Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
91 59
92 60
93 61
94 62
95 63
96 64
97 65
98 66
99 67
100 68
101 69
102 70
103 71
104 72
105 73
106 74
107 75
108 76
109 77
110 78
111 79
112 80
113 81
114 82
115 83
116 84
117 85
118 86
119 87
120 88
< >
page |< < (60) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div209" type="section" level="2" n="53">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5470" xml:space="preserve">
                <pb o="60" file="514.01.092" n="92" rhead="LIEER"/>
              mentia perforat cam terram, per eamq́ue manando in his locis oritur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5471" xml:space="preserve">ita ſudationum egregias effi-
                <lb/>
              cit utilitates.</s>
              <s xml:id="echoid-s5472" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5473" xml:space="preserve">Aquæ per locaſulphurea peruadentes incenduntur, emerguntq́ue calidæ, odorem ſemper, ſaporem ſæpe
                <lb/>
              ſulphureum habentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s5474" xml:space="preserve">Flammam uero quam celerrimæ concipit ſulphur, qua refieri potestut motu aliquo
                <lb/>
              in illis locis, quemadmodum ignis in nubibus, accendatur, uel uapore, uel uaporis terrei motu. </s>
              <s xml:id="echoid-s5475" xml:space="preserve">In montibus
                <lb/>
              igitur Cumanorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5476" xml:space="preserve">Eaianis cum ſint loca ſudationibus excauata, ardores eſſe in his locis oſtendunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s5477" xml:space="preserve">Sinus
                <lb/>
              autem Baianus eſt Campaniæ Meſſeno mõte & </s>
              <s xml:id="echoid-s5478" xml:space="preserve">Puteolis clauſo, ibi mons est, ad cuius radices Thermarum ſunt
                <lb/>
              loca, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5479" xml:space="preserve">aquæ feruentes, a quibus adſudationis locum tribus & </s>
              <s xml:id="echoid-s5480" xml:space="preserve">quadraginta gradibus aſcenditur, tritolam a
                <lb/>
              tergendo, uel frictolam a fricando, dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s5481" xml:space="preserve">Plurium quoque locorum meminit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s5482" xml:space="preserve">ubi huiuſmodi fiunt incen-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.092-01" xlink:href="note-514.01.092-01a" xml:space="preserve">10</note>
              dia, ex qua occaſione ad aliam quæſtionem tranſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5483" xml:space="preserve">ea eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s5484" xml:space="preserve">Cur etiam ubiſunt crebrifontes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5485" xml:space="preserve">feruentes,
                <lb/>
              quemadmodum in Heiruria, non ſemper eſtpuluis eiuſdem natura, qua puteolanus. </s>
              <s xml:id="echoid-s5486" xml:space="preserve">hanc quoque quæſtionem
                <lb/>
              ſoluit , & </s>
              <s xml:id="echoid-s5487" xml:space="preserve">totum negotium de puluere puteolano abſoluit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5488" xml:space="preserve">commemorat autem prius ut dixi, multa incendio-
                <lb/>
              rum loca. </s>
              <s xml:id="echoid-s5489" xml:space="preserve">quare ſatis arbitror eſſe Vitruuianam ſententiam apponere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5490" xml:space="preserve">inrefacili non immorari. </s>
              <s xml:id="echoid-s5491" xml:space="preserve">inquit
                <lb/>
              igitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s5492" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5493" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              minus etiam memoratur antiquitus creuiſſe ardores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5494" xml:space="preserve">abundauiſſe ſub Veſuuio monte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5495" xml:space="preserve">
                <lb/>
              inde euomuiſſe circa agros flammam. </s>
              <s xml:id="echoid-s5496" xml:space="preserve">Ideoq́uenunc qui fpongia, ſiuepumex Pompeianus uocatur,
                <lb/>
              excoctus ex alio genere lapidis, in hanc redactus eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s5497" xml:space="preserve">uideatur generis qualitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s5498" xml:space="preserve">Idautem genus
                <lb/>
              ſpongiæ, quodinde eximitur non in omnibus locis naſcitur, niſi circum Etnam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5499" xml:space="preserve">collibus Myſiæ,
                <lb/>
              quæa Græcis catachecaumeni nominatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5500" xml:space="preserve">ſiquæ huiuſmodi ſunt locorum proprietates.</s>
              <s xml:id="echoid-s5501" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5502" xml:space="preserve">Dixipaulo ſuperius cauſam fontium calidorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s5503" xml:space="preserve">Nunc cauſam incendiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5504" xml:space="preserve">Vulcani afferam. </s>
              <s xml:id="echoid-s5505" xml:space="preserve">Inue-
                <lb/>
              niuntur multis in locis ardentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5506" xml:space="preserve">flammas emittentes montes, cauſa eſt materies ſulphuris indeficiens, ea
                <lb/>
              quoque unctuoſo & </s>
              <s xml:id="echoid-s5507" xml:space="preserve">pingui permiſcetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5508" xml:space="preserve">Efficitur autem & </s>
              <s xml:id="echoid-s5509" xml:space="preserve">excitatur ignis ex uapore commoto, quiintus per
                <lb/>
              turbatur, nec exitum habet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5510" xml:space="preserve">quando obstruitur os terræab aqua maritima , ideo fit ut citius accendantur
                <lb/>
              in locis penes mare, quàm alibi. </s>
              <s xml:id="echoid-s5511" xml:space="preserve">ardet autem tam diu quamdiu ſubest materia. </s>
              <s xml:id="echoid-s5512" xml:space="preserve">Quoniam uero in multis lapi-
                <lb/>
              dibus imbibitur multum Naphtæ, ubi adepti ſunt, meatus habent plurimos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5513" xml:space="preserve">leues fiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5514" xml:space="preserve">enatant in aquis,
                <lb/>
              quemadmodum pumex. </s>
              <s xml:id="echoid-s5515" xml:space="preserve"># Veſuuius mons Campaniæ, Summa hodie dictus, Vinum, quod Græcum appellant
                <lb/>
              ab eo habent, ſæpius arſit mons ille. </s>
              <s xml:id="echoid-s5516" xml:space="preserve">Maxime autem ſub Tito. </s>
              <s xml:id="echoid-s5517" xml:space="preserve">Sed me ſcribente & </s>
              <s xml:id="echoid-s5518" xml:space="preserve">typos corrigente allatum
                <lb/>
              eſt incendium uſque ad decemmillia paſſus tanquam fluuium cucurriſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5519" xml:space="preserve">extinctos pumices ad ſenum pedum
                <lb/>
              altitudine reliquiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s5520" xml:space="preserve">De Myſiæ collibus dicetur cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s5521" xml:space="preserve">tertio. </s>
              <s xml:id="echoid-s5522" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s5523" xml:space="preserve">octaui. </s>
              <s xml:id="echoid-s5524" xml:space="preserve">Concludit autem Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s5525" xml:space="preserve">quod probauit.</s>
              <s xml:id="echoid-s5526" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5527" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Si</emph>
              ergo in his locis aquarum feruentes inueniuntur fontes , & </s>
              <s xml:id="echoid-s5528" xml:space="preserve">in montibus excauatis calidi uapo-
                <lb/>
              res, ipſaq́ue loca ab antiquis memorantur peruagantes in agris habuiſſe odores, uidetur eſſe certum ab
                <lb/>
              ignis uehementia, ex topho, terraque (quemadmodum in fornacibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s5529" xml:space="preserve">a calce) ita ex his ereptum eſ-
                <lb/>
              ſe liquorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s5530" xml:space="preserve">Igitur diſsimilibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5531" xml:space="preserve">diſparibus rebus correptis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5532" xml:space="preserve">in una poteſtatem collatis, calida
                <lb/>
              humoris ieiunias aqua repente ſatiata, communibus corporibus latenti calore conferueſcit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5533" xml:space="preserve">uehe-
                <lb/>
              menter efficit ea coire, celeriterq́ue una ſoliditatis percipere uirtutem.</s>
              <s xml:id="echoid-s5534" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5535" xml:space="preserve">Hactenus rationem ſuamſignificantibus uerbis ſignificauit, cõcluſitq́ue, quod propoſuit, nunc ad aliam quæ-
                <lb/>
              stionem tranſit.</s>
              <s xml:id="echoid-s5536" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5537" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Relinqvetvr</emph>
              deſideratio, quoniã ita ſunt in Hetruria ex aqua calida crebri fontes: </s>
              <s xml:id="echoid-s5538" xml:space="preserve">quid ita
                <lb/>
              non etiam ibi naſcitur puluis , e quo eadem ratione ſub aqua ſtructura ſolideſcat? </s>
              <s xml:id="echoid-s5539" xml:space="preserve">itaque uiſum eſt
                <lb/>
              antequàm deſideraretur, deijs rebus, quemadmodum eſſe uideantur, exponere. </s>
              <s xml:id="echoid-s5540" xml:space="preserve">Omnibus locis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5541" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.092-04" xlink:href="note-514.01.092-04a" xml:space="preserve">40</note>
              regionibus non eadem genera terræ, nec lapides naſcuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s5542" xml:space="preserve">ſed nonnulla terroſa, alia ſabuloſa, itemq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s5543" xml:space="preserve">glareoſa, alijs locis arenoſa, nec minus alijs diuerſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5544" xml:space="preserve">omnino diſsimili, diſpariq́ue genere, ut in regio
                <lb/>
              num uarietatibus qualitates inſunt in terra. </s>
              <s xml:id="echoid-s5545" xml:space="preserve">Maxime autem id licet conſiderare: </s>
              <s xml:id="echoid-s5546" xml:space="preserve">quod qua mons A-
                <lb/>
              penninus regiones Italiæ, Hetruriæq́ue circumcingit, propè omnibus locis non deſunt foſsitia arena-
                <lb/>
              ria, trans Apenninum uero, quæ pars eſt ad Adriaticum mare nulla inueniuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5547" xml:space="preserve">Item Achaia, Aſia. </s>
              <s xml:id="echoid-s5548" xml:space="preserve">
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s5549" xml:space="preserve">omnino trans mare ne nominantur quidem. </s>
              <s xml:id="echoid-s5550" xml:space="preserve">Igitur non in omnibus locis , quibus efferuent aquæ
                <lb/>
              calidæ crebrifontes, eædem opportunitates poſſunt ſimiliter concurrere. </s>
              <s xml:id="echoid-s5551" xml:space="preserve">Sed omnia uti natura re-
                <lb/>
              rum conſtituit, non ad uoluntatem hominum, ſed fortuito diſparata procreantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5552" xml:space="preserve">Ergo q@ibus lo-
                <lb/>
              cis non ſunt terroſi montes , ſed lapideo genere materiæ qualitatem habentes, ignis uis per eius uenas
                <lb/>
              egrediens adurit eam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5553" xml:space="preserve">quod molle eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5554" xml:space="preserve">tenerum exurit, quod autem aſperum relinquit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5555" xml:space="preserve">Itaque
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.092-05" xlink:href="note-514.01.092-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ut in Campania exuſta terra puluis, ſic in Hetruria excocta materia efficitur carbunculus. </s>
              <s xml:id="echoid-s5556" xml:space="preserve">Vtraque au
                <lb/>
              tem ſunt egregia in ſtructuris. </s>
              <s xml:id="echoid-s5557" xml:space="preserve">Sed alia in terrenis ædificijs, alia etiam in maritimis molibus habent
                <lb/>
              uirtutem . </s>
              <s xml:id="echoid-s5558" xml:space="preserve">Eſt autem ibi materiæ poteſtas mollior, quàm tophus; </s>
              <s xml:id="echoid-s5559" xml:space="preserve">ſolidior, quàm terra, quo penitus
                <lb/>
              ab imo uehemẽtia uaporis aduſto nonnullis locis procreatur id genus arenę, quoddicitur Carbũculus.</s>
              <s xml:id="echoid-s5560" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5561" xml:space="preserve">Argumentum a materiæ qualitate. </s>
              <s xml:id="echoid-s5562" xml:space="preserve">Eodem igne cæramollis, lutum fit durum, licet ergo ardores ſint multis
                <lb/>
              in locis, non tamen idem puluis ubique inuenitur, nam lapides, quiexcoquuntur diuerſi generis permixtiones
                <lb/>
              initiorum habent, quo fit ut ignis in eos diuerſa ratione agat. </s>
              <s xml:id="echoid-s5563" xml:space="preserve">Naturauero comparatum eſt ut non eadem ſit ubi
                <lb/>
              que terrarum materies lapidum. </s>
              <s xml:id="echoid-s5564" xml:space="preserve">Quod autem de arena dicit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s5565" xml:space="preserve">quamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5566" xml:space="preserve">falſum compertumſit, inuenitur
                <lb/>
              enimab Apennino ad padum, tamen inſumma uerum est quod dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5567" xml:space="preserve">non omnisfert omnia tellus.</s>
              <s xml:id="echoid-s5568" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>