Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of Notes
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 339
>
[Note]
Page: 7
[Note]
Page: 7
[Note]
Page: 7
[Note]
Page: 7
[Note]
Page: 7
[Note]
Page: 7
[Note]
Page: 8
[Note]
Page: 8
[Note]
Page: 8
[Note]
Page: 9
[Note]
Page: 10
[Note]
Page: 10
[Note]
Page: 11
[Note]
Page: 12
[Note]
Page: 12
[Note]
Page: 12
[Note]
Page: 12
[Note]
Page: 13
[Note]
Page: 13
[Note]
Page: 13
[Note]
Page: 14
[Note]
Page: 14
[Note]
Page: 14
[Note]
Page: 15
[Note]
Page: 16
[Note]
Page: 16
[Note]
Page: 16
[Note]
Page: 17
[Note]
Page: 18
[Note]
Page: 18
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 339
>
page
|<
<
(53)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div192
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
50
">
<
pb
o
="
53
"
file
="
514.01.085
"
n
="
85
"
rhead
="
SECVNDVS
"/>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s4819
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">De</
emph
>
lateribus nobis primum agendum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4820
"
xml:space
="
preserve
">Ducendi ſunt ex terra albicanti, cretoſa, ſiue de rubrica, aut
<
lb
/>
etiam maſculo ſabulone. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4821
"
xml:space
="
preserve
">abſtimeas ab omni genere ſabuloſo, arenoſo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4822
"
xml:space
="
preserve
">calculoſo, quia huiuſmodi non cohæ-
<
lb
/>
reſcunt, ſit uero domabilis Argillæ modo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4823
"
xml:space
="
preserve
">Hic mirum quod Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4824
"
xml:space
="
preserve
">Maſculum ſabulonem aſciſcat in laterum du-
<
lb
/>
ctu, cum paulò ante genus omne arenæ, calculi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4825
"
xml:space
="
preserve
">ſabulonis abegerit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4826
"
xml:space
="
preserve
">quare quærendum eſt quid ſit ſabulo ma
<
lb
/>
ſculus, cum etiam ſolutum ſabulonem in octauo uſurpauerit cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4827
"
xml:space
="
preserve
">primo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4828
"
xml:space
="
preserve
">Videtur ergo Philandro genus ma-
<
lb
/>
teriæ ſolidioris, quàm ſit terra. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4829
"
xml:space
="
preserve
">Sed cum ſupra dicat ſabulone maſculo, ideſt ſcabro, aſpero, minus flauo, ſubfu-
<
lb
/>
ſco; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4830
"
xml:space
="
preserve
">non uideo qua ratione ob aſperitaterm lateres ex eo commode fiant, namque aſperitas pinguedini contraria
<
lb
/>
eſt, materiem autem ex qua ducendi ſunt lateres, pinguis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4831
"
xml:space
="
preserve
">tenacis naturæ eſſe debere idem affirmat, ſic enim
<
lb
/>
leuitatis uerbo ſignificari dixit, quod & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4832
"
xml:space
="
preserve
">uerum eſſe duco , & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4833
"
xml:space
="
preserve
">illud quoque ſabulonem maſculum eſſe ſolidum
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.085-01
"
xlink:href
="
note-514.01.085-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
quoddam terræ genus arbitror, ſed non aſperum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4834
"
xml:space
="
preserve
">unde Plinius libro trigeſimoquinto cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4835
"
xml:space
="
preserve
">quartodecimo ſentit
<
lb
/>
cum Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4836
"
xml:space
="
preserve
">non eſſe lateres ex ſabulo fingendos, ſed inquit, uel ſi iam ex ſabulo , ex maſculo certe. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4837
"
xml:space
="
preserve
">nam forte
<
lb
/>
melior eſt, aut minus malus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4838
"
xml:space
="
preserve
">Vidi ego ſolidum ſabulonem ex Plaui fluuio non aſperum , ſed pinguem rotunda
<
lb
/>
forma, a qua fortè, ut maſcula thura dicuntur, ſic maſculus appellari potuit, teſtes enim rotunditate refert.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4839
"
xml:space
="
preserve
">eſſe autem arenam magnitudine inſignem memorat Plin. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4840
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4841
"
xml:space
="
preserve
">36. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4842
"
xml:space
="
preserve
">cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4843
"
xml:space
="
preserve
">12. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4844
"
xml:space
="
preserve
">Arena late pura circundantis ſimi-
<
lb
/>
litudine, qualis in maiori parte Affricæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4845
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam uero ars imitatur naturam: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4846
"
xml:space
="
preserve
">dicam ego nonnulla de lapi-
<
lb
/>
dum ortu, ut in laterum ductione, quid natura præſtet obſeruare poßimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4847
"
xml:space
="
preserve
">ſiue de rubrica. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4848
"
xml:space
="
preserve
">Quam colore de-
<
lb
/>
prehendi Plinius dicit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4849
"
xml:space
="
preserve
">Albertus ſe amnimaduertiſſe ex ueterum ædificijs in lateribus mixtam eſſe partem non-
<
lb
/>
nullam arenæ præſertim rubræ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4850
"
xml:space
="
preserve
">rubricam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4851
"
xml:space
="
preserve
">marmor immiſceri aſſueuiſſe: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4852
"
xml:space
="
preserve
">Expertumq́ue ſe eſſe, eadem una
<
lb
/>
ex terra lateres reddimulto firmiores, ſiueluti panes confecturi, maſſam prius quaſi fermentauerimus, de-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.085-02
"
xlink:href
="
note-514.01.085-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
mum it erum, atque iterum ſubactam reddiderimus, ut ſit admodum cærea, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4853
"
xml:space
="
preserve
">omnibus etiam minutis calculis
<
lb
/>
perpurgata, dureſcere quidem coctam, ut multo igne in ſiliciam duritiem uertatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4854
"
xml:space
="
preserve
">Huiuſmodi etiam ter-
<
lb
/>
ram omnem ad plaſticem eſſe debere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4855
"
xml:space
="
preserve
">inter egregias probari Samiam, Aretinam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4856
"
xml:space
="
preserve
">Mutinenſem, Sagunti-
<
lb
/>
nam in Hiſpania, Pergamenam in Aſia, Ex Plinio dixit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4857
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4858
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Dvcendi</
emph
>
autem ſunt per uernum tempus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4859
"
xml:space
="
preserve
">autumnale, ut uno tenore ſicceſcant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4860
"
xml:space
="
preserve
">qui enim
<
lb
/>
per ſolſtitium parantur, ideo uitioſi ſunt, quod ſummũ coriũ Solacriter cũ percoquit, efficit, ut ui-
<
lb
/>
deantur aridi, interius autem ſint non ſicci, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4861
"
xml:space
="
preserve
">cum poſtea ſicceſcendo ſe contrahunt, perrumpunt ea
<
lb
/>
quæ erant arida, ita rimoſi facti efficiuntur imbecilli. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4862
"
xml:space
="
preserve
">Maxime autem utiliores erunt ſi ante biennium
<
lb
/>
fuerint ducti, namque non ante poſſunt penitus ſicceſcere, itaque cum recentes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4863
"
xml:space
="
preserve
">non aridi ſunt ſtru-
<
lb
/>
cti tectorio inducto, rigideq́ue obſolidato permanente, ipſi ſidentes non poſſunt eandem altitudinem ,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.085-03
"
xlink:href
="
note-514.01.085-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
qua eſt tectorium, tenere, contractioneq́ue moti non hærent cum eo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4864
"
xml:space
="
preserve
">Sed a coniumctione cum eo di-
<
lb
/>
ſparantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4865
"
xml:space
="
preserve
">Igitur tectoria a ſtructura ſeiuncta propter tenuitatem per ſe ſtare non poſſunt, ſed fran-
<
lb
/>
guntur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4866
"
xml:space
="
preserve
">ipſiq́ue parietes fortuito ſidentes uitiantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4867
"
xml:space
="
preserve
">Ideoq́ue etiam Vticenſes, latere ſi ſit aridus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4868
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
ante quinquennium ductus, cum arbitrio magiſtratus fuerit ita probatus, tunc utuntur in parietum
<
lb
/>
ſtructuris.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4869
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s4870
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">De</
emph
>
tempore, quo ducendi ſunt lateres nunc agit, quam rationem exacte cognoſcamus, de laterum qua-
<
lb
/>
lit ate aliquid dicemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4871
"
xml:space
="
preserve
">Laterum alij cocti, ex quibus qui ſtruuntur parietes, testacei nominantur, alij crudi,
<
lb
/>
unde lateritij paritetes ex his dicuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4872
"
xml:space
="
preserve
">Vtrumque genus cruſtam facit, tanquàm panis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4873
"
xml:space
="
preserve
">iuuabit ergo tenues
<
lb
/>
facere, quo plus crustæ fiat, medullæ minus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4874
"
xml:space
="
preserve
">Albertus inquit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4875
"
xml:space
="
preserve
">in his experiri licet, ſi terſi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4876
"
xml:space
="
preserve
">perpoliti
<
lb
/>
aſtruantur, dura bunt illæſi contra tempeſtates, quod cui uis lapidum æque accidit, ut terſi ſcabritie non exe-
<
lb
/>
dantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4877
"
xml:space
="
preserve
">Testas autem id eſt lateres, qui igne fiunt, tergendas putant, ut nuper exemptas e fornace, antequam
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.085-04
"
xlink:href
="
note-514.01.085-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
commaduerint, aut ſi madent, antequàm ſiccaſcant, nam ſemelmadida, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4878
"
xml:space
="
preserve
">rurſus exſiccata dureſcit teſta, adeo
<
lb
/>
ut ferri aciem delimet, atque conſumat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4879
"
xml:space
="
preserve
">Sed nos commodius proxime ductam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4880
"
xml:space
="
preserve
">adhuc urentem radimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4881
"
xml:space
="
preserve
">Il-
<
lb
/>
linuntur etiam uitro testæ ſed nos ad rem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4882
"
xml:space
="
preserve
">Lateres non ſtatim duc endi exempta terra, ſed fodi eam autumno,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4883
"
xml:space
="
preserve
">tota hyeme commacerari, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4884
"
xml:space
="
preserve
">uerno tempore iubent duci. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4885
"
xml:space
="
preserve
">Ratio a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4886
"
xml:space
="
preserve
">ſumitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4887
"
xml:space
="
preserve
">gelu enim rimoſi fiunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4888
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
æſtu finduntur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4889
"
xml:space
="
preserve
">contorquentur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4890
"
xml:space
="
preserve
">niſi forte æstate uelis humectis paleis, uel hyeme inducta ſicciſſima arena
<
lb
/>
lateres neceſſitate quadam adductus effingere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4891
"
xml:space
="
preserve
">Iam patet quam negligentes noſtri temporis homines ſint, uel
<
lb
/>
uno Vticenſium exemplo, de quibus Vitr.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4892
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4893
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Fivnt</
emph
>
autem laterum genera tria, unum quod Græce didoron appellatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4894
"
xml:space
="
preserve
">i. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4895
"
xml:space
="
preserve
">quo noſtri utuntur,
<
lb
/>
longum pede, latum ſemipede. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4896
"
xml:space
="
preserve
">Cæteris duobus Græcorum ædificia ſtruuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4897
"
xml:space
="
preserve
">Ex his unum penta-
<
lb
/>
doron, alterum tetra doron dicitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4898
"
xml:space
="
preserve
">Doron autem Græci appellant palmum, quod munerum datio
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.085-05
"
xlink:href
="
note-514.01.085-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
Græce doron appellatur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4899
"
xml:space
="
preserve
">Id autem ſemper geritur per manus palmum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4900
"
xml:space
="
preserve
">Ita quod eſt quoquo uerſus
<
lb
/>
quinque palmorum, pentadoron, quod quatuor, tetradoron dicitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4901
"
xml:space
="
preserve
">Et quæ ſunt publica opera, pen-
<
lb
/>
tadoro, quæ priuata, tetradoro ſtruuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4902
"
xml:space
="
preserve
">Fiunt autem cum his lateribus ſemilateres, qui cum ſtruun-
<
lb
/>
tur, una parte lateribus ordines, altera, ſemilateres ponuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4903
"
xml:space
="
preserve
">Ergo ex utra que parte ad lineam cum
<
lb
/>
ſtruuntur, alternis corijs parietes alligantur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4904
"
xml:space
="
preserve
">medij lateres ſupra coagmenta collocati, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4905
"
xml:space
="
preserve
">firmitatem
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4906
"
xml:space
="
preserve
">ſpeciem faciunt utraque parte non inuenuſtam . </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4907
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s4908
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Hvnc</
emph
>
locum totum ferè Plinius a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4909
"
xml:space
="
preserve
">mutauit libro præallegato. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4910
"
xml:space
="
preserve
">Agitur hic de figura, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4911
"
xml:space
="
preserve
">forma
<
lb
/>
laterum, unde genera diuerſa ducta ſunt, Ex quibus tum maiora, tum minora ædificia conſtruuntur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4912
"
xml:space
="
preserve
">alijs i-
<
lb
/>
tem generibus in publicis ædificijs, in priuatis uſos fuiſſe ueteres inuenimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4913
"
xml:space
="
preserve
"># Præterea uero, ea quæ Vi-
<
lb
/>
tr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4914
"
xml:space
="
preserve
">narrat eſſe laterum genera, ſunt & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4915
"
xml:space
="
preserve
">alia, quæ in ædificijs uiſuntur, de quibus Albertus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4916
"
xml:space
="
preserve
">Lateres (inquit)
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.085-06
"
xlink:href
="
note-514.01.085-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>