-
                <lb/>
              tumnum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4780" xml:space="preserve">hyement. </s>
              <s xml:id="echoid-s4781" xml:space="preserve">Hæc maximas orbis regiones diſtinguunt, ortum, occaſum, meridiem, ſeptentriones,
                <lb/>
              cum in his partibus diuerſas res operentur animalia, plantas, margaritas, metallorum uentas, aromatx, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4782" xml:space="preserve">
                <lb/>
              reliqua demum, quæ ſuis quæque locis horum conflatu gignuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s4783" xml:space="preserve">præterea quic quid dulce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4784" xml:space="preserve">ſuaue, quicquid
                <lb/>
              aſperum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4785" xml:space="preserve">leue, quicquid colorem habet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4786" xml:space="preserve">perſpictuitatem, quicquid durum eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4787" xml:space="preserve">molle, quicquid ſapidum,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s4788" xml:space="preserve">inſipidum iudicatur, quicquid demum alia qualitate affectum ſirt, id ab his quatuor ortum habet. </s>
              <s xml:id="echoid-s4789" xml:space="preserve">Vnde
                <lb/>
              etiam imbres, qui in terræ gremium decidunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4790" xml:space="preserve">grandines, fulgura, tonitrua, uenti, nines, fulmina, maria,
                <lb/>
              montes, inſulæ, iſthmi, peninſulæ, freta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4791" xml:space="preserve">alia ab ijs profecta initijs, præclaram hanc efficiunt uniuerſita-
                <lb/>
              tem, cuiu notitia meritò ab horum cognitione profecta dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4792" xml:space="preserve">Quare Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4793" xml:space="preserve">de ijs ſermonem inſtituit, uti cum
                <lb/>
              fuerint nota, non habeant ij qui fabricari cogitant, errorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s4794" xml:space="preserve">Ecce igitur quantum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4795" xml:space="preserve">quatenus Architecto
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.084-02" xlink:href="note-514.01.084-02a" xml:space="preserve">20</note>
              Philoſophia neceßaria eſt, quodin primo libro diximus.</s>
              <s xml:id="echoid-s4796" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div192" type="section" level="2" n="50">
            <head xml:id="echoid-head51" style="it" xml:space="preserve">De lateribus. # Cap. III.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4797" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">ITaqve</emph>
              primum de lateribus, qua de terra duci eos oporteat, dicam. </s>
              <s xml:id="echoid-s4798" xml:space="preserve">non enim de areno-
                <lb/>
              ſo, neque calculoſo, neque ſabuloſo luto ſunt ducendi, quod ex his generibus cum ſint
                <lb/>
              ducti, primum fiunt graues, deinde cum ab imbribus in parietibus aſperguntur, dilabun-
                <lb/>
              tur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4799" xml:space="preserve">diſloluuntur, paleæq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s4800" xml:space="preserve">, quæ in his ponuntur, non cohæreſcunt propter aſperitatem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s4801" xml:space="preserve">Faciendi autem ſunt ex terra albida, cretoſa, ſiue de rubrica, aut etiam maſculo ſabulone. </s>
              <s xml:id="echoid-s4802" xml:space="preserve">Hæc enim
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.084-03" xlink:href="note-514.01.084-03a" xml:space="preserve">30</note>
              genera propter leuitatem habent firmitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4803" xml:space="preserve">non ſunt in opere pondero ſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4804" xml:space="preserve">faciliter aggerantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s4805" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4806" xml:space="preserve">De lateribus primum agitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4807" xml:space="preserve">Omnis enim ædificatio in eos demum cum diſſoluatur , primi ſunt nimirum,
                <lb/>
              qui in opere tanquam elementa oponuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s4808" xml:space="preserve">ab eorum autem uſu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4809" xml:space="preserve">effectu occaſionem Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4810" xml:space="preserve">habet tractqandi
                <lb/>
              de materia ex qua conſiciuntur, et ostendit ex qua terra ducendi ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s4811" xml:space="preserve">in primis autem eos huiuſmodi eſſe de-
                <lb/>
              bere dicit, ut ponderoſi non ſint, poſſint & </s>
              <s xml:id="echoid-s4812" xml:space="preserve">imbribus reſistere. </s>
              <s xml:id="echoid-s4813" xml:space="preserve">Nos uniuerſam materiẽ more noſtro ante oculos
                <lb/>
              certa quadam diſtributione ponemus, ut quicquid hoc uolumine continetur expeditum ſit, nulloq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4814" xml:space="preserve">labore in
                <lb/>
              inteliigentiam huius rei uniuerſæ deu eniatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4815" xml:space="preserve">Primum enim de materia omni ædificationi ſubiecta dicendum,
                <lb/>
              postea de ijs, quæ materiem ſimul aggerant, demum qua rationen ſtructuræ fiant: </s>
              <s xml:id="echoid-s4816" xml:space="preserve">hæ cenim hoc ſecundo volu-
                <lb/>
              mine continentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4817" xml:space="preserve">Materiem autem intelligo, ex qua aliquid fit.</s>
              <s xml:id="echoid-s4818" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <note style="it" position="right" xml:space="preserve">
              <lb/>
            # # # aut natura constant. \\ de ijs ſeptimo capite.
              <lb/>
            # # lapides \\ qui
              <lb/>
            # præcipua æ \\ dificiorum \\ materies. # # aut arte fiũt, de ijs tertio \\ capite, & ſunt lateres, de \\ quib. cõſiderãda ſunt hæc # materies. \\ tempus, quo ducuntur, \\ qualitas. \\ figura, & genera, quæ a figura ducuntur
              <lb/>
            Quæ ſecũdo \\ uolumine cõ \\ tinentur. # ea, quæ ma- \\ ſimul \\ componũt. # ## ligna, de ijs agitur cap. \\ nono, & decimo & cõſiderantur hæc. # tempus cædendi, \\ modus. \\ natura. \\ Vfus.
              <lb/>
            # # calx de qua capite \\ quinto agitur # natura \\ comparatio \\ uſus.
              <lb/>
            # # ## puluis puteolanus, de quo capite ſexto # locus ubieffoditur, \\ natura. \\ vſus.
              <lb/>
            # # arena, de qua cap. quarto ubi \\ conſiderantur. # ſpecies. \\ colores. \\ uſus.
              <lb/>
            # ſtructuræ modi. cap. octauo \\ vbiconſiderantur # genera, \\ qualitates, \\ loci.
              <lb/>
            </note>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>