Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 412
>
Scan
Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
1
34
2
35
3
36
4
37
5
38
6
39
7
40
8
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 412
>
page
|<
<
(62)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div215
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
54
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s5677
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
62
"
file
="
514.01.094
"
n
="
94
"
rhead
="
LIBER
"/>
dem comparet opaco ſciatperſpicuum opaco eſſefaciliorem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5678
"
xml:space
="
preserve
">ductibiliorem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5679
"
xml:space
="
preserve
">Inter peſpicuos qui ſalemma-
<
lb
/>
gis imitabuntur, erunt intractabiliores. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5680
"
xml:space
="
preserve
">Perſpicuitatis autem cauſa est, expurgatæ aqueæ partes a terreni
<
lb
/>
permixtione, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5681
"
xml:space
="
preserve
">quæ relinquuntur tenues, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5682
"
xml:space
="
preserve
">aqueo humori perfectiſſime compactæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5683
"
xml:space
="
preserve
">Odor est qualitas in
<
lb
/>
lapidibus ſractis, aut ſricatis ad nares pertinens. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5684
"
xml:space
="
preserve
">unde lapides, quidure perfricati ſulfureum mittunt odorem,
<
lb
/>
acriores ſunt odore carentibus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5685
"
xml:space
="
preserve
">cauſa eſtſoliditas, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5686
"
xml:space
="
preserve
">compactio ex calore. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5687
"
xml:space
="
preserve
">Pondus eſt uis in lapide inſita ad
<
lb
/>
motum deorſum , unde quigrauitate præpollent leuibus ſunt ſolidiores, poliunturq́ue magis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5688
"
xml:space
="
preserve
">Friabiles au-
<
lb
/>
temmagis ſunt leues. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5689
"
xml:space
="
preserve
">Denſitas autem in lapidibus reſona magis, quàm ſurditas iudicatur, ſunt enim lapides
<
lb
/>
quidam quiictireddunt ſonum, quidam uero nihil reſpondent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5690
"
xml:space
="
preserve
">Durities in lapidibus qualitas eſtictibus re-
<
lb
/>
ſistens, quo fitut lapides contumaces, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5691
"
xml:space
="
preserve
">ſolidos, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5692
"
xml:space
="
preserve
">aduerſus tempestates magis conſtantes habeamus eos,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.094-01
"
xlink:href
="
note-514.01.094-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
quiadfauces fodinæ cum diu iacuerint, maioresglebas aſſeruauerint, ſignum enim firmitatis est, cum lapis
<
lb
/>
tempeſtatibus non imminuitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5693
"
xml:space
="
preserve
">Illud autem obſeruamus quotidie, ſtatim defoſſos lapides molliores eſſe, quàm
<
lb
/>
qui diu exempti iacuerint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5694
"
xml:space
="
preserve
">Vnde in Anglia penes agrum Dunelmenſem ( Durem hodie uocant ) lapis effodi-
<
lb
/>
tur, quiniſi cædatur ſtatim effoffus, uſque adeo durusfit, ut nulliferro cedat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5695
"
xml:space
="
preserve
">quodſiforte inde rudis alio defe-
<
lb
/>
ratur, neceſſe est ut per hyemem in fluuio mollior fiat . </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5696
"
xml:space
="
preserve
">humidum enim penetrat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5697
"
xml:space
="
preserve
">diſſoluit, unde & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5698
"
xml:space
="
preserve
">humi-
<
lb
/>
dæ fodinæ molliores lapides mittunt, quàmſiccæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5699
"
xml:space
="
preserve
">Aſperitas in lapidibus quemadmodum in cæteris quoque re-
<
lb
/>
bus est partium inæqualitas. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5700
"
xml:space
="
preserve
">Vnde qui lapis cum frangitur, cute minus aſpera cernitur, ſcalpro habilior eſt,
<
lb
/>
ſed inter ſcabros, candidiores qui fuerint, minus obſequuntur . </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5701
"
xml:space
="
preserve
">Acutæ acies, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5702
"
xml:space
="
preserve
">terræ diffractorum lapi-
<
lb
/>
dum concretionem indicant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5703
"
xml:space
="
preserve
">Sed nunc aduenas lapidum tranſeundum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5704
"
xml:space
="
preserve
">Similitudine quadam uenæ in lapidi-
<
lb
/>
bus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5705
"
xml:space
="
preserve
">arboribus dicuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5706
"
xml:space
="
preserve
">hæ ubi multæ, inconſtantẽ, ubi paucæ, integriorem, ubirectae infidelem, ubite-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.094-02
"
xlink:href
="
note-514.01.094-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
nues moroſum, ubi concolores lapidi uniuerſo æquabilem demonſtrant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5707
"
xml:space
="
preserve
">omnium autem difficillimæ uenæ, quæ
<
lb
/>
glaciem præſertim cæruleam imitantur, putreſcentes, molles, diſcolores, fiſſiles damnum intentant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5708
"
xml:space
="
preserve
">A tempore
<
lb
/>
quoque lapides aliquid ſumunt, nam flante auſtro dolari, flante borea findi facilius poſſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5709
"
xml:space
="
preserve
">Cæterum expe-
<
lb
/>
riri poſſumus lapides aqua, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5710
"
xml:space
="
preserve
">igni, nam qui pondus madefacti aqua cumſint, maius acquirunt, humore diſ-
<
lb
/>
ſoluuntur, quiigne fraceſcunt, æstu, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5711
"
xml:space
="
preserve
">Sole franguntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5712
"
xml:space
="
preserve
">Crudiſunt qui aqua aſperſiforis tardius ſicceſcunt,
<
lb
/>
ſed ut dixi lapides in ueterum ædificijs probantur, conſulendi quoque ſunt cuiuſque regionis incolæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5713
"
xml:space
="
preserve
">Ligu-
<
lb
/>
res, Veneti, Belgæ, Hoſtienſes, Campani, Lucani, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5714
"
xml:space
="
preserve
">alij, facile enim quiſque de ſuis rationem & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5715
"
xml:space
="
preserve
">experi-
<
lb
/>
mentum habet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5716
"
xml:space
="
preserve
">Multa ſumuntur a Plinio lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5717
"
xml:space
="
preserve
">36. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5718
"
xml:space
="
preserve
">Cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5719
"
xml:space
="
preserve
">22. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5720
"
xml:space
="
preserve
">ex hoc loco, quæ diligenter quærenda relin-
<
lb
/>
quuntur, ut quid latine, quid melius dicipoteſt, agnoſcamus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5721
"
xml:space
="
preserve
">{ Item præfectura statonienſi. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5722
"
xml:space
="
preserve
">} Hermolaus
<
lb
/>
præallegato capite caſtigat plinianam lectionem, in quaeſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5723
"
xml:space
="
preserve
">inſtratonienſi. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5724
"
xml:space
="
preserve
">legit enimſtatonienſi ut Varro.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5725
"
xml:space
="
preserve
">ſiueſtatonenſi ut Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5726
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5727
"
xml:space
="
preserve
">inquit Pliniusſecundo libro de inſulis natantibus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5728
"
xml:space
="
preserve
">Agro inquit ſtatonienſi in uadi-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.094-03
"
xlink:href
="
note-514.01.094-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
monis lacu. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5729
"
xml:space
="
preserve
">Strabo in Etruria statoniam haberiſcribit, unde ſtatonenſes ſiue ſtatones, ut Plinius in eo-
<
lb
/>
dem ſitu appellat.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5730
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div218
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
55
">
<
head
xml:id
="
echoid-head56
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">De generibus ſtructuræ, & earum qualitatibus, modis,
<
lb
/>
locis. # Cap. VIII.</
head
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5731
"
xml:space
="
preserve
">S Tructurarum genera ſunt hæc: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5732
"
xml:space
="
preserve
">reticulatum, quo nunc omnes utuntur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5733
"
xml:space
="
preserve
">antiquum, quod
<
lb
/>
incertum dicitur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5734
"
xml:space
="
preserve
">ex his uenuſtius eſt reticulatum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5735
"
xml:space
="
preserve
">ſed ad rimas faciendas ideo paratum,
<
lb
/>
quod in omnes partes diſſoluta habet cubilia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5736
"
xml:space
="
preserve
">coagmenta: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5737
"
xml:space
="
preserve
">incerta uero cæmenta alia
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.094-04
"
xlink:href
="
note-514.01.094-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
ſuper alia ſedentia, inter ſeq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5738
"
xml:space
="
preserve
">imbricata, non ſpecioſam, ſed ſirmiorem, quàm reticu-
<
lb
/>
lata, præſtant ſtructuram.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5739
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s5740
"
xml:space
="
preserve
">Præparatam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5741
"
xml:space
="
preserve
">ſelectammateriem habuimus, arenam, calcem, lateres, ſaxaq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5742
"
xml:space
="
preserve
">. reliquum est ut ſtructuræ
<
lb
/>
modum præcipiamus, magni enim refert quoquæq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5743
"
xml:space
="
preserve
">modo ædificia inſtruantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5744
"
xml:space
="
preserve
">Deijs igitur quæad ſtructuram
<
lb
/>
pertinent præſenseſt institutio: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5745
"
xml:space
="
preserve
">Agiturq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5746
"
xml:space
="
preserve
">de ſtructuræ generibus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5747
"
xml:space
="
preserve
">qualitatibus, comparanturq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5748
"
xml:space
="
preserve
">interſege-
<
lb
/>
neraſtructurarum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5749
"
xml:space
="
preserve
">quæ a quoque genere commoda, uel incommoda proueniant, declaratur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5750
"
xml:space
="
preserve
">Exemplis
<
lb
/>
demum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5751
"
xml:space
="
preserve
">rationibus totum negotium abſoluitur cum maxima commendatione lateritiæ ſtructuræ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5752
"
xml:space
="
preserve
">Stru-
<
lb
/>
ctura eſt lapidum in ædificijs calce, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5753
"
xml:space
="
preserve
">arena apta, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5754
"
xml:space
="
preserve
">cobærens collocatio. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5755
"
xml:space
="
preserve
">In explicandis ſtructuræ generibus
<
lb
/>
duplex ratio traditur a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5756
"
xml:space
="
preserve
">prima est ſuorum, altera Græcorum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5757
"
xml:space
="
preserve
">quodadſuum pertinet genus, in antiquum,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5758
"
xml:space
="
preserve
">nouum diuiditur, nouum reticulatum appellatur, antiquum dicitur incertum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5759
"
xml:space
="
preserve
">Reticulatum genus Græcè
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.094-05
"
xlink:href
="
note-514.01.094-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
est dictyotheton, ſtructura enim eius est in ſpeciem retis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5760
"
xml:space
="
preserve
">Incertum eſt ex lapidum figuris diuerſis coagmenta-
<
lb
/>
tum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5761
"
xml:space
="
preserve
">Conueniunt interſe utraque genera hæc, quod ex minutiſsimis ſunt inſtruenda, inſtruimus medias, strui-
<
lb
/>
mus extimas, ſubſtruimus infimas partes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5762
"
xml:space
="
preserve
">utid quoque notumſit, indeſubſtructio fundamentorum, ſtructura
<
lb
/>
frontium, inſtructio eſt partium mediarum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5763
"
xml:space
="
preserve
">ſubſtructio occulta in imo, instructio in medio, ſola ſtructura ap-
<
lb
/>
paret. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5764
"
xml:space
="
preserve
">hinc eſt quod Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5765
"
xml:space
="
preserve
">omniaſtructurægenera a figura lapidum vel cæmentorum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5766
"
xml:space
="
preserve
">ſitu partium, quæ
<
lb
/>
cernuntur, nominauerit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5767
"
xml:space
="
preserve
">Differunt prædicta genera firmitate, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5768
"
xml:space
="
preserve
">uenustate. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5769
"
xml:space
="
preserve
">nam reticulatum uenuſtius, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5770
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
debilius, incertum firmius, ſed non eſtſpecioſum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5771
"
xml:space
="
preserve
">ratio est, quodreticulatum diſtinctis, ac diſſolutis cubilibus
<
lb
/>
continenter est ſtructum, ut enim eamſpeciem referat, neceſſario ſine coagmentis eſt factum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5772
"
xml:space
="
preserve
">Incertum uero
<
lb
/>
coagmentatum eſt, nam cæmenta imbricum modo alia ſuper alia ſedentia, ſe ſe mutuo tuentur, nec rimas per-
<
lb
/>
mittunt fieri; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5773
"
xml:space
="
preserve
">cubilia enim non habet directa, ſed interciſa ob uariam cæmentorum magnitudinem, collocatio-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.094-06
"
xlink:href
="
note-514.01.094-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>