Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
81
(49)
82
(50)
83
(51)
84
(52)
85
(53)
86
(54)
87
(55)
88
(56)
89
(57)
90
(58)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(55)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div192
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
50
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s4927
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
55
"
file
="
514.01.087
"
n
="
87
"
rhead
="
SECVNDVS.
"/>
integri uiderentur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4928
"
xml:space
="
preserve
">Sed illud animaduertendum est apud Plinium legi diodoron, quo utimur longum ſeſquipe-
<
lb
/>
de, latum pede. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4929
"
xml:space
="
preserve
">nam ſi quemadmodum tetradoron dicitur a quatuor, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4930
"
xml:space
="
preserve
">pentadorm a quinque palmis, ita dio
<
lb
/>
doron uel didoron dicendum eſt a duobus palmis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4931
"
xml:space
="
preserve
">certe non erit in Plinio legendum ſeſquipedc, nec cum Vi-
<
lb
/>
truuio legendum erit longum pede, latum ſemipede . </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4932
"
xml:space
="
preserve
">Sed ſi quis conſideret tetradoron eſſe quoquo uerſus pal-
<
lb
/>
morum quatuor, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4933
"
xml:space
="
preserve
">pentadoron palmorum quinque, forte dubitare poterit, cur non & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4934
"
xml:space
="
preserve
">didoron eſſe debeat quo
<
lb
/>
quo uerſus palmorum duorum, quæ res forte ſuſpectam eſſe, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4935
"
xml:space
="
preserve
">Plinianam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4936
"
xml:space
="
preserve
">Vitruuianam lectionem faciet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4937
"
xml:space
="
preserve
">Sed ego cum Vitruuio Plinium corrigi uellem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4938
"
xml:space
="
preserve
">Satis autem erat a latitudine laterem didoron appellari, erant
<
lb
/>
enim ſemipedali latitudine, id eſt duorum palmorum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4939
"
xml:space
="
preserve
">ab ea huiuſmodi laterum genera nominata ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4940
"
xml:space
="
preserve
"># Et
<
lb
/>
cum non inueniantur in ædificijs ea laterum genera, de quibus Plinius, ſed ea de quibus Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4941
"
xml:space
="
preserve
">agit in Plinio, le-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.087-01
"
xlink:href
="
note-514.01.087-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
gerem longum pede, latum ſemipede, ut cum Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4942
"
xml:space
="
preserve
">conſentiret. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4943
"
xml:space
="
preserve
">Illa autem Plinij uerba, { quo utimur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4944
"
xml:space
="
preserve
">} re-
<
lb
/>
ſpondent uerbis illis Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4945
"
xml:space
="
preserve
">{ quo nostri utuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4946
"
xml:space
="
preserve
">}</
s
>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4947
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Est</
emph
>
autem in Hiſpania ulteriore Calentum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4948
"
xml:space
="
preserve
">in Gallijs Maſsilia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4949
"
xml:space
="
preserve
">in Aſia Pitane, ubi lateres cũ
<
lb
/>
ſunt ducti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4950
"
xml:space
="
preserve
">arefacti, proiecti natant in aqua. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4951
"
xml:space
="
preserve
">Natare autem eos poſſe, ita uidetur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4952
"
xml:space
="
preserve
">quod terra eſt,
<
lb
/>
de qua ducuntur, pumicoſa. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4953
"
xml:space
="
preserve
">Ita cum eſt leuis, aere ſolidata, non recipit in ſe, nec combibit liquorẽ .
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4954
"
xml:space
="
preserve
">Igitur leui cum ſit, raraq́ue proprietate, nec patiatur penetrare in corpus humidam poteſtatem , quo-
<
lb
/>
cunque pondere fuerit, cogitur ab rerum natura , quemadmodum pumex , uti aqua ſubſtineatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4955
"
xml:space
="
preserve
">Sic
<
lb
/>
autem magnas habet utilitates, quod neque in æ dificationibus ſunt oneroſi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4956
"
xml:space
="
preserve
">cum ducuntur, a tem-
<
lb
/>
peſtatibus non diſſoluuntur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4957
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s4958
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Qvalitatem</
emph
>
, ſeu proprietatem laterum quorundam exponit Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4959
"
xml:space
="
preserve
">cauſamq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4960
"
xml:space
="
preserve
">reddit ex rerum ini-
<
lb
/>
tijs philoſophando. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4961
"
xml:space
="
preserve
">Ait enim aliquibus in locis lateres ductos, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4962
"
xml:space
="
preserve
">arefactos , ſi in aquam proijciantur ſuper-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.087-02
"
xlink:href
="
note-514.01.087-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
natare. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4963
"
xml:space
="
preserve
">ratio huius est leuitas terræ, ex qua ducuntur, leuitas autem aere ſolidata, non permittit humorem
<
lb
/>
combibi; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4964
"
xml:space
="
preserve
">ſolidatam aere, intelligit repletam aere, nam pumicoſum quod eſt, aerem undequaque recipiens, a-
<
lb
/>
liud non admittit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4965
"
xml:space
="
preserve
">Strabo lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4966
"
xml:space
="
preserve
">1 3. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4967
"
xml:space
="
preserve
">ſic ait: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4968
"
xml:space
="
preserve
">inipſa Pitana locus quidam mari proximus, artaneus uocatur,
<
lb
/>
ſub Pitanam iuxta eam, quæ inſula nuncupatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4969
"
xml:space
="
preserve
"># Tradunt apud Pitanam lateres ſuper aquis innatare,
<
lb
/>
quod, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4970
"
xml:space
="
preserve
">in Ethruria in inſula quadam contingit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4971
"
xml:space
="
preserve
">Nam cum terra leuior ſit quàm aqua, uehi eam contingit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4972
"
xml:space
="
preserve
">Poßidonius uidiſſe ſe refert, ex quadam creta, qua res deargentatas abstergit, lateres factos fluitare. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4973
"
xml:space
="
preserve
">Lege
<
lb
/>
Albertum Magnum cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4974
"
xml:space
="
preserve
">ſecundo libri primi de miner alibus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4975
"
xml:space
="
preserve
">alibi in eodem tractatu.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4976
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div200
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
51
">
<
head
xml:id
="
echoid-head52
"
xml:space
="
preserve
">De Arena. # Cap. IIII.</
head
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4977
"
xml:space
="
preserve
">IN cæmentitijs autem ſtructuris primum eſt de arena quærendum, ut ea ſit idonea ad ma-
<
lb
/>
teriam miſcendam, neque habeat terram commixtam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4978
"
xml:space
="
preserve
">Genera autem arenæ foſsitiæ ſunt
<
lb
/>
hæc, nigra, cana, rubra, carbun culus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4979
"
xml:space
="
preserve
">Ex his quæ in manu confricata fecerit ſtridorem,
<
lb
/>
erit optima. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4980
"
xml:space
="
preserve
">quęautem terroſa fuerit, non habebit aſperitatem, item ſi in ueſtimentum
<
lb
/>
candidum ea coniecta fuerit, poſtea excuſſa, uel icta, id non inquinauerit, neque ibi terra ſubſiderit,
<
lb
/>
erit idonea. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4981
"
xml:space
="
preserve
">Sin autem non erunt arenaria , unde fodiatur , tum de fluminibus, aute glarea erit excer-
<
lb
/>
nenda. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4982
"
xml:space
="
preserve
">Non minus etiam de littore marino; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4983
"
xml:space
="
preserve
">ſed ea in ſtructuris hæc habet uitia, quod difficulter ſic-
<
lb
/>
ceſcit, neque ubi ſit, onerari ſe continenter paries patitur, niſi intermiſsionibus requieſcat, neque con-
<
lb
/>
camerationes recipit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4984
"
xml:space
="
preserve
">Marina autem hoc amplius, quod etiam parietes cum in his tectoria facta fue-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.087-04
"
xlink:href
="
note-514.01.087-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
rint, remittentes ſalſuginem, ea diſſoluunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4985
"
xml:space
="
preserve
">Foſsitiæ uero celeriter in ſtructuris ſicceſcunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4986
"
xml:space
="
preserve
">tecto-
<
lb
/>
ria permanent, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4987
"
xml:space
="
preserve
">concamerationes patiuntur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4988
"
xml:space
="
preserve
">ſed hæ, quę ſunt de arenarijs recentes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4989
"
xml:space
="
preserve
">ſi enim ex emptæ
<
lb
/>
diutius iaceant ab Sole, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4990
"
xml:space
="
preserve
">Luna, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4991
"
xml:space
="
preserve
">pruina concoctæ reſoluuntur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4992
"
xml:space
="
preserve
">fiunt terroſæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4993
"
xml:space
="
preserve
">Ita cum in ſtructu-
<
lb
/>
ram conijciuntur non poſſunt continere cæmenta; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4994
"
xml:space
="
preserve
">ſed ea ruunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4995
"
xml:space
="
preserve
">labuntur, oneraq́ue, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4996
"
xml:space
="
preserve
">parietes
<
lb
/>
non poſſunt ſuſtinere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4997
"
xml:space
="
preserve
">Recentes autem foſsitię cum in ſtructuris tantas habeant uirtutes, cę in tecto-
<
lb
/>
rijs ideo non ſunt utiles, quod pinguitudini eius calx palea commixta, propter uehementiam non poſ-
<
lb
/>
ſunt ſine rimis inareſcere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4998
"
xml:space
="
preserve
">Fluuiatica uero propter macritatem ( uti ſigninum ) bacillorum ſubactioni
<
lb
/>
bus in tectorio recipit ſoliditatem.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4999
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s5000
"
xml:space
="
preserve
">Antequàm de lapidibus, qui a natura fiunt, dicat: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5001
"
xml:space
="
preserve
">De arena, calce, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5002
"
xml:space
="
preserve
">puluere puteolano, ſermonem
<
lb
/>
inſtituit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5003
"
xml:space
="
preserve
">Videtur enim tractatio de ijs rebus non diſſimilis ab ea, in qua de materia laterum mentionem fecit,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.087-05
"
xlink:href
="
note-514.01.087-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
ut & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5004
"
xml:space
="
preserve
">cognoſcamus quid interſit inter eam, qua in ducendis lateribus uti debemus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5005
"
xml:space
="
preserve
">eam, quæ in structura
<
lb
/>
laterum ſit neceſſaria, cuiuſmodi est calx, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5006
"
xml:space
="
preserve
">ea, quæ in calce conficienda requiruntur, ut arena, uel puluis pu
<
lb
/>
teolanus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5007
"
xml:space
="
preserve
">De arena igitur ſummatim tria ſunt commoſtranda, quemadmodum ſupra diſtinximus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5008
"
xml:space
="
preserve
">Species
<
lb
/>
colores, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5009
"
xml:space
="
preserve
">comparationes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5010
"
xml:space
="
preserve
">Arenæ ſpecies ſunt tres, Foſſitia, Littorea, Fluuialis, Foſſitia quadruplex nigra,
<
lb
/>
eana, rubra, earbunculus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5011
"
xml:space
="
preserve
">Foſſitia præſtat omnibus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5012
"
xml:space
="
preserve
">Fluuialis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5013
"
xml:space
="
preserve
">ea præcipue quæ uel a torrentibus, uel ſu-
<
lb
/>
prema ſub cute primum eximitur, ſecundum obtinet locum, omnibus deterior marina, quæ ſi nigreſcat, aut
<
lb
/>
uitrum referat, non omnino improbatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5014
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5015
"
xml:space
="
preserve
">illa quoque inter marinas, ſeu littoreas commoda eſt, quæ ad
<
lb
/>
rupes ſubſideat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5016
"
xml:space
="
preserve
">granis ſit ſimilis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5017
"
xml:space
="
preserve
">Apud Picentes ( ut refert Albertus ) agro Salernitano arenam ex mari
<
lb
/>
ſumptam foßitiæ non poſtponunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5018
"
xml:space
="
preserve
">Quare arbitror ego Vitruuium parte plurima ea genera probaſſe, quæ tunc
<
lb
/>
erant in uſu. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5019
"
xml:space
="
preserve
">cum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5020
"
xml:space
="
preserve
">locorum natura ita ferat, ut arena alia melior ſit, quæ aliàs meliori ex genere exima-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.087-06
"
xlink:href
="
note-514.01.087-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>