Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
71 39
72 40
73 41
74 42
75 43
76 44
77 45
78 46
79 47
80 48
81 49
82 50
83 51
84 52
85 53
86 54
87 55
88 56
89 57
90 58
91 59
92 60
93 61
94 62
95 63
96 64
97 65
98 66
99 67
100 68
< >
page |< < (52) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div188" type="section" level="2" n="49">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4763" xml:space="preserve">
                <pb o="52" file="514.01.084" n="84" rhead="LIEER"/>
              tinet. </s>
              <s xml:id="echoid-s4764" xml:space="preserve">caſu quoque & </s>
              <s xml:id="echoid-s4765" xml:space="preserve">fortuito concurrere illa corpora dixit. </s>
              <s xml:id="echoid-s4766" xml:space="preserve">Quod a ratione alienum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s4767" xml:space="preserve">Cæterum quod ad
                <lb/>
              eius mentem ſpectat, nihil est aliud quàm quòd Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4768" xml:space="preserve">uidetur innuere Democritum elementa cum Pythago-
                <lb/>
              ricis intellexiſſe cum atomos induxit, dum dixit.</s>
              <s xml:id="echoid-s4769" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4770" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ergo</emph>
              Democritus etſi non proprie res nominauit, ſed tantum indiuidua corpora propoſuit, ideo
                <lb/>
              ipſa dixiſſe uidetur, quod ea cum ſint diſiuncta, nec leguntur, nec in ternitionem recipiunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s4771" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4772" xml:space="preserve">Huiuſmodi ſunt elementa, quæ ſeiuncta quatenus per ſe ſunt, æterna ſunt, nec mutari poſſunt niſi ſecundaum
                <lb/>
              partes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4773" xml:space="preserve">uicibus quibusſdam, ut in phyſicis eſt declaratum. </s>
              <s xml:id="echoid-s4774" xml:space="preserve"># Ibi enim dicitur elementa tot uicibus ac per-
                <lb/>
              turbationibus ſubiecta eße, ut cum ſint prima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4775" xml:space="preserve">maxima uniuerſi corpora, ex quibus natura omnia gignit,
                <lb/>
              miras ſanè alliciendorum animorum facultates habent, propterea quod ſind his natura hebes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4776" xml:space="preserve">ocioſa eſſet,
                <lb/>
              res denique omnes ſuo fine fruſtarentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4777" xml:space="preserve">mundus iste tam uenuſtus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4778" xml:space="preserve">pulcher omni, quo nunc præcelit or-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.084-01" xlink:href="note-514.01.084-01a" xml:space="preserve">10</note>
              natu penitus priuaretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4779" xml:space="preserve">hæc enim a ſupernis motionibus agitata uices annorum efficiunt, ver , æstatem, au-
                <lb/>
              tumnum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4780" xml:space="preserve">hyement. </s>
              <s xml:id="echoid-s4781" xml:space="preserve">Hæc maximas orbis regiones diſtinguunt, ortum, occaſum, meridiem, ſeptentriones,
                <lb/>
              cum in his partibus diuerſas res operentur animalia, plantas, margaritas, metallorum uentas, aromatx, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4782" xml:space="preserve">
                <lb/>
              reliqua demum, quæ ſuis quæque locis horum conflatu gignuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s4783" xml:space="preserve">præterea quic quid dulce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4784" xml:space="preserve">ſuaue, quicquid
                <lb/>
              aſperum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4785" xml:space="preserve">leue, quicquid colorem habet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4786" xml:space="preserve">perſpictuitatem, quicquid durum eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4787" xml:space="preserve">molle, quicquid ſapidum,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s4788" xml:space="preserve">inſipidum iudicatur, quicquid demum alia qualitate affectum ſirt, id ab his quatuor ortum habet. </s>
              <s xml:id="echoid-s4789" xml:space="preserve">Vnde
                <lb/>
              etiam imbres, qui in terræ gremium decidunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4790" xml:space="preserve">grandines, fulgura, tonitrua, uenti, nines, fulmina, maria,
                <lb/>
              montes, inſulæ, iſthmi, peninſulæ, freta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4791" xml:space="preserve">alia ab ijs profecta initijs, præclaram hanc efficiunt uniuerſita-
                <lb/>
              tem, cuiu notitia meritò ab horum cognitione profecta dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4792" xml:space="preserve">Quare Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4793" xml:space="preserve">de ijs ſermonem inſtituit, uti cum
                <lb/>
              fuerint nota, non habeant ij qui fabricari cogitant, errorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s4794" xml:space="preserve">Ecce igitur quantum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4795" xml:space="preserve">quatenus Architecto
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.084-02" xlink:href="note-514.01.084-02a" xml:space="preserve">20</note>
              Philoſophia neceßaria eſt, quodin primo libro diximus.</s>
              <s xml:id="echoid-s4796" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div192" type="section" level="2" n="50">
            <head xml:id="echoid-head51" style="it" xml:space="preserve">De lateribus. # Cap. III.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s4797" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">ITaqve</emph>
              primum de lateribus, qua de terra duci eos oporteat, dicam. </s>
              <s xml:id="echoid-s4798" xml:space="preserve">non enim de areno-
                <lb/>
              ſo, neque calculoſo, neque ſabuloſo luto ſunt ducendi, quod ex his generibus cum ſint
                <lb/>
              ducti, primum fiunt graues, deinde cum ab imbribus in parietibus aſperguntur, dilabun-
                <lb/>
              tur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4799" xml:space="preserve">diſloluuntur, paleæq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s4800" xml:space="preserve">, quæ in his ponuntur, non cohæreſcunt propter aſperitatem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s4801" xml:space="preserve">Faciendi autem ſunt ex terra albida, cretoſa, ſiue de rubrica, aut etiam maſculo ſabulone. </s>
              <s xml:id="echoid-s4802" xml:space="preserve">Hæc enim
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.084-03" xlink:href="note-514.01.084-03a" xml:space="preserve">30</note>
              genera propter leuitatem habent firmitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4803" xml:space="preserve">non ſunt in opere pondero ſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4804" xml:space="preserve">faciliter aggerantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s4805" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s4806" xml:space="preserve">De lateribus primum agitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4807" xml:space="preserve">Omnis enim ædificatio in eos demum cum diſſoluatur , primi ſunt nimirum,
                <lb/>
              qui in opere tanquam elementa oponuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s4808" xml:space="preserve">ab eorum autem uſu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s4809" xml:space="preserve">effectu occaſionem Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s4810" xml:space="preserve">habet tractqandi
                <lb/>
              de materia ex qua conſiciuntur, et ostendit ex qua terra ducendi ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s4811" xml:space="preserve">in primis autem eos huiuſmodi eſſe de-
                <lb/>
              bere dicit, ut ponderoſi non ſint, poſſint & </s>
              <s xml:id="echoid-s4812" xml:space="preserve">imbribus reſistere. </s>
              <s xml:id="echoid-s4813" xml:space="preserve">Nos uniuerſam materiẽ more noſtro ante oculos
                <lb/>
              certa quadam diſtributione ponemus, ut quicquid hoc uolumine continetur expeditum ſit, nulloq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s4814" xml:space="preserve">labore in
                <lb/>
              inteliigentiam huius rei uniuerſæ deu eniatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4815" xml:space="preserve">Primum enim de materia omni ædificationi ſubiecta dicendum,
                <lb/>
              postea de ijs, quæ materiem ſimul aggerant, demum qua rationen ſtructuræ fiant: </s>
              <s xml:id="echoid-s4816" xml:space="preserve">hæ cenim hoc ſecundo volu-
                <lb/>
              mine continentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s4817" xml:space="preserve">Materiem autem intelligo, ex qua aliquid fit.</s>
              <s xml:id="echoid-s4818" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <note style="it" position="right" xml:space="preserve">
              <lb/>
            # # # aut natura constant. \\ de ijs ſeptimo capite.
              <lb/>
            # # lapides \\ qui
              <lb/>
            # præcipua æ \\ dificiorum \\ materies. # # aut arte fiũt, de ijs tertio \\ capite, & ſunt lateres, de \\ quib. cõſiderãda ſunt hæc # materies. \\ tempus, quo ducuntur, \\ qualitas. \\ figura, & genera, quæ a figura ducuntur
              <lb/>
            Quæ ſecũdo \\ uolumine cõ \\ tinentur. # ea, quæ ma- \\ ſimul \\ componũt. # ## ligna, de ijs agitur cap. \\ nono, & decimo & cõſiderantur hæc. # tempus cædendi, \\ modus. \\ natura. \\ Vfus.
              <lb/>
            # # calx de qua capite \\ quinto agitur # natura \\ comparatio \\ uſus.
              <lb/>
            # # ## puluis puteolanus, de quo capite ſexto # locus ubieffoditur, \\ natura. \\ vſus.
              <lb/>
            # # arena, de qua cap. quarto ubi \\ conſiderantur. # ſpecies. \\ colores. \\ uſus.
              <lb/>
            # ſtructuræ modi. cap. octauo \\ vbiconſiderantur # genera, \\ qualitates, \\ loci.
              <lb/>
            </note>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>