Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
71 39
72 40
73 41
74 42
75 43
76 44
77 45
78 46
79 47
80 48
81 49
82 50
83 51
84 52
85 53
86 54
87 55
88 56
89 57
90 58
91 59
92 60
93 61
94 62
95 63
96 64
97 65
98 66
99 67
100 68
< >
page |< < (64) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div218" type="section" level="2" n="55">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5871" xml:space="preserve">
                <pb o="64" file="514.01.096" n="96" rhead="LIBER"/>
              tes, alligant eorum alternis corijs coagmenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5872" xml:space="preserve">fic maxime ad æternitatem firmas perſiciunt
                <lb/>
              uirtutes.</s>
              <s xml:id="echoid-s5873" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5874" xml:space="preserve">Lapides ſunt quidam lateribus, angulis, planis æqualibus, quidam incertis. </s>
              <s xml:id="echoid-s5875" xml:space="preserve">ſunt item & </s>
              <s xml:id="echoid-s5876" xml:space="preserve">alij magnæmolis,
                <lb/>
              nec niſi machinis ad opus deducuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s5877" xml:space="preserve">ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5878" xml:space="preserve">minuti quidam, qui uel una manu tractantur; </s>
              <s xml:id="echoid-s5879" xml:space="preserve">ſunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s5880" xml:space="preserve">medij
                <lb/>
              nonnulli æqua, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5881" xml:space="preserve">tractabili magnitudine. </s>
              <s xml:id="echoid-s5882" xml:space="preserve">ſtructura quæ ex quadratis magnis, uel mediocribus ordine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5883" xml:space="preserve">non
                <lb/>
              aceruatim ad perpendiculum , normam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5884" xml:space="preserve">libellam collocatis conficitur, ordinaria nominatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s5885" xml:space="preserve">minutam
                <lb/>
              Græcirecuſant eam ſcilicet, quæ ex molli cæmento ſtruitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5886" xml:space="preserve">intelligit de farctura media, item & </s>
              <s xml:id="echoid-s5887" xml:space="preserve">ordinariam
                <lb/>
              illam, quæ ex quadrato ſaxo ſtruitur, prior enim incerta eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5888" xml:space="preserve">dubia, nocetq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5889" xml:space="preserve">materiæ extimæ, poſterior dif
                <lb/>
              ficilis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5890" xml:space="preserve">impenſæ maioris. </s>
              <s xml:id="echoid-s5891" xml:space="preserve">relinquitur his ordinaria, quæuel ex ſilice, uele durigeneris lapide ponitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5892" xml:space="preserve">in or-
                <lb/>
              dinaria igitur structura, quæ lateritiam in collocatione lapidum imitatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s5893" xml:space="preserve">duplici modo lapides ponunt, ut
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.096-01" xlink:href="note-514.01.096-01a" xml:space="preserve">10</note>
              inquit Vitru.</s>
              <s xml:id="echoid-s5894" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5895" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Haec</emph>
              autem duobus generibus ſtruuntur, ex his unum iſodomum, alterum pſeudiſodomum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s5896" xml:space="preserve">Iſodomum dicitur, cum omnia coria æqua craſsitudine fucrint ſtructa, pſeudiſodomum cum impa
                <lb/>
              res, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5897" xml:space="preserve">inæquales ordines coriorum diriguntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5898" xml:space="preserve">Ea utraque ſunt ideo firma , quod ipſa cæmenta ſu@@
                <lb/>
              ſpiſſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5899" xml:space="preserve">ſolida proprietate, neque demateria poſſunt exugere liquorem, ſed conſeruant eam in ſ@o
                <lb/>
              humore ad ſummam uetuſtatem, ipſaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5900" xml:space="preserve">eorum cubilia primum plana , & </s>
              <s xml:id="echoid-s5901" xml:space="preserve">librata poſita non patiuntur
                <lb/>
              ruere materiam, ſed perpetua parietum craſsitudine religata continent ad ſummam uetuſtatem.</s>
              <s xml:id="echoid-s5902" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5903" xml:space="preserve">Ordinaria ſtructura lateritiam imitatur iuxta modum collocandorum lapidum, ordinem enimſeruat, dupli-
                <lb/>
              cem tamen æqualem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5904" xml:space="preserve">inæqualem. </s>
              <s xml:id="echoid-s5905" xml:space="preserve">æqualis modus eſt, cum omnia coria æqua craſſitudine ſtruuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5906" xml:space="preserve">hinc eſt,
                <lb/>
              ut hoc ædificandi genus iſodomon dicatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5907" xml:space="preserve">æquabilis enim ſpecies, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5908" xml:space="preserve">uniuſmodi in ſingulis ordinibus conſpici-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.096-02" xlink:href="note-514.01.096-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5909" xml:space="preserve">inæqualis modus eſt, cum ordme quidem collocantur lapides, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5910" xml:space="preserve">impares ipſi ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5911" xml:space="preserve">inæquales, quoniam
                <lb/>
              non æqua craſſitudine lapides in his ponuntur, hac ratione genus hoc, uel aniſodomon, ideſt inæqualis fabrican-
                <lb/>
              dimodus, uel pſeudiſodomon quaſi mentiens æquale genus, mentitur enim, quia ordinem ſeruat, utiſodomon,
                <lb/>
              ſed imparem & </s>
              <s xml:id="echoid-s5912" xml:space="preserve">inæqualem. </s>
              <s xml:id="echoid-s5913" xml:space="preserve">Vtrunque tamen genusfirmum eſt, tum ex parte extima, quæ cernitur, tum ex
                <lb/>
              parte media, nam in media non ſunt mollia cæmenta, ſed quæ ſunt ſpiſſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5914" xml:space="preserve">ſolida proprietate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5915" xml:space="preserve">hac de cau-
                <lb/>
              ſa demateria non poſſunt exugere liquorem, unde euanida fiat: </s>
              <s xml:id="echoid-s5916" xml:space="preserve">ex parte extima ſunt firma quia cubilia lapi-
                <lb/>
              dum bene ſunt coagmentata, plana, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5917" xml:space="preserve">librata & </s>
              <s xml:id="echoid-s5918" xml:space="preserve">inter ſecohærentia. </s>
              <s xml:id="echoid-s5919" xml:space="preserve">Quæ hactenus dicta ſunt diagramma-
                <lb/>
              te ostenduntur inferius, cumſuis notis.</s>
              <s xml:id="echoid-s5920" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5921" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Altera</emph>
              eſt quam emplecton appellant, qua etiam noſtri ruſtici utuntur, quorum frontes poliun
                <lb/>
              tur, reliqua uti ſunt nata, cum materia collocata, alternis alligant coagmentis: </s>
              <s xml:id="echoid-s5922" xml:space="preserve">ſed noſtri celeritate ſtu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.096-03" xlink:href="note-514.01.096-03a" xml:space="preserve">30</note>
              dentes, erecta coria locantes, frontibus ſeruiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5923" xml:space="preserve">in medio farciunt, fractis ſeparatim cum materia
                <lb/>
              cæmentis, ita tres ſuſcitantur in ea cruſtæ, duæ frontium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5924" xml:space="preserve">una media farcturæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s5925" xml:space="preserve">Græci uero non
                <lb/>
              ita, ſed plana collocantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5926" xml:space="preserve">longitudines coriorum alternis coagmentis in craſsitudinem inſtruentes;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s5927" xml:space="preserve">non media farciunt, ſed eſuis frontatis perpetuum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5928" xml:space="preserve">in unam craſsitudinem parietem conſolidant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5929" xml:space="preserve">
                <lb/>
              præter cætera interponunt ſingalos perpetua craſsitudine utraque parte frontatos, quos diatonos
                <lb/>
              appellant, qui maximè religando confirmant parietum ſoliditatem .</s>
              <s xml:id="echoid-s5930" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5931" xml:space="preserve">In ſtructura latinorũ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5932" xml:space="preserve">in´inſtructione oculis potius, quàm firmitati conſulebatur , unde Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s5933" xml:space="preserve">Ruinarum
                <lb/>
              urbis ea maxima cauſa, quod furto calcis ſine ferrumine ſuo cæmenta componuntur, lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s5934" xml:space="preserve">37. </s>
              <s xml:id="echoid-s5935" xml:space="preserve">23. </s>
              <s xml:id="echoid-s5936" xml:space="preserve">Græci di-
                <lb/>
              ligentiores erant, frontes enim coagmentis religabant, lateres per craßitudinem muri longos interponebant,
                <lb/>
              quibus frontes inter ſe continebantur, hos diatonos quaſi extentos uocabant, erant autem farcturæloco, quia
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.096-04" xlink:href="note-514.01.096-04a" xml:space="preserve">40</note>
              partes medias continenter replebant , ſed in unam craßitudinem parietem conſolidabant, nec crustas illas ſu-
                <lb/>
              ſcitabant, quemadmodum latini, crustæ nomine non dubitauit author farcturam mediam nominare.</s>
              <s xml:id="echoid-s5937" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5938" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              ſi quis uoluerit ex his commentarijs animaduertere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5939" xml:space="preserve">eligere genus ſtructuræ perpetui-
                <lb/>
              tatis poterit rationem habere.</s>
              <s xml:id="echoid-s5940" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5941" xml:space="preserve">Non firmas tantum, ſed ſpecioſas quoque ſtructuras eligere ex Vitruuianis commentarijs facultas erit, ſed
                <lb/>
              utilitati potius inſeruiendum, unde Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s5942" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5943" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              enim quæ ſuntemolli cæmento ſubtilifacie uenuſtatis, non eæ poſſunt eſſe in uetuſtatem
                <lb/>
              non ruinoſæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s5944" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5945" xml:space="preserve">Negantes particulæ multæ obſcurant ſenſum, ſedratio facilis, quæ inquit uenuſtati conſulunt, potius quam
                <lb/>
              uetustati, quales ſunt, quæ exmolli cæmento struuntur, ruinoſæ neceſſario ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s5946" xml:space="preserve">molle cæmentum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5947" xml:space="preserve">hic & </s>
              <s xml:id="echoid-s5948" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.096-05" xlink:href="note-514.01.096-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ſuperius nominauit, ut uideatur plura eſſe cæmentorum genera, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s5949" xml:space="preserve">Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s5950" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s5951" xml:space="preserve">36. </s>
              <s xml:id="echoid-s5952" xml:space="preserve">innuit, dum dicit, cum
                <lb/>
              hoc etiam in cæmentis multorum generum accidat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5953" xml:space="preserve">infra. </s>
              <s xml:id="echoid-s5954" xml:space="preserve">ereliquis pallidus in cæmento raro utilis eſt, erāt
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s5955" xml:space="preserve">parietes, formacei dicti, de quibus Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s5956" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s5957" xml:space="preserve">35. </s>
              <s xml:id="echoid-s5958" xml:space="preserve">cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s5959" xml:space="preserve">14. </s>
              <s xml:id="echoid-s5960" xml:space="preserve">hunc in modum . </s>
              <s xml:id="echoid-s5961" xml:space="preserve">Quidnon & </s>
              <s xml:id="echoid-s5962" xml:space="preserve">in Aphrica, Hiſpa-
                <lb/>
              niaq́: </s>
              <s xml:id="echoid-s5963" xml:space="preserve">ex terra parietes, quos appellant formaceos, quoniam in forma circundati utrinque duabus tabulis in-
                <lb/>
              farciuntur, ueriusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5964" xml:space="preserve">instruuntur, æuis durant, incorrupti imbribus, uento, ignibus, omniq́ue cæmento firmio-
                <lb/>
              res? </s>
              <s xml:id="echoid-s5965" xml:space="preserve">Sed adlateritios ueniamus, de quibus copioſe Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s5966" xml:space="preserve">hoc loco tractat. </s>
              <s xml:id="echoid-s5967" xml:space="preserve">ſumpto prius testimonio ab ipſa
                <lb/>
              parietum æſtimatione, in quo uidetur comparare lateritios parietes cum his quie molli cæmento fiunt, ut cum
                <lb/>
              Plinio dicamus lateritios inſtrui, cæmentitios infarciri, inquit igitur Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s5968" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5969" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              cum arbitria communium parietum ſumuntur, non æſtimant eos, quanti facti fuerint;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s5970" xml:space="preserve">ſed cum ex tabulis inueniunt eorum locationes, pretio præteritorum annorum ſingulorum deducunt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.096-06" xlink:href="note-514.01.096-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>